Etkili iletişim becerileri kazanmak bireyin kariyer gelişimini olumlu yönde etkiliyor. Mülakatlardan, yeni iş deneyimlerine, işteki performanstan terfi etmeye kadar pek çok kariyer basamağında iletişim olumlu ya da olumsuz rol oynayabiliyor. İletişimi güçlü bir birey daha az donanımla daha kısa sürede potansiyeliyle uyumlu bir yükseliş yakalayabiliyor. Buna karşılık özgeçmişi göz dolduran, eğitim ve tecrübeleriyle parlayan bir birey iletişim eksikliği nedeniyle kaybedebiliyor.
Etkili iletişim becerileri kişinin network ağını genişletiyor. Daha kolay fark edilmesini, öne çıkmasını ve kendini göstermesini sağlıyor. Aynı zamanda bu beceriler kişinin çoğunluk içerisinde tercih edilmesini ve öncelikli değerlendirilmesini sağlıyor. Dolayısıyla iletişim becerisinin düzeyi bireyin kariyer gelişimini olumlu ya da olumsuz yönde etkiliyor.
Etkili İletişim Becerileri Nelerdir ve Nasıl Geliştirilir?
Etkili iletişim becerileri kişinin sosyal, bireysel ve mesleki kazanımlarını ve gelişimini destekler. İletişim becerilerindeki yapıcı tutum kişinin kişisel ve mesleki hayatında karşılaştığı problemlerle daha kolay baş etmesini sağlar. Yanlış anlaşılmaları, iletişim kazalarını önler. İkili ilişkilerin, ekip ruhunun gelişmesini destekler. Aile ilişkilerinden, sosyal yaşama ve mesleki başarıya kadar birden fazla alanda kişiye kazanç sağlar.
İyi bir dinleyici olmak, sözlü mesajlar kadar sözsüz mesajlara da bakmak etkili iletişim becerileri kazandırıyor. Empatik iletişim kurmak, iletişimde olumlu kelimeleri kullanmak, yapıcı geribildirim vermekte iletişimin kalitesini artırıyor. Etkili iletişim için sen dilinden ziyade ben diline odaklanmakta iletişimin seyrini olumlu etkiliyor.
İyi Bir Dinleyici Olmak
Etkili iletişim becerileri edinebilmek için geliştirilmesi gereken ilk beceri iyi bir dinleyici olabilmektir. İyi bir dinleyici olmanın ön koşulu ise şimdi ve burada, bedenen, zihnen ve ruhen anlatıcıya odaklanabilmektir. Etkili dinleyebilmek için anlatıcıyla göz teması kurulmalıdır. Anlatıcının sözü kesilmemeli, vermek istediği mesaj tam olarak dinlenmelidir.
Dinlediğini ve anladığını karşı tarafa ifade edecek şekilde sözlü ve sözsüz mesajlar verilmelidir. Kafa sallamak, onay cümleleri kurmak, mesajı karşı tarafa özetlemek, “doğru mu anlıyorum? bunu mu demek istedin?” gibi sorularla teyit almak gibi. Eleştiri yapmamak, öğüt vermemek, yargılamamak, cümleleri tamamlamaya çalışmamakta etkin dinlemeyi desteklemektedir.
İyi bir dinleyici olmak iletişimin kalitesini artırdığı gibi yanlış anlaşılmaların da önüne geçmektedir. İyi bir dinleyici aynı zamanda iyi bir ekip arkadaşı ya da lider, yönetici olabilir. Etkin dinleme becerisi geliştirmek için dinleyicinin sahip olması gereken özellikleri bir kağıda yazabilirsiniz.
Etkili iletişim becerileri için sorulabilecek sorular, kullanılacak onay cümleleri gibi ihtiyacınız olacak kalıpları belirleyebilirsiniz. İlk etapta pratik kazanana kadar yaptığınız bu ön hazırlığa göz atarak iletişime geçebilirsiniz. Zamanla pratiğiniz artacak ve kendi doğal cümlelerinizi, jest ve mimiklerinizi kullanıyor olacaksınız. Ayna karşısında çalışma, evde aile bireyleriyle ya da yakın arkadaşlarla pratik yapma da tecrübe kazandıracaktır.
Empatik İletişim Kurmak
Empati iletişimin kalitesini artıran en önemli etkenlerden biridir. Empati kurabilmenin ön koşulu ise yukarıda bahsettiğimiz gibi iletişimde iyi bir dinleyici olabilmektir. Empati kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakabilmesidir. Empati sayesinde iletişimde olduğumuz kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru anladığımızı ve hissettiğimizi karşı tarafa hissettirebiliriz. Etkili iletişim becerileri için empati becerisini geliştirmek de ilk etapta prova ve pratik yapmayı gerektiriyor.
İletişim sırasında karşımızdakine açık uçlu sorular sormamız verilmek istenen mesajı daha detaylı almamızı sağlayacaktır. Mesajı karşı tarafa özetlemek, beden dili ve sözsüz mesajlardan edindiğimiz bilgileri de yorumumuza katmak gerekir. Ben olsaydım bu durumda ne yapardım diye düşünmek yerine, o bu koşullar altında bunu neden yapmış/düşünmüş olabilir, onun durumunda ve koşullarında olsaydım benim davranışım nasıl olurdu diye düşünmek gerekmektedir.
Örneğin; ekip arkadaşınız önemli bir toplantı için sunum hazırlamış ve bu sunum için çok hazırlanmış olabilir. Toplantıya dakikalar kala toplantı belirsiz bir tarihe ertelensin. Toplantının ertelenmesi sunum yapmayacak olanlar için bir şey ifade etmezken hazırlık yapmış olanlar için hayal kırıklığı olacaktır. Burada siz hazırlık yapmayan taraftaysanız arkadaşınızla konuşurken empatik iletişim kurabilmelisiniz.
“Aman ne olacak bir daha hazırlanırsın” demek empatik iletişim değildir. Arkadaşınızın bu düşüncenizi öğrenmesi daha iyi hissetmesini sağlamayacağı gibi hayal kırıklığını ve öfkesini de artıracaktır.
“Çok iyi hazırlanmış, kusursuz olması için defalarca prova yapmıştın. Çok emek verdin ve belirsiz bir tarihe ötelenmiş olması kulağa hoş gelmiyor. Daha iyi hissetmen için ne yapabilirim? Bu konu hakkında konuşmak duygu ve düşüncelerini paylaşmak ister misin? Bu ertelemenin olumlu ve olumsuz yönlerini değerlendirelim mi?” böyle bir yaklaşım ise kişiye “arkadaşım/yöneticim beni anlıyor, bana zaman ayırıyor ve sorunumu önemsiyor” mesajını vermektedir.
Doğru Kelimeleri Seçin
İletişimde olumlu kelimeler kullanmak mesajın etkisini güçlendirmekte ve kişiyi performans sergileme noktasında motive etmektedir. Ancak iletişimde olumlu dilden yeterince beslenmemekteyiz. Özellikle beklentilerimiz, kaygılarımız ya da uyarılarımız noktasında çoğunlukla olumsuz dili kullanıyoruz. Otorite figürü olduğumuz her rolde bu dile daha sık yer veriyoruz.
Karşımızdakine sözümüzü dinletebilmek, göz dağı vermek ya da otorite kullanmak için çoğunlukla negatif mesajlardan besleniriz. Örneğin; koşma, bağırma, geç kalma, dokunma gibi. Verdiğimiz bu olumsuz mesajlar karşı tarafın zihninde tekrarlayan imajlara dönüşüyor. Koşma dediğimizde, mesajı alan kişi zihninde sürekli olarak koşma eylemini bastırmaya odaklanıyor. Zihin ise tekrarlayan bu imajı eyleme dökmek istiyor.
Dolayısıyla mesajlarımızı yapılmasını istemediklerimiz özelinde değil yapılmasını beklediklerimizi ifade edecek şekilde vermeliyiz. Koşma yerine “yavaş yürüyelim”, bağırma yerine “alçak sesle konuşalım”, geç kalma yerine “vaktinde toplanalım” gibi.
Yapıcı Geribildirim Vermek
Yapıcı geribildirim verebilmek de etkili iletişim becerileri arasında yer almaktadır. Geribildirim vermeye veya almaya alışık bir kültür olmasak da geribildirim mesleki ve kişisel gelişimi desteklemektedir. Geribildirim vermek karşı tarafı eleştirmek ya da karşı tarafa yukarıdan bakmak değildir. Aynı şekilde geri bildirim almanın anlamı da böyle değerlendirilmemelidir. Geribildirim bireyin performansına yöneliktir ve potansiyeli bağlamında kişiye gelişim yönü gösterilir.
Geribildirim verirken olumsuz bir konuya değinilecekse önce konuyla ilgili olumlu bir geribildirim verilmelidir. Ardından asıl mesaj verilmeli ve sonrasında yine olumlu bir geribildirim ile iletişim tamamlanmalıdır. Böylece kişi olumsuzluğun yanı sıra olumlu yönlerinin de görüldüğünü fark edecektir. Bu durumda kişi yeniden fark edilmek için eksik yanını düzeltmeye yönelik motive olacaktır.
“Bugünkü sunuma oldukça iyi hazırlanmışsın (olumlu). Bir sonraki sunumda grafikleri biraz daha ön plana çıkartabilirsin (olumsuz). Uzun bir sunu olmasına rağmen enerjin ve hakimiyetin oldukça iyiydi (olumlu). Bu geribildirim sadece grafiklerdeki eksikliği ifade edecek şekilde verilseydi kişinin motivasyonu kırılacaktı. Enerjisi, emeği ve çabası göz ardı edilmiş olacak ve bir sonraki sunum için kaygısı artacaktı.
Beden Dilini Kullanmak ve Karşı Tarafın Beden Dilini Okumak
İletişimde ne söylediğimizden çok nasıl söylediğimiz iletişimin kalitesini belirlemektedir. Bu da beden dilinin iletişimdeki önemini vurgulamaktadır. İletişimde ses tonu ve beden dili kullandığımız kelimelerden çok daha fazla mesaj taşımaktadır. Bu nedenle etkili iletişim kurabilmek için beden dilini iyi kullanmak gerekmektedir.
Aynı zamanda iletişimde olduğumuz kişinin verdiği mesajlarda da sözsüz mesajlar yer almaktadır. Bu da bize dinlerken duyduğumuz kelimeler kadar sözsüz mesajlara da bakmamız gerektiğini gösterir. Etkili iletişim becerileri için beden diline, jest ve mimiklere, sesteki vurgu ve tonlamalara dikkat edilmelidir.
Sen Dili Yerine Ben Dili Kullanmak
Sen dili suçlayıcıdır ve davranıştan çok kişiliğe yöneliktir. Sen dilini kullanmak karşı tarafa anlaşılmadığını hissettirir ve yeniden konuşma isteğini engeller. Aynı zamanda neye kızıldığının anlaşılmamasına da neden olur. Kişiyi incitir, kırar ve kişinin kendisini savunmaya geçmesine neden olur.
Ben dili ise savunmaya itmez. İletişimde ben dili kullanmak karşı tarafa suçluluk hissettirmez. Ben diliyle kişi karşısındakine kendi duygu ve düşüncesini ifade eder. Böylece duygunun nedeni diğer kişi tarafından anlaşıldığı için iletişim daha sağlıklı olur. Ben dili yakınlaşmayı sağlar, empatik iletişimi güçlendirir. Anlaşmazlıkları azaltır ve konuşan kişiyi rahatlatır.
İletişim içerisinde kimse suçlanmak, eleştirilmek ya da yargılanmak istemez. Dolayısıyla iletişimde ağırlıklı sen dilinin kullanılması etkili iletişim becerileri kazanımını engeller. Sağlıklı bir iletişim için ben dili kullanılmalıdır. Örneğin; “sürekli sözümü kesiyorsun” cümlesi sen diline girmektedir. “Sözüm kesildiğinde söyleyeceklerimi tekrar toparlamakta zorlanıyorum. Dikkatim dağılıyor.” Ben diline girmektedir.
Bu sayede tartışma ortamı oluşmaz ya da karşı taraf kendini ve davranışını savunma ihtiyacı duymaz. Ayrıca sözü kesen taraf yaptığı davranışın kişide nasıl bir olumsuzluğa yol açtığının empatisini yapabilir.
Kariyer Danışmanlığı ile Etkili İletişim Becerileri Geliştirilebilir
Kariyerinize yön vermek, fark yaratmak veya rakipleriniz arasında öne çıkmak için kariyer danışmanlığı alabilirsiniz. Stratejik yetenek yönetimi ile sunduğumuz danışmanlık güçlü yönlerinizi fark etmenizi ve zayıf yönlerinizi geliştirmenizi sağlayacak. Kariyerinizin bugününü ve geleceğini değerlendireceğiz. Kısa ve uzun vadeli hedefler ile kariyerinizde daha başarılı adımlar atmanız için stratejik planlar hazırlayacağız.
Etkili iletişim becerileri dışında mesleğinizde fark yaratmanızı sağlayacak diğer kazanımlara da odaklanacağız. Detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilir kariyer odaklı içeriklerimizi YouTube kanalımızdan da takip edebilirsiniz.