Sınav stresi konusunda sıklıkla hormonlardan ve stres hormonuyla bağlantılı sempatik sinir sisteminden bahsedilir. Ancak sınav stresinin beynimizi de etkilediğini biliyor muydunuz? Denemelerde başarılıyken sınavda heyecandan yapamama ve beyninizin durduğunu hissediyorsanız bunlar yüksek ihtimalle sınava karşı yoğun stres beslediğiniz için yaşadıklarınızdır. Stres sonucunda beyinde de bir takım değişiklikler olduğu bilim insanları tarafından gözlemlenmiştir. Birçok öğrenci sınav anında kendini kontrol edemediğini, heyecanına yenik düştüğünü ve bu olanların elinde olmadığını söyler. Aslında doğru stres anı biyolojik farklılıklar oluşur ve stres beyinde kontrolsüz değişimlere yol açar.
Korku ve Endişe Arasındaki Fark
Son yapılan araştırmalara göre stresin korkudan farklı olduğuyla ilgili bazı kanıtlar bulunmuştur. Vücudumuzda iki duygunun farklı etkiler yarattığı gözlemlenmiştir. Dolayısıyla sınav stresi söz konusu olduğunda da bu farkı göz ardı etmemek gerekir. Korku bir tehlike altındayken o an hissedilen durumdur. Ancak endişe gelecekte olacaklardan endişe duymaktır. Yani o anda yaşanan bir tehlike söz konusu değildir. Sınav stresi üzerinden düşünürsek sınav anındaki kaygımız bile korku değil endişedir. Çünkü genellikle sınav stresine sahip olan öğrenciler sınavın kendisinden değil sınavın sonucundan endişelenirler.
Korku durumunda biyolojik olarak sempatik sinir sistemimiz çalışır ve bunun getirdiği bazı sonuçlar ortaya çıkar. Örneğin kalp atışlarımız artar, “Kaç, savaş ya da don.” refleksi için vücut kendini hazırlar. Beynin bazı bölümleri tepki vermek adına aktifleşir. Ancak sınav stresi
anındaki endişe durumunda bundan farklı olarak beynin bazı bölümlerinin daha da fazla aktive olduğu gözlemlenmiştir. Beyindeki hafıza ve bilgi işlem için aktive olan bölümler endişe durumunda korku durumundan daha fazla tetikleniyor. İşte tam da bu yüzden sınavda bildiğimizi unutuyormuşuz gibi hissediyoruz çünkü beynimizin hafıza ve bilgi taşıma fonksiyonlarında sıkıntılar meydana geliyor.
Sınav Stresi: Endişeyi Azaltma
Sınav stresi için endişeyi azaltmak adına psikolojik düşüncelerimizi değiştirmenin yanı sıra biyolojik ve fiziksel durumumuzu düzeltmek de faydalı olacaktır. Bu durum için beyinde oluşan ve hareketlerimize yansıyan problemlerden yola çıkabiliriz. Hafızamız stres durumunda etkilendiği için hafızayı olumlu yönde etkileyecek aktiviteler yapılabilir. Örneğin stres durumunda uyku düzenimiz etkilenir. Uykunun hafıza için önemi araştırmalar tarafından da bulunmuştur. Sınav stresine kapıldığınızı fark ettiğiniz an uyku düzeninizi düzeltmek iyi bir fikir olacaktır. Stres yine biyolojik etkilerinden dolayı rutinimizin bozulmasına neden olur. Endişeden yeme, içme düzenimiz de etkilenir. Yeme, içme düzenini sağlamak insana böyle durumlarda zor gelebilir. İştahımız kaçtığı için yemek yemek içimizden gelmez. Yeme içme düzenini düzeltmek adına spor yapmaya başlamak iştahınızı açacaktır.
Konu hakkında destek almak için Aba Psikoloji ile iletişime geçebilirsiniz. Psikoloji ile ilgili konularda bilgilendirici videolara ulaşmak için Aba Psikoloji YouTube kanalını takip edebilirsiniz. Farklı konularda bilgilendirici videolara ulaşmak için Doç. Dr. Gamze Sart’ın YouTube kanalını ziyaret edebilirsiniz.