Aba Psikoloji

Otizm Nedir?

by Aba Psikoloji in Blog
30 Mart 202310 Nisan 2023

“Otizm nedir?” sorusu ile sıkça karşılaşmaktayız. Otizmin nasıl ele alınması gerektiği konusunda pek çok kişinin aklında soru işaretleri bulunmakta… Otizm bir hastalık mıdır? Otizmli bireyler engelli midir? Otizm neden ortaya çıkar, nasıl teşhis edilir? Otizm tedavi edilebilir mi? Bu ve benzeri pek çok soru; otizm hakkında araştırma yapanlar tarafından sorulmaktadır. Otizmle ilgili internet üzerinde araştırma yapıldığında ciddi bir bilgi kirliliği olduğu görülmektedir. Otizmli bireylere daha doğru yaklaşabilmek için doğru kaynaklardan faydalanmak gerekir.

Öncelikle otizmin bir zihinsel engel olduğu hakkındaki yanlış kanıya yanıt vermek gerekir. Otizmli bireyler engelli değildir. Ancak kimi zaman otizme zihinsel engel eşlik edebilir. “Otizm nedir?” sorusuna cevap olarak; bu noktada; genetik faktörlerden söz edilebilmektedir. Otizm tek başına bir zihinsel engellilik durumu olarak tanımlanmamaktadır. Aksine, otizmli bireylerin üstün zekalı olmaları söz konusu olabilir.

Peki; otizm hastalık mıdır? “Ah şu Otizm” adlı kitabın da yazarı olan Prof. Dr. Barış Korkmaz, otizmi bir hastalık olarak tanımlamamaktadır. Otizm, beynin normal biçimde gelişmemesi neticesinde ortaya çıkan bir tablodur. Otizmli olmayan bireylerde de otizm benzeri özellikler ortaya çıkabilmektedir. Çocukların gelişimi sırasında, otizm belirtileri görülebilmektedir. Bu noktada otizmi bir hastalık olarak ele almak doğru değildir. Peki; Otizm tanısı nasıl konur? Otizm hangi belirtilerle kendini gösterir? Kısacası; otizm nasıl anlaşılır?

Otizm Nedir ve Otizm Nasıl Anlaşılır?

Otizm, gelişim sürecindeki çocuklarda ortaya çıkar. Otizm şüphesine neden olan bazı belirtiler bulunmaktadır. Çocuğun göz teması kurmuyor oluşu, bu belirtilerin başında gelmemektedir. Çocuğa ismiyle seslenildiğinde tepki vermemesi bir başka belirti olarak karşımıza çıkar. Çocuklar genellikle, bakım veren kişi ya da kişilerin kucağında olmaktan hoşlanır ve bunu talep ederler. Huzursuz oldukları durumlarda kucağa alınarak sakinleştirilebilirler. Otizmli bireylerde bu davranışlar görülmemektedir. Kucağa alınmayı istemez ya da huzursuzluk yaşadıkları durumlarda kucakta sakinleşmezler.

Çocuğun yaşıtlarına karşı ilgili davranmaması, oyun oynamak istememesi de otizmin göstergeleri arasında yer alır. Otizmin belirgin özelliklerinden bir diğeri ise dil gelişimi ile ilgilidir. Otizmli çocuklarda dil gelişiminde gecikme görülür. Bu en önemli belirtiler arasında değerlendirilmektedir. Elbette kesin tanı konulabilmesi için çocuğun bazı testlere tabi tutulması gerekmektedir. Otizm testleri, 18 aylık dönemden itibaren yapılmaktadır. 3 yaştan itibaren ise otizm için kesin tanı konulabilmektedir. aba Psikoloji bünyesinde, kesin tanı için otizm testleri yapılabilmektedir.

Otizm Nedir ve Neden Ortaya Çıkar?

Otizm bir sosyal ilişki ve iletişim bozukluğu olarak da tanımlanabilir. Beyinde sosyal ilişkileri ve iletişimi düzenlemekle görevli sinirsel devrelerdeki bozukluktan kaynaklanmaktadır. Bu devrelerin yanlış bağlantılar oluşturması neticesinde otizm ortaya çıkar. Sanılanın aksine, aile tutumu, kazalar, aşılar, gıdalar gibi nedenlerle otizm ortaya çıkmamaktadır. Otizmin genetik faktörlerden mi yoksa çevresel faktörlerden mi kaynaklandığı bir tartışma konusudur. Çevresel faktörlerin etkili olduğuna dair bir inanış mevcuttur. Ancak; yapılan pek çok araştırma otizmin genetik faktörlerden kaynaklandığını göstermektedir. Bununla birlikte; genetik faktörlere çevresel faktörlerin eşlik edebileceği de ön görülmektedir. Bu konuya dair araştırmalar sürdürülmektedir.

Otizm Tedavisi Mümkün Müdür?

Otizm tedavisi tam anlamıyla mümkün olmayan bir durumdur. Beyindeki sinirsel devrelerde meydana gelen bozukluk tam anlamıyla düzeltilememektedir. Fakat otizm belirtileri kendiliğinden ortadan kaybolabilir. Çocukların adaptasyon yetisi zaman içerisinde gelişebilir. Özellikle erken dönemde otizm tanısı konması ve buna yönelik terapilere başlanması iyileşme gözlenmesini sağlayabilmektedir. Terapilere otizmin beraberinde getirdiği davranış bozukluklarını gidermek için ilaç tedavileri de eşlik edebilir. Bu noktada asıl önemli olan, otizmi anlamak ve otizmli bireyler için doğru yol haritasını çizmektir.

“Otizm nedir?” sorusu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. Sorularınız için aba Psikoloji ile iletişime geçebilirsiniz. Psikoloji, kariyer ve eğitim süreçleri hakkında daha fazla içeriğe ulaşmak için YouTube kanalımıza abone olabilirsiniz.

Bağlanma Sorunu ve Otizm-Aba Psikoloji

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

Bağlanma sorunu ve otizm arasında bir bağlantının olduğuna dair birçok farklı bilimsel araştırma sonucu bulunmaktadır. Eskiden otizm spektrum sendromu belirtisi gösteren çocuklar için ebeveynlerin (özellikle annenin) tutumu sorumlu tutulurdu. Bunun nedeni çocuklarda bağlanmanın bakım verenle başlamasıdır. Bakım verenin tavırları sosyal ilişkiler üzerinde büyük belirleyicidir. Ancak söz konusu otizm spektrum bozukluk olduğunda bunun biyolojik bir rahatsızlık olduğunu gözden kaçırmamamız gerekir. Çocuk yalnızca annenin tutumundan dolayı otizm spektrum sendromu belirtileri göstermez. Ancak belirtilerin yoğunluğu konusunda annenin tutumu belirleyicidir diyebiliriz.

Bağlanma ve Otizm Arasındaki İlişki

Otizm ve bağlanma sorunu çeşitli benzerlikler göstermektedir. Bazı ortak davranış biçimleri güvensiz bağlanma olarak adlandırılan bağlanma stiliyle ortaklık göstermektedir. Atipik oyun, az sıklıkta iletişim kurma, duygu düzenleme sorunu gibi belirtiler hem bağlanma sorunlarında hem de otizm durumunda gözlemlenmektedir. Bağlanma sorunlarının nedeni annenin tutumu da olabilir. İhmalkar ebeveyn tutumu bağlanma sorunları için tetikleyici olarak algılanmaktadır. Ancak eğer çocukta otizm spektrumla ilgili diğer belirtiler mevcutsa ebeveyn ilgili tutumlarda bulunsa da bu gibi problemler görülebilir. Yalnızca otizm spektrum sendromu gözlemlenen çocuğa ebeveynin ilgisi destekleyici olacaktır. Otizm spektrumun yoğunluğunda azalmalar sağlayabilmektedir.

Bağlanma Sorunu ve Otizm: Bağlanma, Anne Baba Tutumu ve Otizm

Bağlanma sorunu ve otizm arasındaki bağıntıda anne babanın tutumunun değişiklikler yaratabileceğinden söz ettik. Bakım verenin özellikle 0-3 yaş döneminde çocuğa yaklaşımları çok önemlidir. Otizm spektrum sendromu sosyalleşme alanında sorun yaşanması temeline sahiptir. Bu sendromu gösteren bireyler sosyal iletişimde zorluk çeker ve tekil etkinlikler yapmayı tercih ederler. Anne babanın bağlanma döneminde çocukla konuşması ve göz teması kurması sosyal ilişki becerilerini geliştiren bir şeydir. Eğer çocuk genetik olarak otizm spektrum sendromunun izlerini taşıyorsa sosyal iletişime bir tık daha dikkat edilmeli diyebiliriz. Bu durumda çocukla iletişim kurarken telefona bakmak, çocuğu oyalamak adına sürekli televizyonu aracı olarak kullanmak sendrom için tetikleyici olabilir.

Bağlanma sorunu erken yaşta tespit edilirse otizm spektrum sendromu da erken yaşta tespit edilebilir. Yukarıda bahsettiğimiz atipik oyun, az iletişim kurma, duygu düzenlemede sorunlar bebeklik döneminde fark ediliyorsa otizm spektrum sendromunun bir belirtisi olabilir. Bağlanma stilleriyle alakalı yapılan uygulamalarda anne babanın odadan çıktığında çocuğun verdiği tepkiler göz önünde bulundurulur. Eğer bebeğiniz siz odadan gittiğinizde ağlama krizleri geçiriyor ve döndüğünüzde size sert davranıyor kızgınlık belirtileri gösteriyorsa bağlanma problemleri olabilir. Hiç tepki göstermiyorsa da bu bir problemdir. Belli bir oranda bağlanma gerçekleşmeli ve size güvendiği için siz çıktıktan bir süre sonra rahatsızlık duyması gerekmektedir. Bu güvenli bağlanmanın göstergesidir. Ancak otizm spektrum sendromu belirtilerine sahip çocuklar hiç tepki göstermeme eğilimi göstereceklerdir.

Otizm Nedir? Otizm Hakkında Yanlış Bilinenler

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

“Otizm nedir?” sorusunu sıkça yanıtlıyoruz. Peki; “Otizm ne değildir?” Otizm hakkında yanlış bilinenlere gelin birlikte göz atalım.

Otizm Nedir? Ne Değildir?

Otizm nedir? Bir hastalık mıdır? Otizm hakkında yanlış bilgilerden bir tanesi; otizmin bir hastalık olduğu, değişmez olduğu yargısıdır. Otizm şiddeti hafiften ağıra kadar değişkenlik gösterebilen bir durum… Hafif olarak nitelendirilen formların bazıları otizmli olmayan insanların özellikleri ile çakışmaktadır. Hatta otizmli olmayan insanların içerisinde otizm özellikleri taşıyan pek çok kişi var. Otizmin tamamen düzelebileceği konusunda da yanlış bir inanç var. Otizm özelliklerinin pek çoğu ortadan kalksa da temel bazı belirtiler, başkasının zihnini anlamakta zorluklar, empati sorunları dirençli olabilir. Otizmin kendisi düzelse bile başka tip hastalıklara dönüşebilir. Dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu ve öğrenme bozukluğu; otizmin dönüşebileceği hastalıklar arasında en yaygın görülenler arasında yer alıyor. Depresyon ve anksiyete atakları ile karşılaşmak da söz konusu olabilir.

“Otizm ne değildir?” diye sorarsak; otizm zihinsel engellilik değildir. Zihinsel engellilik ile birlikte görülebilir ve bu durumlarda daha çok nörolojik ve genetik bazı semptomlar söz konusudur. Zihinsel geriliğe eşlik eden bulgular mevcuttur. Fakat; otizmin kendisi üstün zekâlı kişilerde de karşımıza çıkabilir.

Çevresel etkenler otizmde önemlidir. Bu anlamda; yapılan araştırmalarda, anne karnında iken ortamdaki bazı yabancı maddelerin, bazı enfeksiyonların etkisi, özellikle annenin bağışıklık sisteminin etkisini gösteren bulgulara rastlanıyor.

Otizm Tedavisi Sırasında Nelere Dikkat Edilmeli?

Tedavi sırasında yapılmaması gereken şeyler sorusu bence en iyi sorulardan bir tanesi. Verilen ilaçları aniden kesmemek gerekiyor. Otizmdeki en önemli konulardan biri ilaçlar ile otizm tedavisi yapılamaması fakat otizmin şiddetini arttıracak sorunların ilaçlarla azaltılmasının mümkün olması… Yan etkilerinin olması nedeniyle bazı ailelerin güvensizlik duyması, arzulanan etkiyi yaratmadığında güvensizlik duyarak ilaçları aniden kesmeleri, çok büyük sakıncalar yaratabiliyor.

Bugün klasik olarak bütün kitaplarda otizm tedavisi için tek yolun özel eğitim olduğu söyleniyor ve bu bilgi doğru… Erken dönemde başlamış davranışçı terapilerin etkin olduğu biliniyor. Fakat terapi konusunda ailelerin bilinçli olması gerekiyor. Uygun terapistleri bulması gerekiyor. Eğitimin önemini reddetmek de yapılan yanlışlardan bir tanesi.

Otizmi Bir İnsan Özelliği Olarak Ele Almalıyız

Bir yol haritası ve bir çerçeve çizmek gerekiyor. Otizmi bir hastalık olmaktan çıkartıp otizmi bir durum, bir insan özelliği olarak ele almayı öğrenmek gerekiyor. Otizmli çocukları iki gruba ayırabiliriz. Bir tanesi aykırı ve uyumsuz ama yaratıcı olabilen grup; diğeri ise tutunamayan grup… Tutunamayan gruba destek olmak gerekiyor. Ayrıntılı testler yapılırken üstün ve zayıf yönlerinin belirlenmesi ve yetenekli oldukları alanlarda desteklenmeleri gerekiyor.

Mücadeleci tavrı bırakmamak, gerçekçi bir iyimserliği korumak, iyi bir ekip çalışması yapmak, kendinizi ve çocuğunuzu tanımak, çocuğunuzun üstün özelliklerini belirlemek, yaşam kalitesini yükseltmeye çalışmak ve çocuğunuzun kendi ayakları üzerinde durmasına yönelik faaliyetleri artırmak otizm yolculuğunuzda en doğru adımlar olacaktır.

“Otizm nedir? Ne değildir?” sorularını sizler için yanıtlamaya çalıştık. Otizm hakkında daha detaylı bilgi ve merak ettikleriniz için aba Psikoloji ile iletişime geçebilir. Prof. Dr. Barış Korkmaz’ın, “Ah Şu Otizm” adlı kitabına buradan ulaşabilirsiniz.

Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

Otizm Nedir?

Otizm, doğuştan veya üç yaşından önce başlayan, beynin gelişimini engelleyen bir nöro-biyolojik hastalıktır. Her çocukta farklı evrelerden geçen otizm, birçok farklı sendromla da ilişkilendirilebilmektedir. Asperger sendromu, Rett sendromu veya Otistik spektrum bozuklukları gibi. Otizm belirtileri genellikle çocuklarda iletişim bozuklukları ile görülür. Konular veya olaylar karşısında tepkisiz kalma yada konuşurken göz teması kurmama, farklı şeylerle ilgilenip konu dışında konuşmak gibi sıkça görülen belirtiler söz konusu olabilmektedir. Bazı otizm nedenlerinde ise, doğum esnasında annenin aşırı zorlanması veya hamilelik esnasında geçirdiği bir hastalıktan dolayı çocuğun otizm olma ihtimalinin olduğu yönündedir. Bu nedenlerden biri de genetik olabilmektedir. Erkek çocuklarında bu oran kız çocuklarına göre 4,3 kat daha fazladır. 1980’lerden itibaren otizm teşhisleri artmıştır. Nedeni ise, teşhislerin birbirinden farklılığı ve tanı koyma tekniklerinin git gide gelişmesidir.

Görülen Belirtiler şunlardır;

Sosyal iletişimde bozukluklar
Yaşıtları ile oynayabileceği oyunlardan uzak kalmak (içe kapanıklık)
Oyuncakları ile nasıl oynayacağını bilememek
Konuşma becerisinin gerilemesi veya aksaması
Söylenen şeyleri sanki duymuyor gibi davranmak ve bazen tepki vermemek
Sık sık gözlerin sabit bakması
İsmi söylendiğinde bakmamak
Bazı cümleleri sık sık tekrar etmek
Eşyaları üst üste dizmek veya yerlerini değiştirmek gibi takıntılı davranışlar
Bazı konulara aşırı tepki vermek veya tepkisiz kalmak

Bu gibi belirtiler çocuklarda otizm başlangıcı olarak görülebilmektedir. Ancak gerçek tanı, doktor kontrolünden geçerek gerekli tetkiklerin yapılması ile mümkün olmaktadır. Ebeveynler çocuklarının davranışlarını takip ederek, ilgi alanlarını veya isteklerini dikkate alarak takip etmelidir. Erken tanı da hastalığın ilerlemesi önlenebilmektedir. En önemli tedavi yöntemi ise, uygulamalı davranış analizidir. Bu analiz ile çocuk dinleme ve taklit yeteneği gibi basit adımlarla kendini geliştirebilmektedir. Erken yaşlarda başlandığı zaman, uygulanan yoğun terapiler ile otizm semptomları büyük ölçüde azalmalar görülebilmektedir.

Anne ve Babalara Düşen Görevler ise;

Çocuklarını iki yaşından itibaren gelişimini takip etmek
Çocuğun ilgi alanlarını ve isteklerini anlamaya çalışarak yardımcı olmak
Hissedilen farklı davranışlarda çocuğun gerekli analizlerini erkenden yaptırmak

Unutulmaması gereken şey, otizm çoğunlukla çocuklarda hayat boyu devam eden bir rahatsızlık olabilir. Bu sebeple, çocuğun gerekli eğitimlerinin başlaması ve devamlılığını sağlayarak, mevcut hayata adapte etmeye çalışmak önemlidir.

Önemli: Otizmle ilgili hazırlanan bu yazı, yalnızca bilgi amaçlıdır. Teşhis konulması veya tedavi amaçlı bilgiler için kullanılmamalıdır!

Otizm ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için Prof. Dr. Barış Korkmaz’ın videosuna göz atabilirsiniz.

Zihin Kuramı Nedir?

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

Biz insanları diğer canlılardan ayıran en büyük farklardan birisi “bizden farklı olsalar bile diğerlerinin düşüncelerini ve inançlarını anlayabilmek” olarak saptanmıştır.

Nasıl oluyor da bir başkasının düşüncelerini anlayarak analiz edebiliyoruz?

Bir arkadaşım annesini yolcu ederken üzülüyor ve ben üzülmesinin sebebinin annesi gittiği için olduğunu anlayabiliyorum. Giden kişi benim annem olmasa da onun ne hissettiğini anlamak, duygularını çözümlemek pek de zor değil.

Öte yandan küçük bir çocuk için bunu anlamak mümkün olmayabilir. Örneğin, annesi süt doldururken izleyen bir bebeği hayal edin. İçeri sonradan gelen babasının da annesini süt doldururken gördüğünü düşünecektir. Kendisi bu olayı gördüğü için herkesin gördüğünü düşünmektedir. Bir başkasının kendisinden farklı bakış açılarına ve düşüncelere sahip olduğunu idrak etme yetisine henüz kavuşmamış bir bebek belli ki.

Başkalarının zihinsel düşüncelerinin bizden farklı olduğunu anlama, bizden farklı niyetlere, duygulara, isteklere, inançlara ve bilgiye sahip olabileceklerini kavrama becerisine “zihin kuramı” denir.

Yukarıda bahsettiğimiz annesinin süt doldurduğunu görünce bunu babasının da gördüğünü zanneden bebek muhtemelen 3 buçuk yaşından küçük bir bebek. Çocuklar ve bebeklerle yapılan araştırmalar sonucunda zihin kuramı becerisinin ortalama 3 buçuk yaşından sonra edinilen bir beceri olduğu ortaya çıkmıştır.

Yanlış İnanç Testi

“Kuklalarla anlatılan gösterimde iki kişi vardır. Kişilerden ilki günlüğünü yastığın altına saklayıp odadan ayrılır. İkinci kişi ilki onu izlemezken günlüğü kutudan alıp onu çekmeceye yerleştirir. İlk kişi günlüğü tekrar almak istediğinde nereye bakar?”

Araştırmaya göre ortalama 3 buçuk yaşından küçük çocuklar yanlış inanç testinde başarılı olamamışlardır. Kendileri ikinci kuklanın günlüğü kutudan alıp çekmeceye yerleştirdiğini gördüğü için “çekmeceye bakar” cevabını vermişlerdir.

Bu araştırma bize zihin kuramı becerisinin sonradan edinilen bir beceri olduğunu ortaya çıkarmaktadır.

Bunun dışında zihin kuramının beraberinde bize kazandırdığı birçok yetenek olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle zihin kuramı edinim evresinin çocuk gelişimi için önemli bir geçiş dönemi olduğu düşünülmektedir.

Problem çözebilme

Sosyal beceri gelişimi

Diğerlerini anlayabilme ve diğerlerinin davranışlarını ön görebilme (empati kurabilme)

Sosyal hayatımızda zihin kuramı büyük alan kaplamaktadır. Başkalarıyla iletişim kurarken onları anlamaktan tut onların davranışlarını sebeplendirmek ve hatta zaman zaman başkaları için çıkarlarımızdan sıyrılıp bir şeyler yapabilmek için zihin kuramının gelişimi oldukça mühim. Egosantrik düşüncelere sahip olan çocuğun dünyanın sadece kendine ait olmadığını anladığı evredir. Çocuk ve sosyal dünya arasında bir kapı varsa o kapıyı açan anahtar “zihin kuramı gelişimi evresi”dir.

Zihin Kuramı ile ilgili daha fazla bilgi almak için Doç. Dr. Gamze Sart ve Prof. Dr. Barış Korkmaz’ın vereceği Zihin Kuramı’na Giriş Eğitimi’ne katılabilirsiniz. Randevu için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Otizmde Zihin Kuramı Geliştirme Yolları

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

Otizmli çocukları diğer çocuklardan ayıran en temel özellik: Sosyal dünya yerine çocuğun daha çok kendi dünyasına odaklı olmasıdır.

Zihin kuramı başkalarının niyetlerini, isteklerini ve düşüncelerini bizimkilerden farklı olsalar bile anlayabilme yeteneğidir. Bu yetenek sosyal ilişkilerin büyük bir çoğunluğunu kaplamaktadır.

Otizm spektrum sendromuna sahip çocukların temel problemi de sosyal ilişkilerdir. Bu çocuklar diğer çocuklara göre sosyal ilişkilere daha kapalıdır. İnsanlardan çok eşyalarla ilişki kurmayı tercih ederler. İnsanlarla ilişki kurmayı tercih etmeyen çocukların çevresindeki insanların düşüncelerini ve niyetlerini anlaması oldukça zordur.

Otizm spektruma sahip bir çocuk sizi anlamakta zorluk çekebilir. Hatta tamamen normal ve beklenen bir durumdur. Zihin kuramı gelişimindeki aksamalar sonucu ortaya çıkan problemlerden birisidir.

Otizmli çocuklarda zihin kuramı nasıl geliştirilebilir?

Daha bol uyaranın bulunduğu çevrede yetişen çocukların zihin kuramı gelişiminin diğerlerine göre daha gelişmiş olduğu görülmektedir. Çocuğunuzu farklı insanlarla iletişim halinde tutun. Oyuncaklarla bile oynarken yanında onla oynayacak oyun arkadaşları olmasına özen gösterin. Çocuğunuzu televizyon ve görsel ögelerle baş başa bırakmak yerine ona siz hikayeler anlatıp şarkılar söyleyin.
“Miş” gibi yapabilmek zihin kuramı gelişimini gösteren önemli becerilerdendir. Evcilik oynamak “miş” gibi yapmanın en kolay yollarından biridir. Uyuyormuş gibi yapmak, elde kaşık olmadığı halde kaşık varmış ve yemek yiyormuş gibi yapmak… vb. Hatta duygular üzerinde bile çalışılabilir: Oyun esnasında iş yerinde anahtar unutulduğu için üzgünmüş gibi yapmak gibi.

Kelimelerle çalışmak zihin kuramını geliştirecektir:

Çocuğunuzla düzenli olarak her gün hisleriyle ilgili konuşmaya çalışın. Çocuğunuzun başkalarının duygu ve düşüncelerini anlaması kendininkileri de anlayabilmesinden geçer. Düzenli olarak “Bugün nasıl hissediyorsun?” diye sormayı ihmal etmeyin.
Çocuğunuzla kendi hislerinizle ilgili konuşun. Örneğin çocuğunuz size zarar veriyor. Böyle durumlarda bir ebeveyn olarak üzülmeniz çok normal. Fakat çocuğunuzun bunu isteyerek yapmadığını bilmenizi isterim. Çocuğunuzun sizi anlamakla ilgili sıkıntıları var. Üzüntünüzü saklamak yerine üzülerek bunu gösterin. Çocuğunuzun gösterdiğiniz halde sizi anlamaması da oldukça olağan bir durum. Göz teması konusunda sıkıntı yaşayan çocuğunuz belki de sizin üzüldüğünüzü görmedi bile. Mutlaka canınızın yandığını sözel olarak da ifade etmeyi ihmal etmeyin.

Basit görünen bu yöntemler çoğu uzman tarafından kullanılmaktadır ve otizmli çocuklarda büyük değişimler sağlamaktadır. Otizmli bireylerin diğerlerine karşı empati duyması, onları anlaması kolay değil. Bu yeti üstün derecede geliştirilemese de bahsettiğimiz uygulamalar yoluyla bazı gelişmeler sağlanabilir. Bunları düzenli olarak uygulayıp sabır gösterirseniz zamanla çocuğunuzdaki gözle görülür gelişmeleri göreceksiniz.

Otizmli çocuklarda zihin kuramı ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek için Doç. Dr. Gamze Sart ve Prof. Dr. Barış Korkmaz’ın vereceği zihin kuramına giriş eğitimine davetlisiniz. Randevu için bize ulaşabilirsiniz.

Otizm İçin Tedavi Seçenekleri

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

Otizm spektrum bozukluğunun kesin ve kalıcı bir tedavisi yoktur ancak erken tanı, bir ömür boyu sürecek ve tedaviyi destekleyecek eğitim süreci için büyük önem taşımaktadır. Üç yaşından önce teşhis konulan çocuklarda, özel eğitime bir an önce başlama imkânı vardır. Bu özel eğitimler haftada 20 ila 35-40 saatlik sürede olabilir.

Otizm tedavisinde en etkili yöntemler özel eğitimler, davranış tedavileri, alternatif ve destekleyici tedaviler ve de gerekli görülürse ilaç tedavisidir.

Özel Eğitimler

Otizmli çocukların kendilerine özgü ihtiyaçları ve bu sebeple özel öğrenme gereksinimleri vardır. Özel eğitimler de, bu özel ihtiyacı karşılamaya yönelik en uygun çözümü sunar. Bu eğitimlerin etkisi çocuğun yaşına göre de değişkenlik gösterir.

Erken çocukluk döneminde verilen eğitimler genelde bir eğitmen ile anne babasının ortak çalışması ile sağlanır. Dersler ilgili kurumlarda ya da gerekli görülürse evde devam ettirilir. Okul öncesi dönemde verilecek eğitimler genelde özel eğitim ana sınıflarında yapılır. İlkokul döneminde ise özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için bir istisna söz konusudur. 66 aylık zorunlu okula başlama yaşı, bu çocuklar için 78 aydır.

Çocukluk döneminde gerekli eğitimleri alan çocuklar, genellikle lise döneminden sonra kaynaştırma programlarına dâhil edilirler. Bu programlar ile çocukları kendi yaşıtları ile aynı ortamda bulunması, iletişim yeteneklerini, sosyal becerilerini geliştirmeleri hedeflenmektedir.

Davranış Tedavileri

Davranış tedavileri alanında en yaygın yaklaşım uygulamalı davranış analizi, birçok araştırma ile desteklenen bilimsel kaynaklı bir yaklaşımdır. Bu uygulamaların en bilinenlerinden biri, otizm spektrum bozukluğu yaşayan birçok çocukta başarılı sonuçlar veren erken yoğun davranışsal uygulamadır. Bunun yanında oyun temelli, gömülü ve temel tepki öğrenimi kapsayan doğal öğretim yöntemi de vardır.

Bu programların temel amacı, erken çocukluk döneminden başlayarak çocuklar için yaratılan pozitif öğrenme alanında, eğlenerek, keyif alarak öğrenim görmelerini sağlamaktır.

Alternatif ve Destekleyici Tedaviler

Otizm tedavisinde bilimsel açıdan etkileri kanıtlanmamış olsa da alternatif yöntemler de kullanılmaktadır. Bunlar arasında, vücutta bulunmaması durumunda alınan tepkilere göre oluşturulmuş tedaviler vardır.

Bazı araştırmalar bebeklik döneminde sıkça tüketilen buğday, arpa ve yulaftaki glüten ile sütteki kazein proteinlerinin otizme sebep olduğu iddiasını ortaya atmıştır. Bu sebeple alternatif yöntem olarak glüten/kazein diyeti uygulanmaktadır.

Varsayımdan öteye geçememiş olsa da kurşun, civa, alüminyum gibi ağır metallerin de otizme yol açtığı iddiası vardır. Ağır metallerden arındırma tedavisinde de vücut, erken çocukluk döneminde yapılan kızamık, kabakulak ve kızamıkçık aşılarının içinde bulunan ağır metallerden gerek bitkisel, gerek kimyasal yöntemlerle arındırılmaya çalışılır.

Bunlara ek olarak otizmli çocukların bağırsak sistemlerinin hassas olması ve beslenmede çok seçici olmaları göz önünde bulundurularak başvurulan bir diğer tedavi yöntemi de vitamin ve mineral desteğidir. Bağırsak sağlığı ile beyin fonksiyonları arasındaki bağlantı da deneysel olarak kabul gördüğü için bu tedaviye de başvurulmaktadır.

İlaç Tedavisi

Günümüzde çok rağbet görmeyen bir yöntem olarak ilaç tedavisi de, sonuçları bilimsel olarak kanıtlanmamış bir tedavi yöntemidir. Ancak ilaçla kontrol altına alınabilecek dikkat bozukluğu, hiperaktivite, öğrenme ve davranış problemleri gibi durumlarda bu yöntem kullanılmaktadır.

Kaynakça:

Otizm Testiyle Erken Teşhis Mümkün

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

Otizm, nörolojik bir gelişimsel bozukluktur. Otizm spektrum bozukluğu olarak da bilinir. Genellikle yaşamın ilk üç yılı içinde ortaya çıkar ve hayat boyu devam eder. Otizmli bir birey; sosyal hayatta, göz teması kurmada, sözel ve sözel olmayan iletişimde sıkıntılar yaşar. Bunun yanı sıra dili kullanma ve anlama güçlüğü, arkadaş edinme konusunda sıkıntı yaşama, olaylar arasında ilişki kurma zorluğu da otizmli bireylerde görülebilecek diğer özelliklerdir.

Otizmde Erken Teşhis ve Otizm Testi

Doğru uygulanan otizm testi, erken teşhis için çok önemlidir; buna bağlı olarak otizmli olduğu tespit edilen çocuklarda erken yaşlarda özel eğitime başlanır. Çocuğun gelişimiyle ilgili sıra dışı bir durum söz konusu olduğunda, çocuk erken müdahale için bir uzmana yönlendirilmeli ve durumu değerlendirilmelidir. Bu değerlendirmeler m-chat gibi otizm teşhisine yönelik testleri de içermelidir.

M-Chat (Otizm Testi) Nedir?

M-chat çocuk hakkında bilgi edinmek için, çocuğun ailesine yöneltilen soruların olduğu bir otizm testidir. 10-15 dakika sürer; 23 maddeden oluşur, çocuk 18 aylık olduktan sonra uygulanır. Soruların yanıtları çocuğun genel durumuna göre verilir. Çocuk o davranışı nadiren yapıyorsa yapmıyormuş gibi yanıtlanır.

Sorulardan bazıları:

Çocuğunuz merak ettiği bir şeyi (sormak amacıyla) işaret parmağıyla gösterir mi?
Çocuğunuzla 1-2 saniyeden uzun süreli göz teması (gözünüzün içine bakması) kurabiliyor musunuz?
Çocuğunuz küçük oyuncakları (araba, lego gibi) ağzına almadan, fırlatıp atmadan veya elinde sallamadan (amacına uygun) oynar mı?
Çocuğunuz yüzünün önünde parmaklarıyla anlaşılmaz hareketler yaparak ellerini seyreder mi?
Çocuğunuz ismiyle çağırdığınızda size yanıt verir mi?
Çocuğunuz eşyalara (örneğin koltuk, kütüphane) ve benzeri şeylere tırmanmayı sever mi?
Çocuğunuz bazı şeyleri (eşyalar, oyuncaklar gibi) göstermek için size getirir mi?

gibi çocuğu tanımaya yönelik cevaplar arar.

Otizm Testi Nasıl Uygulanmalı?

Ebeveynlerin soruları bir uzman (pedagog/ pdr uzmanı ya da psikolog) yardımıyla yanıtlamaları, otizm testinin kesin sonuç verebilmesi açısından daha faydalı olacaktır. Ebeveynler çocuklarını çok yakından tanıdıklarını düşünseler bile, bir uzmanın dışardan bakışı kişisel gözleme göre çok daha net bir sonuç verir.

Teşhis konulmamış olsa bile, 18-36 ay arası her çocuğun gelişimsel süreci rutin bir şekilde yakından takip edilmelidir. Otizm şüphesi olduğunda test yeniden uygulanmalı ve çocuğun sosyal hayattaki iletişim becerileri ve genel durumları gözlem altında tutulmalıdır.

Otizm Hakkında Kitaplarımız;

Ah Şu Otizm
Yüksek İşlevli Otizm

Kaynakça

Otizm Nedir: Belirtileri ve Doğru Yaklaşım

by Aba Psikoloji in Blog
14 Haziran 2021

Tam adıyla otizm spektrum bozukluğu, halk arasında bilinen adıyla otizm, bireyin doğuştan sahip olduğu ya da hayatının ilk yıllarında ortaya çıkan oldukça karmaşık bir nörogelişimsel bir bozukluktur.

Sebepleri Nelerdir?

Otizm, günümüzde ortalama 120 çocuktan birinde kendini gösteren, yaygın bir bozukluktur. Bu sebeple bilim insanları da bu bozukluğun psikolojik mi yoksa genetik sebeplerden ötürü mü görüldüğü üzerine yoğun araştırmalar yapmaktadırlar.

1943 yılında ilk kez Leo Kanner tarafından tanımlanan otizmin sebebi, o dönemlerde psikolojik faktörlere dayandırılıyordu. Ancak sonrasında yapılan çalışmalarda görüldü ki çoğu vakanın kaynağının belli değildi. Otizm tanısı konan bireylerin sadece yüzde 5 ila 10’unda kesin bir tıbbi neden teşhis edilebiliyordu.

İlerleyen zamanlarda otizmin, beyin hücrelerinin normal olmayan bir çalışma biçimine geçişten, hücreler arası iletişimin kurulamamasından kaynaklandığı belirlendi. Bu, genetik bozuklukların yol açabileceği bir durum olduğu gibi, çevresel etmenlerden de kaynaklanıyor olabilir. Bu sebeple araştırmacılar, tanı koydukları bireyler için her iki seçeneğe dair olasılıkları değerlendirmektedirler.

Belirtileri ve Tanısı

Otizm günümüzde kesin olmamakla birlikte henüz anne karnında teşhis edilebilen, genellikle erken çocukluk çağında tam tanısı konabilen, nadir olarak 2 yaşından sonra da belirtilerini gösterebilen bir bozukluktur. Bu belirtiler kendini sosyal yetersizlikler ve tekrar eden davranışlar olarak gösterir.

Sosyal yetersizlik belirtileri arasında; sözlü ve sözsüz iletişimde zorlanma, basit ifadeleri oluşturmada yetersiz kalma, yaşıtlarla ilişki kurmakta güçlük çekme, çevresindeki insanlarla duygu paylaşımında bulunamama, jest ve mimiklerin kullanımında yetersiz kalma ve bunları algılayamama, davranışlara ya da olaylara tepkisizlik ve ilgisizlik, sadece özel ilgi duyulan alana yönelme gösterilebilir.

Tekrar eden davranışlar ise; rutin olaylara sıkı sıkıya bağlı olma, tekrar eden ve kolay kolay vazgeçilmeyen motor hareketler ile beden hareketleri, değişkenlik gösteren hareketlere ve olaylara karşı aşırı tepkiler, nesnelere olan aşırı takıntı.

Amerikan Psikiyatri Birliği’ne göre otistik spektrum bozuklukları içinde yer alan otizmin kesin tanısı için bireyin sayılan belirtilerden en az altısını gösteriyor olması gerekmektedir. Ayrıca en az bir belirtinin en az 3 yıllık bir süre boyunca kendini göstermiş olması beklenir.

Otizm Tedavisi Nasıl Olur?

Otizm spektrum bozukluğunun kesin ve kalıcı bir tedavisi olmamakla birlikte doğru yaklaşım ve eğitimlerle, bireylerin hayat kalitesini artırmak mümkündür. Bu eğitim süreçlerinde ailenin çok iyi bir şekilde bilgilendirilmesi, kişiye özel eğitim programlarının seçilmesi, bu programların haftada en az 20-40 saatlik sürelerle uygulanması, psikiyatristler yardımıyla eğitim hedeflerinin belirlenip ona göre bir rota çizilmesi gerekmektedir.

Otizm dernekleri de tedavi aşamalarında ve eğitimlerde aileye ve otizmli bireye destek olabilmektedir. Ailelere yol haritası çizen bu dernekler otizmle yaşamanın nasıl bir şey olduğunu ve nasıl üstesinden gelinebileceğini öğretirler.

Birleşmiş Milletler, nisan ayını Otizm Farkındalık Ayı, 2 Nisan’ı da Otizm Farkındalık Günü ilan etmiştir ve bu günde, otizm konusunda toplumsal bilinçlendirme çalışmaları yapılmaktadır.

Kaynakça:

Otizm Nedir?