Anne ve babalar için çocuklarının yalan söylemeye başladığını fark etmek çok korkutucu olabilir. Diğer taraftan bu yalanları örtmekteki başarısızlıkları eğlenceli de gelebilir. Ancak bu yazıda biraz daha farklı bir konudan bahsedeceğiz. Çocuğunuzun yalan söylemesi bilişsel gelişimiyle ilgili ne söylüyor? Bu yazıda yalan söylemeyi içinde durduğu negatif çerçeveden alıp, bilişsel gelişimde çok önemli bir yapı taşının oluştuğunun bir ifadesi olarak olumlu bir yere koyacağız.
Çocukların yalan söylemeye başlaması, diğer insanların kendilerinkinden farklı düşünce ve inanışları olduğunu anladıklarını gösterir. Çocuğunuz artık inanışların gerçekleri yansıtmadığını, bunun yerine deneyimlere dayandığını artık biliyor. Soğuk su içmemesini istediğiniz çocuğunuz, siz orada değilken soğuk su içip size içtiği suyun soğuk olmadığını söyleyebilir. Çünkü görmediğiniz için suyun onun sözlerini gerçek olarak varsayacağınızı düşünür.
İnsanların zihninin nasıl çalıştığı konusundaki bu sofistike ve karmaşık bilgi uzun bir gelişimsel sürecin bir sonucudur. 4 yaşından önce herkesin zihninde aynı şeyler olduğunu düşünen çocuklar, suyun soğuk mu yoksa sıcak mı olduğunu görmeseniz de bildiğinizi düşüneceği için sizi aldatmaya girişmezler. Çünkü onların aklı gördüklerinin ve gerçekte olanların alternatiflerini düşünmek için henüz yeterince gelişmemiştir.
Saklambaç oynayan çocukları ele alalım. Belli bir yaşın altındaki çocuklar vücutlarının sadece bir kısmını gizleyerek saklandığını düşünürken daha büyük çocuklar saklanmacakları yeri özenle seçerler. Çünkü, küçükler kendileri görmediğinde kendisinin de görülmediğini sanırken büyükler orada değilmiş gibi yapabileceklerin yerlerin farkındadırlar.
İnançların öznelliğinin keşfi
Araştırmalara göre çocuklar inançların öznel olduğunu keşfettikten sonra kazanma stratejileri oluşturmakta da daha başarılı oluyor. Bir oyunu kazanmanın yollarını ve kazanmalarının önünde nasıl engeller olduğunu fark edebiliyorlar. Bunun yanı sıra rakiplerini yanıltacak adımlar atabiliyorlar. Diğer taraftan öznelliği henüz keşfetmemiş çocuklar aynı oyunu her gün de oynasalar sürekli kaybedebiliyor.
Elbette yalan söylemenin bilişsel gelişimle bağlantısı, çocukları yalana teşvik etmek gerektiği anlamına gelmiyor. Bu durum yalnızca çocuğun gelişimine dair bir mesaj verdiği için önemli. Yalan söylemeye başlayan çocuğunuza etkili iletişim için doğru söylemenin önemini, iyi ilişkiler geliştirmede yalan söylemenin olumsuz etki yaratacağını öğretmek gerekiyor. Başkalarının farklı şekilde düşünebileceği bilgisini daha çok empati kurmak için kullanması yönünde teşvik etmek büyük önem taşıyor.