Yapay zekâ yalnızca teknolojiyi değil, insanın iş yaşamındaki rolünü de yeniden şekillendiriyor. Bu dönüşümde psikoloji bilimi bize hem bireysel uyum hem de stratejik kariyer yönetimi açısından önemli ipuçları sunuyor. Öğrenciler ve veliler için bu değişimi doğru okumak, geleceğe hazırlıkta en kritik adımlardan biridir.
Yapay Zekânın Geleceğin Mesleklerine Etkisi
Yapay zekâ teknolojileri, birçok sektörde rutin işleri devralarak insanların daha yaratıcı ve stratejik alanlara yönelmesini sağlıyor. Veri analizi, sağlık, eğitim, tasarım ve mühendislik gibi farklı alanlarda yeni meslekler doğarken, mevcut meslekler de dönüşüyor.
Bu süreçte öne çıkan beceriler yalnızca teknik bilgiler değil; problem çözme, eleştirel düşünme ve iletişim gibi psikoloji tabanlı yetkinliklerdir. Bu nedenle öğrencilerin kariyer hazırlığında psikolojik dayanıklılık ve esneklik büyük önem taşır.
Psikolojik Dayanıklılık ve Uyum Becerileri
Psikolojik dayanıklılık, belirsizlikler karşısında öğrencinin güçlü kalmasını sağlar. Yapay zekâ çağında değişim hızı yüksektir ve bu hızla başa çıkmak için uyum sağlama becerileri kritik bir faktördür.
Dayanıklılığı yüksek bireyler, mesleklerin değiştiği ve yeni alanların doğduğu bu süreçte stres yönetimi, öz-yeterlik ve öğrenmeye açıklık ile avantaj elde ederler. Bu da kariyer yolculuklarını daha sağlam temellere oturtur.
Geleceğin Meslekleri İçin Psikolojik İpuçları
Psikolojiden alınabilecek kariyer ipuçları şunlardır: Öz farkındalık ile güçlü yönleri tanımak, duygusal zekâ ile ekip çalışmalarında uyum sağlamak, yaratıcılık ile yenilikçi çözümler geliştirmek ve motivasyonu sürdürebilmek.
Özellikle akran öğrenmesi ve mentorluk gibi psikolojik destek sistemleri, öğrencilerin geleceğin mesleklerine hazırlığında önemli bir rol oynar.
Veliler İçin Kariyer Rehberliği Rolü
Veliler, çocuklarının yalnızca akademik başarılarına değil, aynı zamanda psikolojik iyi oluşlarına da odaklanmalıdır. Yapay zekânın şekillendirdiği dünyada sağlam özgüven ve güçlü iletişim becerileri başarı için vazgeçilmezdir.
Ailelerin destekleyici, yönlendirici ve motivasyon sağlayıcı bir rol üstlenmesi; öğrencilerin hem psikolojik dayanıklılıklarını artırır hem de doğru kariyer stratejilerini oluşturmalarına yardımcı olur.
ABA Psikoloji’nin Yaklaşımı
ABA Psikoloji, öğrencilerin akademik hedeflerini psikolojik sağlamlık ile birleştirerek geleceğin mesleklerine hazırlanmalarına destek verir. Danışmanlık sürecinde hem kariyer planlaması hem de psikolojik danışmanlık entegre bir şekilde ilerler.
Böylece öğrenciler, yapay zekâ çağının gerektirdiği beceriler ile psikolojik dayanıklılığı aynı anda geliştirme fırsatı bulur. Bu da onların gelecekte güçlü, uyumlu ve yaratıcı bireyler olmalarını sağlar.
Sonuç: Geleceğe Hazırlık Bugünden Başlar
Yapay zekâ ve psikoloji arasındaki köprü, yalnızca teknolojiyi anlamak değil; aynı zamanda insanı merkeze almakla ilgilidir. Öğrenciler için bu bakış açısı, doğru meslek seçiminde ve sürdürülebilir başarıda en önemli rehberdir.
Siz de çocuğunuzun geleceğe hazırlanmasını desteklemek istiyorsanız iletisim formu üzerinden bize ulaşabilirsiniz.
Meslek seçimi yapıldığında sadece yapacağınız işin koşullarını ve elde edeceğiniz maddi geliri belirlemezsiniz. Bir meslek seçtiğinizde aynı zamanda hayatınızın gidişatına da önemli bir yön verirsiniz. Özdenetim, iç motivasyon, empati ve sosyal beceri avantajları ile duygusal zeka sahibi bireyler meslek seçimi sürecinde daha başarılı kararlar verebilmektedir. Meslek seçimi hayatınızın her alanına etki eden önemli bir karar süreci olduğu için duygusal zeka bu kararda önemli rol edinmektedir. Yazımızda duygusal zekanın ve meslek seçimi üzerindeki etkilerini paylaşacağız.
Duygusal Zeka (EQ) Nedir?
Duygusal zeka ile ilgili farklı tanımlamalar bulunsa da en gelişmiş tanım Goleman tarafından yapılmıştır. Goleman duygusal zekayı; kendini motive etme, aksiliklere rağmen yılmama, dürtülerini kontrol ederek isteklerini erteleyebilme, ruh halini düzenleyebilme, zorlukların öğrenmeyi engellemesine izin vermeme, kendini başkalarının yerine koyabilme ve umut besleme olarak tanımlamaktadır. Duygusal zeka ve meslek seçimi arasındaki ilişki üzerine alan çalışmaları oldukça fazladır. Çalışma sonuçları duygusal zeka artıkça bireylerin; iş, özel – sosyal hayat ve eğitim alanlarında hedeflerine ulaşabilmek için duygularını yönetebildiklerini göstermektedir.
Duygusal Zeka (EQ) Mesleki Başarıyı Artırıyor
Mantıksal Zeka (IQ), bir kişinin akademik başarısını, mantık yanını ve duygusal olmayan zekasını temsil etmektedir. Araştırmalar bireylerin Mantıksal Zeka (IQ) düzeyleri yüksek olsa da Duygusal zeka (EQ) yüksek olmadıkça bazı mesleklerde tam performans gösteremediklerini desteklemektedir. Zeki insanların öğrenme, kavrama, sentezleme becerileri yüksek olsa da başarılı olmak için IQ’nun yüksek olması yeterli olmamaktadır. Kişinin başarısını etkileyen zeka düzeyinin dışında, zamanı yönetme, stresle başa çıkma, organize olma, iletişim, empati gibi becerilerinin de gelişmiş olmasıdır. Bu beceriler ise duygusal zeka becerileridir. Dolayısıyla bireylerin IQ’sundan çok daha etkili olan duygusal zeka düzeyidir. Ancak duygusal zekanın başarı üzerindeki etkisi bu özelliklerin kullanılabileceği meslekler için geçerlidir.
İnsan odaklı çalışmayı gerektiren pazarlama, hukuk, danışmanlık, hekimlik, öğretmenlik, hizmet sektörü gibi alanlar için yüksek duygusal zeka sahibi olmak avantajdır. Mesleki başarıyı desteklemektedir. Yüksek duygusal zeka insan memnuniyetinin ön planda olduğu ve çalışma koşullarının stresli olduğu alanlarda kişinin daha kolay çalışabilmesine destek olmaktadır. Ancak duygusal zeka insanla çalışılmayan, masa başı işlerle, tüm gün raporlar analizlerle sürdürülen bir işte başarıyı belirleyici bir özellik değildir. Ancak kişinin kendini motive etmesi noktasında destekleyici bir özellik olarak rol edinebilir.
Meslek Seçimi Motivasyonları Sadece Gelir Odaklı Değildir
Meslek seçimi yaparken bireyin motivasyonu sadece para kazanmak değildir. Karar sürecinde bireyin değer yargıları, inançları, beklentileri, hedefleri, çalışma koşulları da rol oynamaktadır. Örneğin; seçilecek mesleğin bireyin kişilik özelliklerine, kültürel değerlerine ve yaşama bakış açısına da uygun olması gerekmektedir. Meslek her şeyden önce yetenekleri kullanma, kendini geliştirme ve gerçekleştirme aracıdır. Dolayısıyla maddi kazanç yüksek olsa da kendini değerli, verimli hissetmediği, yapıcı ilişkilerin olmadığı bir ortamda kişiler için para belirleyici değildir.
Duygusal zekası yüksek bireyler; gelişmiş özdenetim sahibi, yüksek iç motivasyonu olan, empati becerisi gelişmiş ve sosyal ilişkilerinde başarılı bireylerdir. Duygusal zekanın getirisi bu pozitif kazanımlar bireylere meslek seçiminde yardımcı olduğu gibi meslek başarılarında da etki etmektedir. İnsan odaklı işlerde çalışmayı, grup çalışmalarını, ekip olmayı severler ve takım içerisinde de başarılı işler çıkarabilirler. Olumsuz çalışma koşullarında dış motivasyona gerek duymadan kendilerini motive edebilecek kaynaklar bulabilirler. Empati becerileri sayesinde başarılı bir çalışan, ekip arkadaşı ve lider olabilirler. Sosyal becerileri sayesinde kişilerarasında denge kurabilir, sosyal grup içerisindeki problemleri yapıcı şekilde çözebilirler.
Meslek Seçimi Yaparken Kendilerini Tanıyarak Seçim Yaparlar
Yüksek duygusal zeka sahibi bireyler ilgilerinin ve profesyonel becerilerinin farkındadırlar ve meslek seçiminde bu ilgi ve becerilerle etkili iletişim kurabilmektedirler. Kişinin kendini, beklentilerini, ihtiyaçlarını biliyor ve önemsiyor olması meslek seçiminde kendisi için en doğru seçimi yapmasını desteklemektedir. Duygusal zekası yüksek bireylerin özdenetim sahibi olmaları meslek seçiminde dışarıdan gelen yönlendirmelerden bağımsız karar verebilmelerini sağlamaktadır. Bu bireyler neyi yapıp yapamayacaklarını bilmekte, başarısız olma ihtimalleri olan alanlarda mutsuz olacakları bilinciyle kararlarını iyi değerlendirmektedir.
Duygusal zekası yüksek birey için iş tatmini, mutluluk ve verim ne kadar önemliyse başarısız ve mutsuz olma riskini hesap etmekte o kadar önemlidir. Bu bireyler için sosyal etkileşimin az olduğu, masa başı, sistem üzerinden yürütülen işler cazip değildir. Yaratıcılıklarını kullanabilecekleri, fikirlerini paylaşabilecekleri, ekip ruhunun olduğu, pozitif ilişkilerin geliştirilebileceği çalışma ortamları onlar için daha değerlidir. Kendilerini nasıl motive etmeleri gerektiğini bildikleri gibi diğerlerinin de motivasyonunu önemser ve ilişkilerinde olumlu dil kullanma alışkanlığına sahiptirler.
Yüksek Duygusal Zeka Sözsüz İletişimde Farkındalığı Artırıyor
Yüksek duygusal zeka sahibi bireyler beden dillerini iyi kullanabildikleri gibi diğerlerinin beden dillerini de iyi okurlar. Bu onlar için iş hayatında yaşamsal bir fonksiyondur. Mülakatlarda görüştükleri uzmanın beden dilini anlayarak konuşmalarına yön verebilirler. İş hayatında yapacakları bir konuşma ya da sunum sırasında dinleyicilerin beden diline göre anlatımlarını geliştirebilirler. Ayrıca çevrelerinin kendilerini nasıl algıladığını da beden dili gibi sözsüz iletişim becerilerinden fark ederler. Kendileriyle ilgili algının olumlu olmadığı ya da ilk intibada olumlu izlenim edinemedikleri ortamlarda bulunmak istemezler.
Başkalarının Duygu ve Düşüncelerine Yön Verebilirler
Duygusal zekası yüksek bireylerin özgüvenleri yüksektir. Beden dillerini iyi kullanırlar. Duygu ve düşüncelerini etkili şekilde ifade edebilirler. İnsanların duygu ve düşüncelerini de etkileme kabiliyetleri yüksektir. Bu nedenle yönetici, lider, iş veren pozisyonlarında çalışabilir ya da koçluk, psikolojik danışmanlık, mentorluk, terapistlik yapabilirler.
Liderlik rolünü üstlendiklerinde birlikte çalıştıkları kişilerin iş tatminlerine ve çalışan bağlılıklarına olumlu yönde etki ederler. Hitabetleri güçlüdür, kelimeleri iyi seçerler. Topluma yön verecek liderler olabilirler. Duygusal zeka sahibi bireyler toplumsal konularda, sosyal sorumluluk projelerinde söz ve rol sahibi olabilirler. Bu alanlara yönelik faaliyet içerisinde olmaktan keyif alır kendilerini tamamlanmış hissederler.
Meslek Seçimi: Mutlu Olmadıkları Çalışma Koşullarını Değiştirir ya da Terk Ederler
Duygularını iyi anlayabilen ve yönetebilen yüksek duygusal zeka sahibi bireyler, seçtikleri kariyerin duygusal sonuçlarını da iyi tahmin ederler. Hoşa gitmeyen sorumluluklar ve görevlerle uzun süre çalışamaz ve bu tarz mesleklerden kaçınırlar. Bu bireyler mutsuz oldukları çalışma koşullarını değiştirmek ve yeni iş fırsatlarını değerlendirmek için zaman kaybetmeden iş aramaya yönelirler. Yüksek duygusal zeka sahibi bireyler, iş değişikliği öncesinde tüm kaynaklarını kullanarak çalışma ortamındaki olumsuzlukları düzeltmeye çalışırlar. Ancak yapının değişime uygun olmayışı ya da değişime direncin olması durumunda hemen harekete geçerler.
Kimi insanlar için maddi kazanç elde etmek daha önceliklidir. Yüksek duygusal zeka sahibi bireyler için ise öncelik iş tatmini, iş huzuru ve çalışan bağlılığıdır. Maddi kazanç ise tüm bu duygusal kazanımlardan sonra gelmektedir. Saygınlık görmedikleri, olumlu kişilerarası ilişkilerin yer almadığı, mobing, çalışan verimliliğinin suiistimali gibi olumsuz koşullar altında çalışmazlar. Ancak maddi beklentilerinin de farkındadırlar ve zamanla duygusal ve maddi ihtiyaçları arasındaki dengeyi kurarlar.
Yüksek Duygusal Zeka Sahibi Bireyler İçin Her Yaşta Kariyer Değişimi Mümkündür
Yüksek duygusal zeka sahibi bireyler bir mesleğin hayat boyu sürdürülecek önemli bir etkinlik olduğunun farkındadırlar. Meslek seçimi sürecinde kararlarını bu bilgiyi göz önünde bulundurarak verirler. Meslek seçiminde ya da çok daha erken dönemde örneğin lisede yapılan alan seçiminde hatalı bir tercih yapmış olabilirler. Ne kadar direnç gösterseler de seçimlerinde aile, öğretmen, okul görüşü etkili olmuş ve kendileriyle örtüşmeyen bir alana yönelmiş olabilirler. Ancak kariyerlerinde herkesten bağımsız karar verebilecek noktaya geldiklerinde değişikliğe gitmekten endişe duymayacaklardır.
İster lisede ister üniversitede ya da iş hayatlarında olsunlar, yüksel duygusal zeka sahibi bireyler kariyerlerinde radikal değişikliklere yönelebilirler. Pek çok insan için bu tarz keskin değişiklikler kaygı vericidir. Ancak bu bireyler için kar-zarar hesabı yaptıklarında değişiklik daha fazla umut veriyorsa denemekten çekinmezler. Mesleği değiştirmek kolay değilse, farklı bir alana geçilmiyorsa, bulundukları meslek grubu içerisinde farklı çalışma alanlarına yönelebilirler. Kendi işlerini kurabilir, hedefledikleri çalışma ortamını kendileri ve istihdam edecekleri kişiler için yaratabilirler.
Duygusal Zekayı ölçümlemek için birden fazla yöntem bulunmaktadır. Duygusal zeka (EQ) ya da Mantıksal Zeka (IQ) ölçümlerine katılmak, kariyerinizi belirlerken kişisel sonuçlarınızla planlama yapmak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz. Stratejik yetenek yönetimi ile kariyer planlaması yaparak kariyerinize birlikte çok daha başarılı bir yön verebiliriz.
Duygusal zeka ve sosyal zeka üzerine yapılan çalışmalar özellikle son yıllarda gündem oluşturmaya başladı. Duygusal ve sosyal zekanın tanımlanması, geliştirilmesi ve ölçülmesi üzerine araştırmalar hız kazandı ve pek çok farklı alana yöneldi. Peki; duygusal ve sosyal bir zeka nedir? Nasıl tanımlanır ve nasıl ölçülür?
Duygusal Zeka
Duygusal Zeka, pek çok araştırmacının farklı biçimlerde tanımladığı bir kavram. Psikolog Peter Salovey ve John Mayer; duygusal zekayı, kişinin kendi duygularını ve diğer insanların duygularını izlemesi, farklı duygular arasında ayrım yapabilmesi ve bunları uygun şekilde etiketleme ve duygusal bilgiyi düşünme ve davranışa rehberlik etmek için kullanabilmesi şeklinde tanımlamışlardır. Mayer ve Salovey’e göre aynı zamanda, kişinin duyguları arasında seçim yapabilmesi, hayatını yönlendirme ve yaşam kalitesini yükseltmede duygularını kullanabilmesidir. Bazı araştırmacılara göre duygusal zeka iş performansını etkileyen bir beceri; bazılarına göre ise; duyguları doğru anlayıp, doğru ifade edebilme becerisi olarak nitelendirilir. Yapılan farklı tanımlamalarda, duyguların kontrolü, empati, duyguları doğru ifade etme gibi unsurlar ortak bir nokta olarak öne çıkmaktadır.
Ross Honeywill, sosyal olan zekayı bireyin kendisinin ve toplumun farkında olması, tutumları ve karmaşık sosyal değişimleri yönetme kapasitesi şeklinde tanımlanmıştır. Edward Thorndike ise bu kavramı, “insan ilişkilerinde akıllıca davranmak için yetişkin erkekleri ve kadınları, genç erkekleri ve kızları anlama ve yönetme yeteneği” olarak tanımlamıştır.
Sosyal zekanın, sözlü ve sözsüz işaretleri anlama, bilgileri kullanabilme, bilgileri diğer insanlara aktarabilme gibi farklı unsurları içinde barındıran bir kavram olduğu bilinmektedir. Empati, tıpkı duygusal zekada olduğu gibi sosyal zekanın da bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sosyal Zeka Nasıl Ölçülür?
En yaygın uygulanan test, Psikolog, Thelma Hunt tarafından geliştirilen George Washington Üniversitesi Sosyal Zeka Testi’dir. Test, insan davranışlarının gözlenmesi, isim ve yüzlere yönelik hafıza, sosyal olaylar karşısında yargı, mizah duygusu gibi öğeleri kapsar. Duygusal zeka ölçümü amacıyla kullanılan The BarOn Model Duygusal ve Sosyal Zeka Envanteri sosyal olan zekanın ölçümü amacıyla da kullanılmaktadır.
Zeka türleri hakkında daha detaylı bilgi edinmek için aba Psikoloji web sitesini ziyaret edebilirsiniz. Psikoloji hakkında daha fazla içeriğe ulaşmak için YouTube kanalımıza abone olabilirsiniz.
Çocuklar oyun oynarken boş zamanlarını geçirir ve eğlenirler. Bir çok kişi tarafından oyun oynamalarının başka hiçbir işlevi yok gibi görünebilir fakat durum farklı. Oyun oynamak dünyayı öğrenmeleri ve beyin gelişimleri için oldukça önemlidir. Oyun onlar için gerçek hayatın bir simülasyonudur. Özetle gerçek hayatta işlerine yarayacak günlük bilgiler oyun yoluyla pekiştirilerek öğrenilmektedir.
Beyni çalıştıran oyunların kazandırdığı bazı yetenekler:
Analitik düşünme
Anlama
Kavramsal öğrenme
Yaratıcılık
Problem çözme yeteneği
Kritik düşünme
Dili kullanma da ve algılamada gelişim
Çocuğun oyun oynamasında yaşın bir önemi var mı?
Çocuğunuzun yaşı oynanan oyunlar konusunda belirleyici olacaktır. Her oyun her yaş için uygun değildir. Çocuğunuzun yaşını ve gelişimsel sürecini göz önünde bulundurmak önemlidir.
İşte uygun oyun yaş aralıklarını belirterek önerdiğimiz zeka geliştirici oyunlar:
1. Blok ve Lego Oyunları
(2 yaş ve üzeri için uygundur)
Herkes tarafından bilinen klasikleşmiş bir oyundur Lego ve bloklarla oynamak. Bu basit görünen oyuncağın aslında çocuğunuzun zeka gelişimine ne kadar çok katkı sağladığını biliyor muydunuz?
Renkleri tanımak, cisimlerin büyüklüklerini ve küçüklüklerini öğrenmek ve yaratıcılığı yüksek oranda geliştirecektir.
2-4 yaş aralığındaki çocuklar için sadece renkleri eşleştirme ve dizme gibi oyunlar oynamanız bile büyük fayda sağlar. Hem çocuğunuzun motor becerisi gelişir hem de renkleri öğrenmiş olacaktır. Yaş büyüdükçe yine bloklar ve lego yoluyla daha yaratıcı ve kompleks oyunlara geçilebilir.
2.Simon Diyor Ki… Oyunu
(5-12 yaş için uygundur)
Simon diyor ki… bir Simon seçilerek odadakilere komutlar verildiğinde odadakilerin bu komutları uyguladığı oyundur. Sırayla herkes Simon olur.
Çocuğunuzun dil becerisini yüksek oranda geliştirecek bir oyundur. Hem cümle kurma da hem de verilen cümleyi çabuk algılayıp kavrama da büyük gelişim sağlayacak bir oyun türüdür.
Ayrıca hep birlikte, ailecek oynamanız çocuğunuzla iletişiminizi kuvvetlendirecektir!
3.Puzzle
(2 yaş ve üzeri için uygundur)
Yalnızca çocukların değil herkesin zekasını geliştirdiği bilimsel olarak kanıtlanmış puzzle!
Çocuğunuzun görsel algısını, problem çözme yetisini, bilişsel becerilerini geliştirecektir.
Hafife almayın satranç gibi zekayı yüksek oranda çalıştıran aktivitenin basitleştirilmiş versiyonu gibidir. 8 yaşa kadar puzzle ile oynayan çocukların 8 yaşından sonra satrançla tanışması zihin gelişimine oldukça büyük katkılar sağlayacaktır.
4.Engel Aşma Oyunu
(2 yaş ve üzeri için uygundur)
Engel aşma oyunu ev içerisinde basit engeller kurarak yapılacağı gibi daha kompleks hale de dönüştürülebilir. Yastıkların üstünden atlamaktan tutun yere çizilen bir çizginin üzerinde yürümeye kadar bir çok alternatif engel yaratılabilir.
Çocuğunuzun kaba motor, motor planlama, görsel algılama, problem çözme ve kritik düşünme becerilerini geliştirecektir.
2-5 yaş arası daha basit engeller kullanırken 5 yaşın üzerindeki çocuklar için daha yaratıcı hatta parkurlar kurarak oyun oynanabilir.
5.Filler Asla Unutmaz – Hafıza Oyunu
(5-12 yaş için uygundur)
“ Tatile gidiyorum yanıma …. aldım.”
“Masanın üzerinde … var.”
Gibi içinde obje geçen cümleler kurun. Objenin olduğu yeri boşluk bırakın ve sizden sonraki kişinin noktalı kısmı tamamlamasını isteyin. Herkes bir öncekilerin de söylediklerini sırayla tekrar ettikten sonra kendi objesini sona eklemeli.
Topluca oynanan hem eğlenceli, hem yaratıcı hem de hafızayı geliştiren bir oyun. Hem de istediğiniz her yerde oynayabilirsiniz!
6.Bilgisayar Oyunlarına Alternatif
Bilgisayarla oynamak faydalı olmakla birlikte kontrol altına alınmadığında bağımlılık yaratan ve zeka gerilemesine sebep olmaktadır. Fakat kabul etmeliyiz ki bilgisayar oyunları yeni çağ çocuklarının vazgeçilmezidir.
Aba Yayıncılığın bilgisayar oyunlarını yaratıcı ve faydalı hale getirmek için tasarlanmış Resmi Scratch Jr Kitabı’nı sizlerle tanıştırmak isteriz.
Bu uygulama 4-6 yaş aralığındaki çocuğunuzun kodlama öğrenmesini sağlayacak! Ücretsiz olan uygulamayı kullanmak için el kitabından faydalanarak çocuklara karakterleri hareket ettirmeyi, zıplatmayı, onlara şarkı söyletmeyi ve dans ettirmek için kod bloklarını birleştirerek programlamayı öğretebilirsiniz.
Her çocuk, fiziksel, duygusal, sosyal ve entelektüel anlamda benzersiz bir kişiliğe sahiptir. Aynı şekilde, her çocuğun algı düzeyi ve baskın zeka türleri de birbirinden apayrıdır. Kimisi kendisini en iyi ifade etmek için resim yaparken kimisi kelimelere ya da müziğe başvurur. Kimisi haritaları ezberlemekten, kimisi hesaplamalar yapmaktan hoşlanır. Bu nedenle, her çocuk, gelişim süreçleri boyunca, kendilerine özgü yetileriyle ele alınmalıdır.
Öğrenme süreçlerinde de bu durumu dikkate almak, çocukların kendilerini güçlü bir şekilde ifade ettikleri yolları bulmaları ve bilişsel becerilerini en iyi şekilde geliştirmeleri açısından önem taşır. Bu aşamada farklı zeka testleri faydalı olabilir.
“Her insan eşsiz bir zeka birleşimine sahiptir. Eğitimin önündeki en temel zorluk budur.”
Howard Gardner
Farklı zeka türleri
Harvard Üniversitesi profesörü, çoklu zeka kuramcısı Howard Gardner’a göre çocuklarda toplamda 8 farklı zeka türüne rastlanabilir. Bu zeka türleri şöyle sıralanabilir;
Sosyal zeka, empati yeteneğinin varlığına işaret eder.
İçsel zeka, iç benliğin, duygu ve düşüncelerin farkındalığını yansıtır.
Kinestetik zeka, kordinasyon becerilerinin yüksek olduğu; dans ve ritmik jimnastik gibi sporlarla uğraşan kişilerde görülür.
Müziksel zeka, enstrüman çalma becerisi ve şarkılara mırıldanma veya tempo tutma isteğini birlikte getirir.
Uzamsal zeka, yön duygularının kuvvetli olmasını sağlayarak görsel detayların başarılı bir şekilde fark edilmesini sağlar.
Mantıksal-matematiksel zeka, soyut problemlerin, hesaplamaların, matematik işlemlerinin kolayca yapılmasını destekler.
Sözel zeka, konuşma, okuma ve yazmanın erken öğrenilmesini, kelimelerle aranın iyi tutulmasını sağlar.
Doğasal zeka, doğayı anlama ve üzerine düşünme merakını yansıtır.
Tüm bu zeka çeşitlerinin gelişimi, sınıf içerisinde çocukların algı düzeylerinin farklı olmasına sebep olur. Doğru yaklaşım ve doğru takip sayesinde çocuklar, kendi kapasitelerini açığa çıkaracaktır. Peki, çocukların öğrenmelerini kolaylaştırmak için ebeveynler olarak neler yapabilir?
Ebeveynlere tavsiyeler
Yaşıtlarıyla onun arasında kıyaslamalarda bulunmaktan kaçınılmalısınız.
Kimi zaman onun dilinden konuşup onu anladığımızı gösterirsek, onlarla daha kolay arkadaş olur ve onlar hakkında birçok şey öğrenebileceğimiz değerli paylaşımlarda bulunabiliriz.
Kimse emirleri sevmez, çocuklar bir şeyi yapmak istemiyorsa onları yapmaları için zorlamak pek anlam ifade etmez. Neyi neden ve ne için yapması gerektiğini bilen çocuklar, öğrenirken keyif alır ve öğrenmeye de daha çok meraklı olurlar.
Duygusal zeka terimi, Daniel Goleman’ın Duygusal Zeka: Neden IQ’dan Daha Önemli adlı kitabıyla birlikte 90’lı yılların ortalarında popüler hale geldi. Kitap, duygusal zekayı, özbilinç, azim, dürtülerini frenleme, başkalarının duygularını paylaşabilme gibi özellikleri içeren bir zeka olarak tanımlıyor. Burada duygusal zekanın IQ’dan daha önemli olduğu yönündeki iddiası, psikologlar arasında bir tartışmanın kaynağı olmanın yanı sıra akademik başarıda bir faktör olabileceği şeklinde görünüyor.
Duygusal zekayı geliştirmek hayatınızda büyük değişikliklerin başlangıcı olabilir. Bunlara kısaca bir bakalım.
Aktif dinleme
Aktif dinleme becerisi, gerçekten iki yönlü iletişim kurmanın önemli bir parçasıdır – ve sadece karşıdakine dikkat etmekten çok daha fazlasıdır. Gerçekten diyalogu takip etmeyi ve kendi beden dilinizi kullanarak başkalarına yanıt vermeyi kapsar. Bunun sonunda alınan ana mesajların sözlü olarak özetlenerek anlaşıldığını göstermeyi içerir.
Duygular üzerine kelime haznesi
Araştırmacı Lisa Barrett, öğrencilerin duygu sözcük dağarcığını artırmalarına yardımcı olarak kişilerarası becerilerin geliştirilebileceğini belirtiyor. Öğrendiğimiz her duygu ifadesi, duygusal zekayı geliştirmek için yeni bir araçtır. Hislerimize bir anlam vermek ve onları tanımak için onları adlandırmayı öğrenmemiz gerekiyor.
Özbilinci geliştirme
Benlik algımız, diğer insanlarla iletişimimizi önemli ölçüde etkiler. Kendimizi olduğumuz gibi tanımak, kabul etmek ve sosyal etkileşimlerimizi buna göre kurmak önemlidir. Bu durum akademik başarı için de geçerli. Araştırmacıların öğrencilere bir sınavda kendileriyle ilgili düşüncelerini sorduğu bir araştırmada öğrencilerin algıları gerçek sonuçlarıyla karşılaştırıldı. Çoğu öğrencinin yeteneğini olduğundan fazla tahmin ediyordu. Bu, Dunning-Kruger etkisi olarak bilinir ve eğitimde en yaygın düşünceler biri olarak öğrencilerde hayal kırıklığına sebep olabilir.
Empati gösterme
Empati, yargısal olmamakla birlikte başka birinin bakış açısını fark etme, duygularını tanıma becerisi olarak tanımlanabilir. Karşıdaki kişinin bakış açısını anlamak, bu kişinin anlaşılmasına yardımcı olur. Bu da işbirliğini güçlendirir. Yapılan çalışmalar, kitap okumanın bu beceriyi geliştirmenin harika bir yolu olduğunu gösteriyor.
Sonuç
Öğrencilerin kendilerini geliştirmesini desteklemek için özdenetimlerini, düşünce ve duygularını yönetme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak en etkili yollardan biridir. Özellikle ergenlik yıllarında bu konuda büyük ölçüde zorluk yaşanabilir. Duygusal becerilerin de her şey gibi geliştirilebilir olduğunu öğrencilere hatırlatmak gerekiyor. Bu, genellikle zorlu ve sabır isteyen bir süreç olsa da sonunda akademik başarı getirmenin yanı sıra kişinin tüm hayatını olumlu yönde etkiler.
Bu uygulama 4-6 yaş aralığındaki çocuğunuzun kodlama öğrenmesini sağlayacak! Ücretsiz olan uygulamayı kullanmak için el kitabından faydalanarak çocuklara karakterleri hareket ettirmeyi, zıplatmayı, onlara şarkı söyletmeyi ve dans ettirmek için kod bloklarını birleştirerek programlamayı öğretebilirsiniz.
