Üniversite sınavına hazırlık, yeni bir işe başlama, evlenme, yeni bir iş kurma, emekliye ayrılma, işten çıkarılma gibi alışılmış, rutine dönmüş bir yaşam şeklinden yeni bir alışma, öğrenme, kabullenme sürecine geçiş gerektiren dönemlerde hepimiz kaygı, stres, zorlanım yaşar ve psikolojik desteğe ihtiyaç duyabiliriz. Üniversite sınavına hazırlık dönemi de diğer önemli yaşam döngüleri gibi pek çok genç için psikolojik desteğe ihtiyaç duyulan önemli bir süreçtir. Gençler bu dönemde onları zihnen, ruhen ve fiziken yoran çok fazla konuyla meşgul olurlar. Bugüne kadar kimi zaman çocuk, kimi zaman genç olarak hitap edilirken artık onlar genç yetişkin statüsüne girmiş ve hayatlarıyla ilgili büyük kararlar verme noktasına gelmişlerdir.
Meslek seçimi, kariyerin belirlenmesi, şehir-ülke değişikliği ihtimali, beklentileri karşılama sorumluluğu, ilgi alanlarına eskisi gibi vakit ayıramaması ve elbette çevrenin de söylemleri kişinin bu dönemi daha da keyifsiz geçirmesine neden olabilir. Rollerimizden sıyrılarak objektif bir gözle bakmaya çalıştığımızda üniversite sınavına hazırlık dönemindeki bir bireyin fedakarlık, sorumluluk ve çokça değişiklik gerektiren bir süreç içerisinde olduğunu kabul etmeliyiz. Üstelik bu dönemde gençlerin bulundukları yaş grubu itibariyle farkındalıkları çok daha yüksek, aile içi sorun ve sorumluluklar noktasında üstlendikleri görevler de daha fazladır. Artık daha fazla özel hayatları var, romantik ilişkileri olabilir, kalp kırıklıkları olabilir, beden algılarıyla ilgili onları mutsuz eden noktalar olabilir.
Kısaca bu dönemde odak sadece üniversite sınavına hazırlık olmayabilir. Ve tüm bu yaşadıkları duygu, düşünce ve yaşantılar kendilerine özel olsa dahi benzer süreçlerden geçen akranlarının sayısı da hiç ama hiç az değil. Öyleyse bu dönem oldukça önemli bir dönem ve psikolojik destek alma ihtiyacı duyulması da çok doğal.
Üniversite Sınavına Hazırlık Sürecinde Psikolojik Olarak Nasıl Daha İyi Hissedebilirsiniz?
1.Kaygınızın altında yatan nedenleri keşfedin! Sınav kaygınız yoğunsa lütfen önce bu kaygının altında yatan nedenleri araştırın. Bu noktada desteğe ihtiyaç duyuyorsanız psikolojik destek almayı ertelemeyin. Çoğu zaman sınav kaygısının altında yatan nedenler kişinin akademik başarısı dışında sınava yüklediği anlam, kariyer seçiminden emin olamama, meslek seçiminde ailenin karar verici olması, şehir-ülke değişikliğine yönelik duyulan kaygı, kişinin mizaç özellikleri, alıştığı düzenin değişmesinden duyduğu endişe, ailenin ekonomik durumuyla ilgili sorumluluk duygusu ve benzeri sınav kaygısını körükleyebilir. Bu da kişinin ders çalışması gereken sürelerde onu kaygılandıran bu düşüncelerle boğuşmasına neden olabilir.
Öyleyse kendi listenizi oluşturmalı ve kaygınızın altında yatan temel nedenleri bulmalısınız. Nedenlerinizi bulduktan sonra kaygınızla başa çıkmak çok ama çok daha kolay olacak. Bunu tek başınıza yapmakta zorlanıyorsanız hayatınızın en önemli geçiş dönemlerinden biri olan üniversite sınavına hazırlık sürecinde kariyer danışmanlığı almanızı öneririz.
- Hedefinizi belirleyin! Hedefsizlik en büyük motivasyonsuzluk Hedefiniz olmadan yeterince çalışamazsınız. Organize olamaz, ilerleyemez ve verim de alamazsınız. Hangi mesleği yapmak istiyorsunuz, ilgileriniz, yetenekleriniz, bilginiz ve beklentilerinizle örtüşen meslekler hangileri belirlemelisiniz. Yine bu süreçte de kariyer danışmanlığı alabilirsiniz.
- Hayal kurun ve bunları somutlaştırın! Mesleğinizi, hatta gitmek istediğiniz üniversiteyi, yaşayacağınız yeri belirlediyseniz şimdi hayal kurma vakti. O üniversitede okuduğunuzu, çok güzel arkadaşlıklar edindiğinizi, başarılı ve keyifli bir üniversite hayatınız olduğunu, şehirde geçirdiğiniz keyifli zamanları hayal edin. Hayallerinizi temsil eden görseller çıkartın ve bunları sık sık görüp motive olabileceğiniz bir yere asın, bilgisayarınıza ya da telefonunuza arka plan da yapabilirsiniz. Bu görsel şölen size yorulduğunuz, motivasyonunuzu kaybettiğiniz her an yeniden canlanmak için ilham verecek.
- Olumlama Mesajları Hayallerinizi işlediğiniz panonuza sizi motive edecek olumlama cümleleri ekleyin. Sizi harekete çevirecek, iyi hissettirecek cümleleri belirleyin, bu cümleleri dikkat çekici renkler ve yazı stilleri ile panonuza işleyin. Ve her gün negatif duygu ve düşüncelere kapıldıkça panonuza bakın ve cümlelerinizi okuyun.
- Nefes Egzersizleri kulağa hep çok basit gelir ve etkisi çoğu kişi tarafından yabana atılır. Oysa doğru nefes egzersizleri pek çok derde deva olduğu gibi uygulaması çok basit ve maliyetsizdir. Şimdi size önerimiz, kaygılandığınız, negatif duygu ve düşüncelere kapıldığınız anda her ne iş yapıyorsanız bir kenara bırakmanız ve nefes egzersizi için kendinize zaman tanımanız olacak.
Nefes Egzersizi için;
Odaklanın, gözlerinizi kapatıp, kendinizi çok iyi ve güvende hissettiğiniz bir yeri hayal edin. Zihninizi orada tutun, bir süre o sahnede keyifli olduğunuzu düşleyin ve bir yandan da diyafram nefesi alarak 4 saniyede burundan aldığınız nefesi 8 saniyede ağzından yavaşça verin. Bu egzersizi en fazla arka arkaya 5 kez yapın. Gün içerisinde istediğiniz sıklıkla yapabilirsiniz. Nefes egzersizi gerginliğinizi azaltacak, kaygınızı kontrol altına almanızı sağlayacaktır.
Bu nefes ve güvenli yer alıştırmasını bugünden itibaren uykudan önce, sabah kalkınca ve ders çalışırken dikkatiniz dağıldığında uygulamaya başlayın. Böylece sınav anında da benzer bir durumla karşılaştığınızda aynı uygulamayı yapabilir ve önceden pratiğiniz olduğu için daha kısa sürede odaklanabilirsiniz.
- Zamanı Verimli Kullanın Üniversite sınavına hazırlık sürecinde kişinin kaygı yaşamasına ve motivasyonunu kaybetmesine neden olan en güçlü etkenlerden biri de zamanı verimli kullanamamaktır. Zamanı verimli kullanamadığınızda hem çalışmanızdan beklediğiniz verimi alamazsınız hem de ders dışı aktivitelere ayıracak vaktiniz kalmaz. Zamanı verimli kullanmayı öğrendiğinizde hem daha verimli çalışabilir hem de kendinize vakit ayırabilirsiniz. Yaptığınız iş ne olursa olsun, etkili zaman yönetimi ile daima potansiyelinizi en iyi şekilde ortaya koyar ve başarılı olursunuz.
- Motive edici kaynaklara zaman ayırın! Başarılı öyküler okuyun, motive edici filmler izleyin, sizi güldürecek yazı, film ve videolara da zaman ayırın ve düzenli olarak kahkaha atın. Gülmek enerjinizi yükseltecek ve olumsuz duygularınızı gölgede bırakacak.
- Biteceğini Kendinize Hatırlatın bu dönem ömrünüz boyunca sürmeyecek. Önünüzde sınava gireceğiniz tarihe kadar verimli değerlendirmeniz gereken bir yolculuk süresi var. O gün gelip sınavdan çıktığınızda tüm bu yolculuk tamamlanmış olacak. Şu an ki yorgunluğunuzu sınavdan çıktıktan sonra üzerinizden atıp, şimdi keyfine varamadığınız her ne varsa keyifle yapabileceksiniz. Bunu kendinize sık sık hatırlatın.
- Mola verin Çalışma programınızı olumsuz etkilemeyecek sürelerle molalar verin. Yapılan çalışmalar çalışma süresi uzadıkça çalışma veriminin düştüğünü ve dikkatin dağıldığını gösteriyor. Sizin çalışma alanında uzun süre oturmuş olmanız çok çalışmış olmanız anlamına gelmiyor. Kendinize dürüst davranın ve çalışma programınıza düzenli aralıklarla kısa molalar ekleyin. Mola sürelerinizi çalışma alanınızdan uzaklaşarak değerlendirin ve çalışma alanınızı sadece ders çalışmak için kullanın.
- Performansınızı çıkarın Gün sonunda kaç soru çözdünüz, kaç doğru kaç yanlış yaptınız, kaç kez mola verdiniz. Zorlandığınız kaç konunun üstesinden kolayca gelebildiniz, yeni kaç konu öğrendiniz ve benzeri gelişim sonuçlarını çıkarın ve görselleştirin. Performansınızı yazabilir, resmedebilir ya da sizi motive edecek şekilde bilgisayar programları üzerinde de hazırlayabilirsiniz. Ortaya çıkan sayısal değerleri mutlaka her gün güncelleyin ve fotoğraflarını çekerek, ya da duvara asarak kat ettiğiniz gelişmeye ara ara dönüp bakıp.
- Performansınızı Başlangıç ve Varış Noktasına İçerisinde İlerletin! Yukarıdaki önerimizde belirlediğiniz performans sonuçlarınızı dikkate alarak, gitmek istediğiniz üniversite, yapmak istediğiniz meslek ve belki yaşamak istediğiniz şehir ya da ülkeye ait resimlerin olduğu bir kolaj çalışması hazırlayın ve bunu üniversite sınavına hazırlık sürecinin sonunda varılacak bir nokta olarak tasarlayın. Kendi karikatürünüzü de bu yolun başına koyabilir ve gelişim kat ettikçe karikatürünüzü yol üzerinde hedef noktaya doğru yaklaştırabilirsiniz. Bu çalışma sizi günden güne motive edecek ve daha verimli çalışmanızı sağlayacaktır.
- Olumsuz değerlendirmeler yapmayın Olumsuz düşünceler aklınıza geldiğinde zihninizden geçen her cümle için bir kağıda olumlu cümle karşılıkları yazın. Ve zihninize her olumsuz cümle geldiğinde hemen sesli olarak kağıdınızda bu cümleye karşılık yazdığınız olumlu cümlenizi okuyun. Örneğin; “Başarısız olacağım” yerine “Elimden geldiğince çalıştım ve bunun sonucunu olumlu şekilde alacağım”
- Düzenli Uyuyun Her gün en az 7 saat uyuyun. Uykudan önce size keyif verecek bir kitap okuyabilir, sevdiğiniz sakinlik veren bir müzik dinleyebilirsiniz. Nefes egzersizini tekrar edebilir yine egzersiz sırasında size iyi gelen bir hayal, mekan, anı ile egzersizinizi yapabilirsiniz.
- Sağlıklı Beslenin beslenme şeklinizin, duygu durumunuz üzerinde önemli bir etkisi var. Sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmeniz üniversite sınavına hazırlık sürecinde size fiziken, zihnen ve bedenen oldukça fayda sağlayacak.
Aileler Üniversite Sınavına Hazırlık Sürecinde Psikolojik Destek İçin Neler Yapabilir?
- Rollerinizi değiştirmeyin çoğu ebeveyn üniversite sınavına hazırlık sürecinde ebeveyn rolünü bir kenara bırakıp “sınav koçu” rolünü üstleniyor. Böyle bir ihtiyacınız varsa çocuğunuz için profesyonel destek almanız hem size hem de çocuğunuza daha faydalı olacaktır. Çocuğunuzun size ebeveyni olarak ihtiyaç duyduğunu ve sizi farklı bir rolde görmeye ihtiyacı olmadığını kendinize sık sık hatırlatın.
- Sınav sonucunun sevgi bağınıza etki etmeyeceğini ona hissettirin Çocuğunuz için güvenli liman olmanız, “her koşulda seni çok seviyoruz ve yanındayız” mesajını sözleriniz, beden diliniz ve yaklaşımınız ile çocuğunuza hissettirmeniz çok önemli. Üniversite sınavına hazırlık sürecinde olan çoğu gencin en büyük kaygı nedeni başarısız olduklarında ailelerini hayal kırıklığına uğratmak ve ilişkilerinin artık eskisi gibi sevgi dolu olmayacağını düşünmeleridir.
- Başkalarıyla Kıyaslamayın çocuğunuzu başkalarının başarısı ya da başarısızlığı ile değerlendirmeyin. Kıyaslama yapacaksanız çocuğunuzun geçmiş sınav sonuçlarını baz alabilirsiniz. Geri bildirimlerinizi her daim pozitif yapın.
- Mola vermesine izin verin çok çalışmak verimli çalışmak değildir. Zihnini boşaltması, hareket etmesi ve dinlenmesi için mola vermesine fırsat verin.
- Kariyerini Belirlemesinde Eşlik Edin çocuğunuzun kariyerini belirlemesinde karar verici değil, eşlik eden kişi olun. Çocuğunuzun gerçek kapasitesi ile örtüşen, bilgi, beceri, ilgi ve beklentileri ile uyumlu bir meslek seçmesinde ona özgürlük tanıyın. Seçiminin sonuçlarının olumsuz olabileceğinden endişe duyuyorsanız kariyer danışmanlığı
- Hayallerine Kulak Verin hayallerini ailesiyle paylaşabilen çocuklar kaygılarını da paylaşabilir. Ona hayallerini sizinle konuşabileceği güven ortamını sunun.
- Gözlemleyin üniversite sınavına hazırlık sürecinde çocuğunuzun fiziksel, duygusal tepkilerini gözlemleyin, sınav kaygısı, depresyon, öfke, içe kapanma gibi dikkatinizi çeken farklılıklar var ise mutlaka bir uzmandan destek alın.
Üniversite sınavına hazırlık süreci içerisinde zamanı yönetmekte zorlanıyor, nereden ve nasıl başlayacağınızı bilmiyor, meslek seçimi, kariyeri belirleme gibi aslında tüm hayatınıza etki edecek bir karar sürecinde kararsızlık yaşıyor iseniz kariyer danışmanlığı hizmetinden faydalanmanızı ve psikolojik olarak kendinizi yeterince iyi hissetmiyor, desteklenmeye ihtiyaç duyuyorsanız bir profesyonelden psikolojik destek almanızı önerir, size hayat boyu başarılar dileriz.
Güncel konularda hazırlanmış videolara erişmek için aba Psikoloji YouTube kanalını takip edebilirsiniz.