Gelişim testi, çocuklarda var olan gelişimsel sorunları tespit etmek amacıyla geliştirilmiş bir ölçme aracıdır. Yaş grubuna, süreye ve uygulama şekline göre birbirinden farklı testler bulunmaktadır. Yine bu testleri uygulayan kişi ve kurumlarda da yetkisel farklılıklar olabilmektedir. Testin neden uygulandığı ve sonuçların kiminle paylaşılacağı da hangi testin nerede uygulanabileceğini belirlemede önemlidir.
Özellikle resmi kurumlarda talep edilen belli başlı test türleri ve geçerli kabul edilen kişi/kurum seçenekleri olabilmektedir. Testler çoğunlukla okul öncesi yaş grubundaki çocuklara uygulanır. Uygulama aralığı sıklıkla 0-6 yaşı kapsamaktadır. Gelişime yönelik testlerin çoğunlukla gelişim geriliklerinin tespiti için kullanıldığı düşünülmektedir. Oysa hedef gelişim düzeyini tespit etmektir. Gelişim geriliği olabileceği gibi, normal gelişim veya ileri gelişim sonuçları da alınabilir.
Gelişim testi sıklıkla öğretmen veya doktor önerisiyle yapılmaktadır. Okul öğrencisi öğretmenleri çocuğun gelişimine yönelik gerilik, üstünlük ve sapmalarla ilgili aileyi bilgilendirebilmektedir. Ailelerde bu geribildirimin ardından test arayışına geçmektedir. Bazen de çocuk doktorları bu öneride bulunabilmektedir. Yine ailenin kendisi de erken dönemde çocuğun gelişim seviyesini öğrenmek için test talep edebilir.
Peki çocuklara uygulanan gelişim testleri hangileri? Hangi test hangi yaş aralığında uygulanıyor? Test nasıl uygulanıyor? Testler hangi durumlarda uygulanmalı? Gelişim testleri yaptırmak her çocuk için gerekli mi? Ve benzeri soruların cevaplarına yazının devamında erişebilirsiniz.
Gelişim Testi Kategorisinde Hangi Testler Var?
Gelişim testleri yaşa, bakılmak istenen gelişim alanına ve amaca göre farklılık gösterebilmektedir. Bilişsel, fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişim düzeyleri dikkate alınmaktadır. Kimi uygulamalar doğrudan çocukla yapılırken kimilerinde ebeveynlerin de uygulamaya katılması beklenir. Aşağıda geçerlilik güvenirliği tamamlanmış, uygulama sıklığı yüksek olan gelişim testlerine yer verilmiştir.
Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE)
Psikologlar tarafından 0-6 yaş arasındaki çocukların gelişimsel açıdan değerlendirilebilmesi amacıyla uygulanan bir envanterdir. Envanter “Evet, Hayır, Bilmiyorum” şeklinde yanıtlanan 154 maddeden oluşmaktadır. Uygulama sırasında sorulan çocuğun ebeveynine yöneltilmektedir. 0-3 aylık dönemden başlanarak aylık periyotlar halinde çocuklar 72. Aya kadar gözlemlenir. Dil gelişimi, zihinsel beceriler, küçük-kas gelişimi, büyük-kas gelişimi, sosyal gelişim ve öz bakım becerileri incelenir.
Uygulamaya aile de katılır. Sorular ebeveynlere sorulur ve cevap alınırken uygulayıcı tarafından çocuk gözlenir. Envanterden alınan sonuçlar çocuğun takvim yaşı da göz önünde bulundurularak hesaplanır. Ardından değerlendirme için sonuçlar Çocuk ve Ergen psikiyatristine yönlendirilir. AGTE Gelişim testi bebek ve çocuğa yönelik çok yönlü ve derinlemesine bilgi sağlayan bir testtir.
Gelişimsel gecikme açısından risk altında olduğu düşünülen bebek ve çocukların tanınması ve gerekli önlemlerin alınabilmesi açısından önemli bir testtir.
Metropolitan Okul Olgunluğu Testi
Okula başlaması planlanan çocuğun okul olgunluğuna erişip erişmediğini tespit etmek için uygulanan bir testtir. Kelime Anlama, Cümleler, Genel Bilgi, Eşleştirme, Sayılar, Kopya Etme gibi 6 alt test ve toplam 100 maddeden oluşur. Bu testte çocuğun fiziksel ve bilişsel gelişimi kadar psikolojik hazır oluşu da dikkate alınmaktadır. Diğer tüm testlerde olduğu gibi bu testi uygulayan uzmanda da uygulamaya yönelik yetkinliğin ve tecrübenin olması gerekir.
Frostig Görsel Algılama Testi
4-8 yaş aralığındaki çocuklara uygulanan görsel algılamayı ölçen bir testir. Bu gelişim testi bireysel veya grup olarak uygulanabilir. Frostig bir kağıt kalem testidir ve görsel algılamayı 5 farklı algısal beceri üzerinden değerlendirir. Okula başlayacak çocukların okula hazır olup olmadığını ölçmeye yaradığı gibi öğrenme güçlüklerinin erken teşhisi için de önemlidir. Ön hazırlık süresiyle birlikte toplamda 50-60 dakikalık bir testtir. Test içerisinde aşağıdaki algı becerileri sırasıyla ölçülmektedir.
- El-göz koordinasyonu
- Şekil-Zemin ayırımı
- Şekil sabitliği/değişmezliği
- Mekan-boyut algısı (Uzay boyut algısı)
- Mekan ilişkilerinin algısı
Stanford Binet Zeka Testi
İlk zeka testi olma özelliğine sahip testtir. Günümüze kadar 4 farklı uyarlamadan geçmiştir. Üstün yetenekli ve zihinsel engelli bireylerin tespit edilmesinde kullanılan bir zeka testidir. Test her yaş dilimine göre hazırlanmış farklı standart sorular içermektedir. Uygulama çocukla birlikte bireysel görüşme içerisinde yapılır. Küçük çocuklara uygulandığından yaklaşık 30 dakika, daha büyüklerde ise bir veya bir buçuk saat sürebilir.
Standart uygulamaya, beklenen zihinsel yaşının daha altındaki sorularla başlanır. Eğer katılımcı bu sorularda başarısız olursa başarılı oluncaya kadar bir önceki seviye sorularına devam edilir. Gelişim testi içerisinde başarılı olunan seviye katılımcının temel yaşı olarak kabul edilir. Temel yaş belirlendikten sonra uygulayıcı daha yüksek düzeylere geçmeye başlar ve testin kalan kısmında katılımcı tümüyle başarısız oluncaya kadar sürer.
Başarısız olunan seviyede test sona erer. Stanford-Binet testi çeşitli yaşlardan kişilere uygulanabilmekle beraber çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler için daha uygundur.
WISC -R Zeka Testi
6-16 yaş grubuna uygulanan bireysel bir zeka testidir. Test, sözel ve performans olmak üzere iki bölümden oluşur. Her bölümde bir yedek, 5 ana test olmak üzere 6 alt test bulunmaktadır. Herhangi bir alt testin bozulması durumunda bozulan alt testin bulunduğu bölüme ait yedek test uygulanır.
Test sonucunda bireye ait sözel, performans ve genel olmak üzere üç zeka bölümü elde edilir. Bazı alt testlerin uygulanması süreye dayalıdır. Gelişim testi kategorisinde yer alan WISC-R mutlaka eğitim sertifikasına sahip, deneyimli, yetkin uygulayıcılar tarafından uygulanmalıdır.
Burdon Dikkat Testi
Öğrencilerin dikkat düzeylerini ölçmek amacıyla kullanılan, 10-20 yaş aralığındaki kişilere uygulanan bir testtir. Bu test sayesinde öğrencilerin dikkat eksikliği ve dikkati sürdürme güçlükleri tespit edilebilmektedir. Süreli bir testtir. Testteki her bölüm için ilköğretim düzeyindeki öğrencilere 3, lise kademesindekilere 2 dakika verilir.
Uygulama şekli; öğrencilere bir sayfa üzerine gelişi güzel dizilmiş harfler verilir. Bu harfler belli ve düzenli aralıklarla dizilmiştir. Her satırda 407 harf bulunur. Her sayfada da (20) satır vardır. Bu yapraktaki her harfin sayısı bilinir. Öğrencilere şu şekilde yönerge verilir:
“Önünüzdeki sayfada bulunan bütün a, b, d ve g harflerinin altlarını kurşun kaleminizle çizeceksiniz. Bir satırı gözden geçirirken önce yalnız bir harfi işaretlemeyeceksiniz. Satırdaki tüm a, b, d, g harflerinin altını çizeceksiniz.’’ Öğrencilerin ne yapacaklarını çok iyi kavramaları gerekir ve testi uygulamaya yönelik motivasyonları da olmalıdır. Gelişim testi yorgun, ilgisiz ve isteksiz öğrencilere uygulandığında alınacak sonuçlar hatalı olabilir.
Bender – Gestalt Görsel Motor Algı Testi
Test 5 buçuk ile 11 yaş aralığındaki çocuklara uygulanabilmektedir. Testin amacı çocuklardaki görsel motor işlevini görmektir. Bir çeşit zeka testidir. Zekanın görsel devinimsel motor algılamasında gerilik, regresyon, fonksiyon kaybı ve organik beyin hasarlarını saptamakta kullanılmaktadır.
Gesell Gelişim Figürleri Testi
3-10 yaş aralığındaki çocuklara uygulanan bir performans değerlendirme testidir. Erken çocukluk döneminde uygulanması daha sağlıklı sonuçlar almayı kolaylaştırmaktadır. Çocuklarda motor beceri, görsel algı, görsel hafıza, el-göz koordinasyonu, küçük kas becerilerini ölçen bir testtir. Ayrıca çocuğun gelişiminde herhangi bir problem olup olmadığı ile ilgili bir değerlendirme yapılmasına olanak sağlar.
Denver Gelişim Testi
0-6 yaş aralığındaki çocuklara uygulanan bir testtir. Uygulamaya anne ve baba da katılmaktadır. Anne&babadan çocukla ilgili bazı bilgiler alınır ve uygulamaya geçilir. Test formunda yer alan maddelerden anneye yöneltilmesi gereken sorular anneye yöneltilir ve çocuğun yapması beklenen maddeler ise çocuğa yöneltilir. Testin verilişinde standart yönergeye uyulması gerekmektedir. Küçük çocuklarda varolan gelişimsel sorunları tespit etmek amacıyla geliştirilmiş bir ölçme aracıdır.
Moxo Dikkat Testi
Moxo testi özel olarak 6-12 yaş arası çocuklar için tasarlanmıştır. Çeşitli uyaran ve çeldiriciler içeren kısa ve online bir testtir. Çocuk ve yetişkinlerde Dikkat, Zamanlama, Dürtüsellik ve Hiperaktivite performansını ölçen, uzmanlar tarafından uygulanan objektif bir testtir.
Moxo Testinde çocuğun günlük hayattaki gibi testte bulunan görsel ve işitsel çeldiricileri görmezden gelmesi gerekmektedir. Çocuğun bunu başarabilmesi için çeldiricilerin aktif inhibisyonunu sağlayabilmesi gerekir. Gelişim testi kategorisinde dikkat dağılımının sebeplerini ortaya çıkaran güvenilir tek test Moxo Testidir. DEHB teşhisinde ve takibinde sıklıkla başvurulan bir testtir.
Buraya kadar bahsettiğimiz testlerin dışında sıklıkla uygulanan ve ayrıca bilgi alabileceğiniz aşağıdaki testler de bulunmaktadır;
- Okul Olgunluğu Değerlendirme Testi
- TİFALDİ Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Testi
- Bayley III Gelişimsel Tarama Ölçeği
- Peabody Resim Kelime Testi
- Beier Cümle Tamamlama Testi
- Kimdir Bu?
- Problem Tarama Listeleri
- Kime Göre Ben Neyim
- Başarısızlık Nedenleri Anketi
- Snellen Scala Görme Sorunları Tarama Kartı
Gelişim Testi Her Çocuk İçin Gerekli Mi?
Gelişim testlerine verilen önem ve gösterilen ilgi yıldan yıla artış göstermektedir. Bu testler çocuğun gelişim düzeyini, takvim yaşına göre ileride, geride veya beklenen düzeyde olup olmadığını görmeyi kolaylaştırır. 0-6 yaş aralığındaki dönem çocukların gelişimi için çok önemli ve kritik bir dönemdir. Bu dönem içerisinde çocukların gelişimlerini ölçmek ileriye dönük pek çok fikir verebilmektedir.
Gelişim testleri sadece gerilik ve sorun tespiti için uygulanmamaktadır. Yaşının ilerisinde olan veya bazı alanlarda akranlarından daha başarılı olan çocukların da tespitini kolaylaştırır. Bu da öğretmenlere, aileye çocukla ilgili yönlendirici bilgiler sunmuş olur. Bu bilgiler eşliğinde çocukların eğitim hayatlarının ve kariyer rotalarının planlanması kolaylaşır. Bu anlamda yapılabilecek birçok gelişim testi bulunmaktadır.
Gelişim testleri çocukların gelişimini birçok açıdan inceler; sosyal beceri, ince motor, kaba motor, dil gelişimi ve toplam gelişim olarak. Testlerin sonucunda çocuğun yaşına uygun olan gelişimsel özellikleri taşıyıp taşımadığı incelenir. Gelişim testlerinin önemsendiği bir başka dönem de okul çağı dönemidir. Ebeveynler çocukları okula başlayacağı zaman yoğun kaygı duyabilmektedir.
Kimi ebeveynler çocuğun okula erken başlamasını isterken kimileri de olabildiğince geciktirmek isteyebilir. Burada ebeveynin isteğinden çok daha öncelikli bakılması gereken çocuğun okul olgunluğudur. Gelişim testleri içerisinde okul olgunluğunu ölçen testler de bulunmaktadır. Testler çok çeşitli olduğu gibi bu testleri yapan kurum ve kişiler de çok fazladır.
Gelişim testi yaptırmaya karar verdikten sonra mutlaka uygulama için resmi ve güvenilir kurumlar tercih edilmelidir. Uygulayıcının aldığı eğitimler, uygulama sıklığı, yetkinliği ve tecrübesi araştırılmalıdır. Kurumun teste yönelik vereceği raporun geçerliliği de uygulamadan önce öğrenilmelidir. Aynı testin tekrar tekrar uygulanması doğru değildir. Aradan mutlaka testin türüne ve içeriğine göre belli bir zaman geçmelidir.
Aba Psikoloji olarak biz de kurumumuzda uzman kadromuzla çeşitli gelişim testleri uygulamaktayız. Zeka, kişilik, dikkat, algı, ilgi ve beceri testleri uygulamaktayız. WISC V, Stanford Binet, Moxo Dikkat Testi, CARS, Leiter, PEP 3 uyguladığımız testlerden bazılarıdır. Siz de gelişim testi yaptırmak istiyorsanız testlerle ilgili bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.