Pandemide OKB yani obsesif kompulsif bozukluk bireyleri pek çok alanda olumsuz etkiliyor. OKB ile mücadele eden kişiler en büyük zorluğu da kariyer alanlarında yaşıyorlar. İçinde bulunduğumuz pandemi koşulları herkes için pek çok zorluğu beraberinde getirmiş olsa da en büyük sıkıntıyı yaşayan grup obsesif kompulsif bireyler. Pandemi en çok bulaşma obsesyonu yani mikrop kapma düşüncesi olanları ve hastalanma/zarar görme obsesyonu olanları etkiliyor.
Olumsuz düşünceler içeren obsesyonlar pandemiyle besleniyor. Hasta olmak, ölmek, sevdiği birinin hasta olması, sevdiği birini kaybetmek, virüs kapmak, işini kaybetmek, hata yapmak gibi obsesyonlar tetikleniyor. Dolayısıyla kişiler kaygısını giderebilmek için daha fazla kompulsiyona yani tekrarlayan rahatlatıcı davranışlara yöneliyor. Pandemide OKB tanısı alan bireylerin bir kısmı virüsün kendilerine bulaşmasından dolayı kaygı duyarken, bir kısmı da virüsü başkasına bulaştırmaktan endişe duyar.
Obsesif kompulsif bozukluk normalde de kişinin günlük yaşam akışını zorlaştırmakta, sosyal ilişkilerini yıpratmaktadır. Bireyler mikrop kapma, kirlenme endişesiyle en yakınlarıyla dahi görüşmeyi kesmektedir. Dolayısıyla pandemide OKB kaygıların iyice tırmanmasına ve kişinin işlevselliğinin iyiden iyiye bozulmasına neden olmaktadır. Peki pandemide obsesif kompulsif bozukluk kariyere nasıl etki ediyor, bireyler ne tarz zorluklar yaşıyorlar yazımızın devamında paylaşacağız.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?
Obsesif kompulsif bozukluk, obsesyon adı verilen takıntılı düşünceler, dürtüler ile kompulsiyon adı verilen tekrarlayan davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan psikolojik bir hastalıktır. Obsesyonlar istem dışı olarak zihne gelirler. Kişi bu düşüncelerin mantık dışı olduğunu bilir ancak yine de yoğun sıkıntı ve kaygı hisseder. Kompulsiyon ise açığa çıkan kaygıyı azaltmak veya yok etmek için yapılan tekrarlayan davranışsal veya zihinsel eylemlerdir.
Obsesif kompulsif bozukluk kısa kullanımıyla OKB çoğunlukla ergenlikte ve yetişkinlikte görülmektedir. Ancak okul öncesi dönem de dahil olmak üzere her yaşta karşımıza çıkabilmektedir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir ancak erkeklerde başlangıç yaşı daha erken olmaktadır.
Obsesif kompulsif bozukluk halk arasında sıklıkla takıntılar olarak kullanılmaktadır. Takıntılar kültürlere, yaşa, sosyo ekonomik koşullara göre farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. Karşılaşılabilecek obsesyon ve kompülsiyonlar aşağıda gibidir;
- Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu
- Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu
- Cinsel içerikli obsesyonlar
- Dini içerikli obsesyonlar
- Kötü bir şey olacak obsesyonları
- Hastalık obsesyonları
- Simetri/düzen obsesyon ve kompulsiyonları
- Dokunma kompulsiyonları
- Sayma kompulsiyonları
- Biriktirme ve saklama kompulsiyonları
- Batıl itikatlar, uğurlu, uğursuz sayılar ve renkler
- Saldırganlık obsesyonu
Obsesif kompulsif kişilik özelliği taşıyan bireylerin tekrarlayan düşünce ve davranışlarındaki artış pandemide okb görülme sıklığını artırdı. Pandemide pek çok kişide takıtılı düşünce ve davranışlarda artış görülse de hepsi OKB tanısı almamaktadır. Görülen belirtilere bozukluk diyebilmek için birtakım kriterlere bakılması gerekir. Bozukluktan bahsedebilmek için belirtilerin kişinin günde en az bir saatini alması gerekir.
Yoğun bir sıkıntı yaratması ve kişinin günlük işlerini yerine getirmesini engellemesi veya yavaşlatması gerekir. Sosyal ilişkilere de aynı oranda zarar vermiş olması gerekir. Örneğin kuşku obsesyonu olan birisi dışarıdan gelen ürünlerin yeterince temizlenmediğini düşünerek git gide daha ağır kimyasallarla paketleri temizliyor olabilir.
Ellerinin iyi temizlenmediğini düşünerek defalarca ellerini yıkıyor, sabunluyor ancak yine de temizlenmediğini düşünerek daha fazla sabun ve yıkanma ihtiyacı duyuyor olabilir. Virüs bulaşacağı veya bulaştıracağı kaygısıyla kimseyle görüşmüyor, temel ihtiyaçlarını dahi karşılamak için dışarıya çıkmıyor olabilir.
Pandemide OKB Sıklıkla Hangi Obsesyon ve Kompulsiyonlarla Açığa Çıkıyor?
Pandemide OKB riski arttı ve neredeyse obsesyon alt tiplerinin neredeyse hepsini tetikledi. En fazla etki eden alt tip ise kirlenme bulaşma obsesyonu dolayısıyla da temizleme kompulsiyonu oldu. Alınan sıkı korona önlemleri pandemide obsesif kompulsif bozukluk belirtileri gösteren bireyleri bir nebze rahatlattı. Ancak mesleği ve çalıştığı kurum gereği işe gitmek zorunda kalan kişilerin kaygıları da bir o kadar arttı.
Koronaya yakalanmaktan korktukları gibi dışarıdan evlerine ve ailelerine virüs getirmekten de endişe duyuyorlar. Aynı şekilde pandemide okb bireylerin kontrol etme kompulsiyonlarını da artırdı. Vaka sayılarını sıklıkla kontrol etme ihtiyacı duyuyorlar. Bu da obsesyonlarını ve kompulsiyonlarını tetikliyor. Olumsuz düşünceler, zarar görme endişesi pekişiyor. Üstelik bireyin evinde riskli grupta olan aile bireyleri varsa, bebek, çocuk, hamile varsa kişinin kaygıları daha da artıyor.
Riskli grupta olan birey olmak da kişinin okb belirtilerinin artmasına neden oluyor. Kuşku obsesyonu, kontrol etme kompulsiyonu, biriktirme obsesyonu, simetri ve düzen obsesyonu bu dönemde artıyor. Pandemide okb riski kaygı ve strese karşı toleransı düşük olan kişilerde artıyor. Aynı şekilde çok kalabalık ortamlarda çalışmak zorunda kalan, evden çalışma imkanı olmayan kişilerde de risk artıyor.
Çevresinin kendisi kadar özenli davranmadığını düşünenlerde de kaygılı ve sıkıntılı hal artış gösteriyor. Kişi kendisi kadar çevresini de kontrol etme ihtiyacı duyuyor. “Ellerini temizlediler mi? maske kullanımına dikkat ediyorlar mı? nerelere dokundular? ne sıklıkta temizleniyorlar? gibi. Sevdiklerinin güvenliğinden emin olmak için sık sık arama, iletişim kurma ve onların da aldığı önlemleri kontrol etme ihtiyacı duyuyorlar.
“Oturduğum yer temiz mi? en son nereye dokundum? kolonya sıkmış mıydım? elimi yıkadıktan sonra bir yere dokunmuş muydum?” Gibi emin olamama ve tekrar tekrar kontrol etme, temizleme ihtiyacı duyuyorlar. Tekrarlayan obsesyon ve kompulsiyonlardaki artış bireyin fiziksel ve zihinsel olarak yorulmasına neden oluyor.
Yorgunluk uyku ve beslenme sorunlarını tetiklerken bireyin sinirleri de harap oluyor. Stresle başa çıkmakta zorlanan bireyler çalışma arkadaşlarıyla, sosyal çevreleriyle ve aileleriyle sorunlar yaşayabiliyor.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedenleri Nelerdir?
Bireylerde obsesif Kompulsif bozukluk gelişmesine neden olan kaynaklar net olarak tespit edilememektedir. Ancak yapılan araştırmalar birkaç faktör üzerinde yoğunlaşmaktadır. OKB tanısı alan bireylerin çoğunluğunda aile ve birinci derece akrabalarda OKB öyküsüne rastlanmaktadır. Bu da OKB’nin genetik faktörlü olabileceğini düşündürmektedir. OKB’li hastalarda karşılaşılan bir başka ortak nokta serotoninin yetersiz salınımıdır.
Bireyin karakteristik özellikleri de OKB gelişimine etki etmektedir. Çevresel faktörler, stresli yaşam olayları kişinin mizaç özellikleriyle birleştiğinde takıntılara yol açabilmektedir.
Çocukluk çağı travmaları da okb gelişimine etki etmektedir. Çocukluğunda cinsel istismar, taciz ve benzeri travmaları olan bireylerde stresli olaylardan sonra OKB gelişebilmektedir. Hatalı ebeveyn tutumları da obsesif kompulsif bozukluk gelişimine etki edebilmektedir. Afetler, salgınlar gibi yaşam bütünlüğünü tehdit eden olaylarda da okb gelişebilmektedir. Dolayısıyla pandemide okb görülme olasılığı riskli gruptaki bireyler için oldukça fazladır.
Pandemide OKB İş Hayatına Nasıl Etki Ediyor?
Obsesif kompulsif bozukluk tanısı alan bireyler pandemi sürecinde oldukça olumsuz etkilendiler. Evde çalışanlar için bu süreci yönetmek biraz daha kolay oldu. Ancak iş yerinde ve sahada çalışmaya devam edenler için obsesyon ve kompulsiyonlarla başa çıkmak oldukça zor oldu. Bulaşma obsesyonu temizlik kompulsiyonlarının çok daha abartılı şekilde yapılmasına neden oldu. Cilt yaralarına yol açacak derecede temizlik kompulsiyonları arttı.
Üstelik duydukları kaygı ve yaşadıkları stres dikkat ve konsantrasyon güçlükleri yaşamalarına neden oldu. Tekrarlayan davranışlardaki artış ise zaman yönetimlerini iyice zorlaştırdı. Dolayısıyla işlerini yetiştirmekte ve günlerini organize etmekte zorluk yaşar hale geldiler. Eskiden 8 kez elini yıkadığında rahatlayan ve temiz olduğunu hisseden bir birey mevcut koşullarda bu sayıyı 2, 3 katına çıkardı.
Üstelik “nereye dokundum? fark etmeden dokunmamam gereken bir yere dokundum mu?” gibi şüphe obsesyonları da temizlenme sıklığını ve süresini artırmış oldu. Dikkatini vermekte ve sürdürmekte zorluk yaşayan bireyler dolayısıyla yaptıkları işin kalitesinden de emin olamamaya başladılar.
OKB tanısı alan bireyler sıklıkla mükemmeliyetçi yönü baskın olan bireyler oluyor. Dolayısıyla yaptıkları işin mükemmel ve hatasız olmasını istiyorlar. Bu nedenle pandemide okb tanısı alan bireyler işlerini, raporlarını, yazışmalarını tekrar ve tekrar kontrol ediyorlar.
Biriktirme obsesyonu da bu dönemde bireylerin evde ihtiyaçları olan şeyleri abartılı şekilde stoklamalarına neden oluyor. Belki de hiç ihtiyaç duymayacakları ürünleri dahi ya ihtiyacımız olursa kaygısı ile satın alabiliyorlar.
Pandemide okb ile mücade eden kişilerin mesleki performanları oldukça olumsuz etkileniyor. Zamanı yönetmekte, dikkatlerini işlerine vermekte zorluk yaşıyorlar. Hata yapıyor, işlerini yetiştirmekte zorlanıyorlar. Haya yapmaları kontrol obsesyonlarını tetikliyor ve bu kez de fazla kontrolcü olmaları işlerini yetiştirmelerini zorlaştırıyor. Dışarıya çıkmaya ve sosyal ortamlara girmeye cesaret edemeyen okb’li bireyler işlerini bırakabiliyorlar.
Zaman Baskısı Yaşamamak İçin Etkili Zaman Yönetimi Teknikleri yazımızı da okuyabilirsiniz.
Pandemide OKB Sosyal İlişkilerin Daha Fazla Yıpranmasına Neden Oluyor
Pandemide işe gitmek zorunda olanlar çevrelerini aşırı denetleyen, kontrol eden ve özel alana müdahale eden tutumlar sergileyebiliyorlar. Bu da sosyal ilişkilerini yıpratıyor. OKB’li bir yöneticiyle çalışmak veya OKB’li bir ekip arkadaşına uyum sağlamak da oldukça zor oluyor. Bu da hem kişinin hem de dahil olduğu ekibin performansını olumsuz etkileyebiliyor.
Pandemide okb nedeniyle bireylerin sosyal anksiyetelerinde de artış olmaktadır. Sosyal anksiyete, performans düşüklüğü, obsesyon ve kompulsiyonlardaki artış bireyin yaşamını son derece zorlaştırmaktadır. Bu da beraberinde depresyonu ve diğer psikolojik bozuklukları getirebilmektedir. Sosyal Fobi Kariyer Gelişimini Olumsuz Etkiliyor ve “Konuşurken Heyecanlanıyorum!” Sosyal Anksiyete ve Kariyer Gelişimi yazılarımızı da okuyabilirsiniz.
Pandemide OKB İhtimalinden Şüphe Ediyorsanız Psikolojik Destek Almayı İhmal Etmeyin
Pandemide OKB ihtimalinden şüphe edilirse kesin tanı ve tedavi için mutlaka profesyonel destek alınmalıdır. Erken teşhis her konuda olduğu gibi OKB’de de tedavi için önemlidir. OKB’de tedavi terapi, psikoeğitim ve ilaç tedavisi olarak uygulanabilmektedir.
Obsesyonun türü, kompulsiyonun derecesi ve kişinin hayatının ne derece etkilendiğine göre tedavi methodu belirlenmektedir. Burada kişinin yaşı, konumu, yaptığı iş ve sahip olduğu sosyal destek de önemlidir. Ailenin duygusal desteği, yapıcı yaklaşımı, farkındalığı ve ilgisi tedavi sürecinde oldukça önemlidir. Aynı şekilde kişinin iş hayatında da varlığını sürdürebilmesi için çalışanına önem veren bir iş verenle çalışıyor olmak önemlidir.
Tanı sonrası kişi sağlık durumu ve tedavi süreciyle ilgili ihtiyaç duyuyorsa iş verenine bilgi verebilir. Böylece semptomlar hafifleyene kadar kendini daha iyi hissedebileceği bir iş ortamı kişiye sunulabilir. Bir süre evden çalışmak veya iş yerinde sosyal olarak izole olabileceği bir ortamda çalışmak gibi. Topluluk içine girmek yerine görüşmelerini online yapmasına bir süre izin verilebilir.
Pandemide OKB belirtileri göz ardı edilmemeli ve tedavi için mutlaka destek alınmalıdır. Kariyer gelişimi bu süreçte çoğunlukla olumsuz etkilenmekte, sosyal ilişkiler de zayıflamaktadır. Kariyer danışmanlığı almak obsesif kompulsif bozukluğun neden olduğu etkileri azaltabilmektedir. Aba psikoloji olarak her yaştan bireyle çalışıyor, danışanlarımıza stratejik yetenek yönetimi ile kariyer planı hazırlıyoruz. Sizde psikolojik destek ve/veya kariyer danışmanlığı almak istiyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz.