Author Aba Psikoloji

  1. Home
  2. Article author Aba Psikoloji
  3. (Page 33)

Doğru Meslek ve Kariyer Seçimi İçin Anne ve Babalara Öneriler

by Aba Psikoloji in Blog

Geleceğine yön vermek üzere olan bir gencin meslek ve kariyer seçimi konusunda vereceği karar hem kendisi hem ailesi için oldukça önemli. Kimi ailelerde bu seçimin önemi o kadar büyüktür ki yoğun strese ve hatta aile içi çatışmalara neden olabilir.

Aileler bu önemli kararda kendi tecrübelerinden yola çıkarak çocuklarının hata yapmasının önüne geçmek isterler. Mesleklerin getireceği potansiyel yaşam koşullarını düşünerek çocuklarını kendi uygun gördükleri mesleğe yönlendirmeye çalışabilirler. Ya da çocuğun potansiyeliyle uyuşmayan, gerçek dışı beklentiler içerisine girebilirler. Peki meslek ve kariyer seçimi neden bu kadar önemli ve ailelerin bu seçim sürecinde rolü ne olmalı?

Meslek ve Kariyer Seçimi İçin Karakter, İlgi ve Yetenekler Belirleyici Role Sahip

İlk çocukluk yıllarından itibaren bireylerin karakteristik özellikleri, ilgi alanları, yetenek ve becerileri kendini göstermeye başlıyor. Okul eğitiminin başlaması ile beraber çocukların öğrenme stilleri ve kapasiteleri daha net şekilde görülebilir hale geliyor. Karakter, ilgi, bilgi, yetenek ve beklentiler meslek ve kariyer seçiminde belirleyici role sahip olsa da ülkemiz eğitim sistemi içerisinde bir mesleğe yönelmek lise yıllarına kadar erteleniyor.

Çocuklar lise eğitiminin 2. yılında alan seçimine yönlendiriliyor ve bu noktada mesleki yönelimlerini belirleyecek bir seçim yapıyorlar. Sonrasında seçtikleri alanın ağırlıkta olduğu dersleri alıyor ve bu dersler üzerinden üniversite sınavına hazırlanıyorlar. Aslında ailelerin meslek ve kariyer seçimi noktasındaki zorlayıcı yönlendirmeleri de burada hissedilir hale geliyor. Çocukların doğru seçim yapabilmesi için ailelerin burada objektif olabilmesi ve kendi beklentilerini bir kenara koyup gerçeğe odaklanmaları gerekiyor. Seçim yaparken çocuğun potansiyeli, ilgi alanları, öğrenmeye yatkınlığı, bilgisi ve meslek yaşamından beklentileri ön planda olmalı.

Meslek ve Kariyer Seçimi Yaparken “Çocuğum Ne İstiyor?” Sorusu Mutlaka Sorulmalı!

Meslek seçimi yaparken ailenin önem vermesi ve değerlendirmesi gereken “çocuğum ne istiyor?” sorusunun cevabı olmalıdır. Çocuklarına aileler bu soruyu mutlaka sormalı, çocuğun bir hedefi varsa bu hedefin ne kadar doğru ve çocuğa uygun bir hedef olduğu değerlendirilmelidir. Aileler bu süreçte zorlanabilirler, meslek seçimiyle ilgili güncel ve yeterli bilgiye sahip olmayabilirler. Endişeye kapılmamalı ve seçim sürecinde alınabilecek profesyonel destekler araştırılmalıdır. Meslek ve kariyer seçiminde iyi bir rehberlik hizmeti almayan ve kariyer danışmanlığından faydalandırılmayan çocuklar potansiyelleriyle örtüşmeyen, mutsuz ve büyük olasılıkla başarısız olacakları alanlara yönlendirilebilmektedir.

Doğru bir meslek ve kariyer seçimi yaptırabilmek için önce bireye mesleki ilgi ve yetenek testi uygulanmalıdır. Klinik değerlendirme, öğretmen görüşü ve çocuğun hedefiyle ilgili motivasyonu da seçim sürecinde göz önünde bulundurulmalıdır. Ailelerin kendi beklentileri, istekleri ve keşkeleri ile yaptığı yönlendirmeler; çocuklar için mutsuz, başarısız ve başka keşkeler ile dolu bir hayatın kapısı olabilir.

Meslek ve Kariyer Seçimi Yaparken Önyargılarınızın Belirleyici Olmasına İzin Vermeyin

Aileler çocuklarının meslek ve kariyer seçimi sürecinde günümüz eğitim sistemini ve hayat koşullarını göz ardı ederek geçmiş tecrübe ve önyargıları ile hareket edebilmektedir. Oysa ailelerin eğitim aldıkları dönemde revaçta olan bölümler ve meslekler şu an aynı popülerlikte olmayabilir. Hatta o dönem herkesin hayali olan bir meslek günümüzde tamamen yok olmuş bile olabilir.

Bir diğer önyargılı düşünce ise lisede yapılan alan seçimlerinde alanları iyi ya da kötü olarak ayrıştırmaktır. Aileler çoğunlukla bu hataya düşer, çocuklarını popüler ve zorluk derecesi yüksek olan bölümlere göndermek ister. Geri kalan bölümlerin başarısız olduğunu düşünürler. “Sayısal okusun, sayısalda seçilebilecek çok meslek var”, “Sayısal okusun, sayısalı yapan zaten hepsini yapar” gibi yanlış bilgi ve kanılarla çocuklara hatalı yönlendirme yapabilirler.

Bu hem çocuğun doğru karar verebilmesini engeller hem de kötü olarak nitelenen bölümleri seçen öğrenciler için motivasyon kırıcı etkisi olabilir. İyi ya da kötü alan gibi bir ayrım olmamalıdır. Her alan çok değerli, her alanın yetiştirdiği meslekler var ve bu mesleklerin varlığı sayesinde hayatlarımızı kaliteli şekilde sürdürüyoruz. Aksi halde herkesin en popüler alan hangisi ise onu seçmesi ve en iyi meslekler hangisi ise onu yapması gerekir.

Aileler, Çocukları Meslek ve Kariyer Seçimi Yaparken Çok Yönlü Değerlendirme Yapabilmelidir

Unutulmamalıdır ki çoğunluğa hitap eden bizim ilgi ve becerilerimizle uyumlu olmayabilir. Doğru kariyeri seçmek herkesin seçtiğini değil kişinin kendisine en uygun olanı seçmesidir. Günümüz koşullarında meslek ve kariyer seçimi yaparken ailelerin göz önünde bulundurması gereken kriterler şu şekilde olmalıdır;

  • Öğrencinin okul başarısı,
  • İlgi alanları ve yetenekleri,
  • Karakteristik özellikleri, güçlü ve zayıf yanları,
  • Öğrenme stili ve potansiyeli,
  • Çalışma koşullarından beklentileri,
  • Gelişim alanları,
  • Ailenin ekonomik koşulları (konaklama, ulaşım, yemek ve eğitim giderleri için),
  • Seçilebilecek mesleklerin geleceği,
  • Mezuniyet sonrası istihdam olanakları.

Doğru Yönlendirme Yapabilmek İçin Bilgi Toplamak Oldukça Faydalı

Ülkemizde son yıllarda üst üste eğitim ve sınav sistemlerinde değişiklikler yaşandı. Üstelik 2020 yılında hayatımıza giren pandemi koşullarıyla eğitim sistemimiz farklı bir boyuta da geçmek durumunda kaldı. Aileler çocuklarından yüksek beklenti içerisindeler ama talep ederken günümüz koşullarını da göz önünde bulundurmalılar. Ayrıca ailelerin doğru yönlendirme yapabilmesi için değişen eğitim ve sınav sistemini öğrenmesi, avantaj ve dezavantajlarını tespit edebilmesi gerekir.

Aileler doğru lise seçimi yapabilmek için tercih öncesi lise türlerini araştırmalı, liseleri yerinde görmeli ve fiziki koşulları, eğitim sistemi ve müfredatı hakkında bilgi edinmelidir. Yine Lisede yapılacak alan seçimi öncesinde aileler mutlaka sayısal, eşit ağırlık, sözel ve yabancı dil alanları ile ilgili araştırma yapmalı, profesyonel danışmanlık almayı ihmal etmemelidir. Alan seçiminde çocuğun ilgileri, karakteristik özellikleri, yetenekleri ve bilgi düzeyi belirleyici rolde olmalıdır. Aileler meslek ve kariyer seçimi sürecinde çocuklarına yeterli desteği veremiyorsa mutlaka okul rehberlik biriminden ya da kariyer danışmanlık firmalarından destek almalıdır.

Yurt Dışı Eğitim Fırsatları ve Geleceğin Meslekleri Öğrenilmeli

Başarılı bir kariyer inşa edebilmek için yurtiçi eğitimin yanı sıra yurtdışı eğitim de günümüzde son derece önemli bir aşamaya gelmiştir. Yine öğrencilerin ikinci hatta üçüncü dili biliyor olması kariyer gelişiminde hızla ilerlemeleri için önemli bir etkendir. Ailelerin yurtdışı eğitim koşulları, çocuklarının kariyerine yapacağı katkı ve maddi boyutu noktasında da araştırma yapmalıdır.

Bugün ailelerin adını dahi bilmediği meslekler gelecek on yıllar içerisinde popüler hale gelecek ve çok kazandıran meslekler olacaktır. Ailelerin meslek ve kariyer seçimi yaparken geleceğin yükselen meslekleri hakkında da bilgi edinmesi gerekir. Çocuklarının seçmek istediği mesleklerle ilgili ailenin yeterli bilgisi yoksa çocuğun talebi reddedilmeden önce ailenin bu mesleğin geleceğini araştırması önerilmektedir.

Stratejik Yetenek Yönetimi ve Kariyer Danışmanlığı İle Çocuklarınızın Geleceğine Yatırım Yapın

Çocuklarınızın kariyerlerinde başarılı ve mutlu olmaları, kendi ayakları üzerinde durabilir hale gelmeleri biliyoruz ki sizin için paha biçilemez öneme sahip. Bu süreçte hem sağlıklı ve doğru rehberlik yapabilmek hem de ilişkilerinizi yıpratmadan ilerleyebilmek istiyorsunuz. Kimi aileler bunu başarabilse de pek çok aile için bu koşulların hepsini birden elde edebilmek kolay değil. Oldukça fazla bilgi edinmek, riskleri hesaplayabilmek, çocuğun akademik başarısına ve sistemin kendisine yönelik detaylara hakim olabilmek gerekiyor. Bu da fazlaca zaman, sabır ve emek gerektiriyor. Çocuklarımız bu özveriye fazlasıyla değecek olsa da bazen bizim koşullarımız bu beklentiyi karşılamaya yetmiyor.

Böyle bir durumda hem gönül rahatlığı ile hareket edebilmeniz hem de çocuğunuzun doğru meslek ve kariyer seçimi yapabilmesi için stratejik yetenek yönetimi ve kariyer danışmanlığı almayı değerlendirebilirsiniz. Aba psikoloji ailesi olarak uzman kadromuz ile sizlere bu önemli süreçte eşlik etmemizi isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Read More

Kariyer Seçmeden Önce Özgüven Eksikliği ile Mücadele!

by Aba Psikoloji in Blog

Özgüven, kişinin fiziksel, düşünsel ya da duygusal özelliklerine; dış görünüş, inanç, yetenek ve bilgisine yönelik sübjektif olarak yaptığı olumlu, olumsuz değerlendirmeler bütünüdür. En basit tanımıyla, bireyin kendine duyduğu güven olarak da nitelenebilir. Özgüven, hayatın ilk yıllarındaki temel ihtiyaçlarımızın karşılanmasından itibaren inşa edilir ve gelişimi hayat boyu devam eder. Kişinin sosyal ilişkileri, okul ve akademik başarısı, kariyer gelişimi ve hatta kariyerinin belirlenmesi özgüven ile doğrudan ilintilidir. Özgüven eksikliği yaşayan bireyler sahip olduğu özelliklerin yeterliliğine karşı güven duymayan bireylerdir.

Mevcut potansiyellerini sergilemekten çekinir, sosyal yaşam içerisinde kendini ifade etmekte zorlanır, utangaçlık ve çekingenlik belirtileri gösterebilirler. Bu noktada özgüven eksikliğinin potansiyelimizi keşfetme ve geliştirme açısından engelleyici bir güce sahip olduğunu görebiliriz.

Mutlu, başarılı bir kariyer seçebilmek, işimize değer katabilmek ve severek üretebilmek için kendimizle uyumlu bir kariyer seçimi yapmalıyız. Oysa özgüven eksikliği başarılı ve mutlu olacağımız mesleği bulmamıza engel olabilir. Özgüven eksikliğimizin neden olduğu çekincelerimizle risk almaktan korkarak mutsuz ve başarısız olacağımız bir seçim de yapabiliriz.

Özgüvenin Temelleri Yaşamın İlk 2 Yılında Atılıyor

Erik Erikson’ın psikolososyal gelişim modeline göre yaşamın ilk 2 yılı özgüven gelişimi için çok kıymetli. Yaşamın ilk yıllarında bebeğin ihtiyaç duyduğu koşulsuz sevgi, öz bakım, beslenme, korunma gibi temel ihtiyaçların ne derece tutarlı ve zamanında karşılandığı çocuğun benlik algısını inşa etmesinde etki ediyor. Bu dönemde temel bakım veren (çoğunlukla anne) ile kurulan temel güven ilişkisi bireyin ilerleyen yaşlarda başkalarıyla olan ilişkisinin de derecesini belirliyor. Anne ile kurulan güven ya da güvensizlik ilişkisi çocuk için başkalarının da ne kadar güvenilebilir olduğunu belirliyor. Çocuk aynı değerlendirmeyi kendisi içinde yaparak ne derece güven verici bir insan olduğunu değerlendiriyor. Anne babadan tutarsız ve düzensiz bakım ve sevgi alan çocuk özgüven inşa etmekte güçlük yaşıyor.

Bakım veren kişinin bebeğin ihtiyacı olduğunda yanında olup olmayacağından emin olamayan bebek tüm yaşamı boyunca bu güvensizliği yaşıyor. 2 yaş sonrası çocuklar kendilerine yetebilmek üzere gelişim gösteriyorlar. Artan dil gelişimi, beslenme yürüme gibi ihtiyaçlarda bakım verenden bağımsızlaşma ile çocuk yeni bir gelişim dönemine giriyor. Bu dönemde karakter oluşturmaya çalışan çocuk “ben de bir bireyim ve buradayım” mesajı vermeye çalışıyor. Çocuk bu evrede çevresi ve ailesi tarafından ne derece kabul edildiği ve davranışlarına nasıl tepki verildiğine göre özgüvenini yeniden yapılandırıyor. Örneğin; konuşma şekliyle ya da fiziksel özellikleri ile alay edilen bir çocuk düşük benlik algısı geliştiriyor. Hata yaptığında aşırı tepki gösterilen, fiziksel cezalara maruz kalan ya da korkutulan çocuklar da daha içe kapanık ve özgüvensiz yetişebiliyor.

Hatalı Ebeveyn Tutumları da Özgüven Eksikliğini Besliyor

Yaşamın ilk yıllarında bakım veren ebeveynle kurulan bağın güvenilir olup olmadığı kadar ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumları da özgüven eksikliği üzerinde etki ediyor. Yaygın ebeveyn tutumlarını değerlendirdiğimizde fiziksel, bilişsel ve duygusal olarak sağlıklı bir bireyin yetiştirilebilmesinde bazı ebeveyn davranışlarından uzak durulması gerekliliği açığa çıkıyor.

Baskıcı-Otoriter Ebeveyn tutumunu sergileyen ebeveynlerde kısıtlayıcı ve cezalandırıcı bir yol izlenir. Böyle bir ortamda, tartışmaya yer yoktur. Anne- baba düşünce ve isteklerini “Ben senin ebeveyninim, sen ise çocuksun, ne söylüyorsam söylediğim şekilde yapacaksın!” mesajını hissettirerek veriyor. Bu ailelerde çocuğun istek ve ihtiyaçları ön planda değildir. Bu tutum yetersiz sosyal gelişime neden olmakta ve özgüveni zedelemektedir. Bu tür aile yapılarında yetişen çocuklar nasıl düşünmesi ve davranması gerektiğini belirleyen katı kalıplar içerisine sokulur. Cezanın da eşlik ettiği bu aile yapılarında çocuklar, özgüven eksikliği ve düşük benlik saygısı ile yetişirler. Koşulsuz sevgi beklenen aile içerisinde bu tarz bir ilişki ağının olması çocuğa “ben sevilebilir, kabul edilebilir özelliklere sahip değilim.” mesajı veriyor. Çocuk sosyal yaşam içerisinde de bu mesaj ile karşılaşmamak için görünmez olmaya çalışıyor.

İhmalkar ebeveyn tutumunda ise ebeveynin ihtiyaçları çocuğun ihtiyaçlarından daha önceliklidir. Bu ailede yaşayan çocuklar temel gereksinimlerinin karşılanmasına büyük ihtiyaç duyarlar. Sosyal yönü zayıf, iletişim becerileri gelişmemiş, düşük benlik algısına sahip çocuklar bu tarz aile yapılarında gelişir. Saldırganlığa yatkın, çevresindeki kişi ve eşyalara zarar veren çocuklar olabilirler. “İhtiyacım olan sevgiyi alamıyor, göz ardı ediliyorsam bu sevgiyi zorla ve şiddetle alabilirim” düşüncesini ileri yaşlarda geliştirebilirler.

Aşırı Hoşgörülü ve Korumacı Tutum da Çocuk İçin Sağlıklı Değil

Aşırı Hoşgörülü Ebeveyn Tutumu sergileyen ebeveynler ise çocukları karşısında teslim olan, her istediklerini koşulsuz yerine getiren, şımartan, kural koyamayan ve doyumsuzluğa alıştıran ailelerdir. Bu tarz ailelerde yetişen çocuklar gerçek dünya ile karşılaştıklarında her istediklerini kolayca elde edemediğinde kırıklığa uğrarlar. Çabuk pes eden ve demoralize olan, zorluklarla başa çıkma ve problem çözme becerileri geliştiremeyen bu çocuklar başarısız ilişkileri sonucu özgüvensiz büyürler.

Aşırı korumacı ebeveyn tutumlarında ise ebeveynler çocuklarının büyümesine izin vermezler. Kendine yetebilir hale gelse dahi her ihtiyacı anne baba tarafından karşılanan çocuklardır. Bu yapıda yetişen bir çocuk sosyal beceriler geliştiremez ve akranlarının seviyesine yetişmekte zorluk yaşar. Tutarsız Ebeveyn tutumunda ise ebeveynler neyin doğru ve uygun olduğu konusunda çocuklarını ikileme düşürürler. Bu ailelerde aynı davranışlar bir kez ebeveyn tarafından ödüllendirilirken bir diğer seferinde cezalandırılabilir. Bir davranışa anne farklı baba farklı tepkiler verebilir. Böyle bir iletişim içerisinde çocuk neyin doğru olduğunu öğrenemez. Bu tarz çocuklar için özgüven eksikliği kaçınılmazdır.

Peki Nasıl Bir Ebeveyn Modeli Sergilenmeli?

İdeal çocuk yetiştirme modeli ise başarılı anne-baba-çocuk ilişkisinin olduğu Hoşgörülü-Demokratik- Destekleyici-Güvenilir Ebeveyn tutumudur. Bu tarz ailelerde ebeveyn ile çocuk arasında sözel iletişim kanalları açıktır. Yakınlık ve ilgi göstermek, sözle ve dokunarak sevgi vermek, ortak faaliyetlerde bulunmak ilişkilerinin merkezindedir. Böyle sağlıklı bir aile ortamında çocuğa kendi kararlarını vermesi ve sorumluluklarını kabul etmesi öğretilir. Çocuğu olduğu gibi kabul eden, onu destekleyip yüreklendiren, hatalarında yapıcı problem çözme becerileri öğreten bir yetiştirme modeli hakimdir. Bu ortamda büyüyen çocuk, yüksek benlik saygısı geliştirir, özgüvenli ve girişken bir birey olarak yetişir.

Özgüven Eksikliği Eğitim Hayatının İlk Yılları İtibariyle Karşımıza Çıkıyor

Yaşamın ilk yılları itibariyle olumlu bir özgüven geliştiremeyen çocuklar aile ortamından sıyrılıp daha geniş bir sosyal hayata adım attıklarında bocalarlar. Bu bocalama kendini en iyi okul ortamında belli eder. Çocuğun hayatında birey olarak varlık sergilemesi, ilişkiler kurması, kendini ifade edip performans göstermesi gereken ilk sosyal ortam okuldur. Bu tarz ortamlarda çocuk başarısız olma, beğenilmeme, eleştirilme ya da alay edilme korkuları ile pasif kalır. Tahtaya kalmaya, derste söz almaya cesaret edemez. Çok zeki bir çocuk olabilir ama hata yapacağım endişesi ile derse katılmak istemez. Öğretmeni tarafından konuşması için söz verildiğinde aşırı heyecan duyar, yanakları kızarır veya terleyebilir, kekelemeler, takılmalar, dil sürçmeleri görülebilir. Yanlış yapacağım ya da rezil olacağım korkusu hakimdir. Beğenilmeyeceğim gibi kendine yönelik olumsuz yargıları o kadar güçlüdür ki topluluk karşısında dikkatini toplayamaz ve doğru bildiğini de yanlış yapabilir. Korkularını besleyen akran zorbalığının olduğu ortamlarda okula dahi gitmek istemeyebilirler.

Çoğunlukla arkadaş edinemez ya da kendileri gibi olan çocuklarla etkileşim kurabilirler. Kalabalık içerisinde sürekli gözlerin üzerinde olduğunu, izlendiğini ve herkesin onun hakkında konuştuğunu düşünebilirler. Alıştıkları ortamlardan farklı yeni yerlere adapte olmakta güçlük yaşarlar. Bu çocuklar için sınıf, okul değiştirmek oldukça zordur.

Ergenlik Döneminde Özgüven Eksikliği Göz ardı Edilmemeli

Ergenlik dönemi bireylerin özgüven eksikliğinin getirdiği olumsuzluklarla başa çıkmakta en çok zorlandıkları dönem. Arkadaşlık ilişkilerinin daha önemli hale geldiği bu dönemde çekinik davranışlar sergileyen ve iletişim kurmakta zorlanan gençler yaşadıkları kaygıyla başa çıkmakta zorlanıyor. Bu dönemin getirdiği fiziksel ve hormonal değişiklikler özgüven eksikliği yaşayan gençlerin olumsuz beden algısı geliştirmesine de neden olabiliyor. Duygusal iniş çıkışlarla baş etmekte güçlük yaşayan ve negatif enerjisini sağlıklı yollarla atamayan gençlerde bastırılmış öfke, içe kapanıklık ve riskli davranışlara yönelim görülebiliyor. Fark edilmeyen özgüven eksikliği olumsuz çevresel faktörlerle birleştiğinde; alkol, madde kullanımı, depresyon, anksiyete, intihar eğilimi gibi riskli sonuçlara neden olabiliyor.

Ergenlik çağında bu bireyler ağırlıklı olarak yalnız kalmayı tercih ediyor, sosyalleşmek için kendilerini gizleyebildikleri ve olmak istedikleri gibi biri olabildikleri sanal ortamlara yöneliyorlar. İnternet ve ekran bağımlılığı ihtimali de özgüveni düşük bireylerde daha yüksek oluyor.

Meslek Seçiminde Özgüven Belirleyici Role Sahip

Eğitim hayatları boyunca özgüven eksikliği nedeniyle asıl performanslarını gösteremeyen bireylerde pasif kalmaları sonucu okul başarısızlığı görülebilir. Yeterince girişken olmadığı için bu tarz bireyler okul hayatlarında fark edilmeyebilirler. Okul hayatlarında alan seçimi, okul seçimi, meslek seçimi noktasında ilgi, bilgi, yetenek ve meraklarıyla uyumlu olmayan yönlendirmelere maruz kalabilirler. Kendilerini yeterince iyi ifade edemedikleri için bu yönlendirmelere boyun eğerek bir ömür boyunca mutsuz olacakları işlerle karşı karşıya kalabilirler.

Performans sergilemekten ya da diğerleriyle iletişime geçmekten çekinen bir birey başkalarının yönlendirmesine gerek duymaksızın yanlış meslek seçimi yapabilir. Daha pasif olabileceği bir mesleğe risk almamak için ve kendini güvende hissetmek için yönelebilir. Örneğin; bilgisayarla çalışacağı, kimseyle konuşması gerekmeyen masa başı bir iş tercih edebilir. Bu öğrenciler için sık sık telefon ya da yüz yüze görüşme yapmayı, topluluk önünde performans göstermeyi gerektiren işler oldukça yıpratıcı olacaktır. Zamanla yaşadıkları yoğun heyecan ve stres fiziksel rahatsızlıkları da beraberinde getirecektir.

Özgüven Eksikliği İş hayatında İlerlemenin de Önüne Geçiyor

Özgüven eksikliği nedeniyle iş hayatına gelene kadar pek çok evreden geçen ve kendisiyle örtüşen bir mesleğe yönelemeyen birey iş yaşamında da gerçek potansiyelini gösteremiyor. İş arama sürecinde ilk olumsuz deneyim mülakatlarda yaşanıyor. Özgüven eksikliği yaşayan bireyler kendini iyi ifade edemiyor, beden dili ile çekingenliğini, heyecanını karşı tarafa yansıtıyor. Akademik başarısı iyi olsa dahi layık olduğu iyi firmalarda iş başı yapma olasılığı özgüven eksikliği nedeniyle düşüyor. İşe kabul edilseler de ikili ilişkilerindeki yetersizlik nedeniyle olumlu referanslar edinme olasılıkları azalıyor. Referans iş değiştirme ve yükselme noktasında büyük öneme sahipken bireyler bu imkanlarını da özgüven eksikliği ile kaybetmiş oluyor. Pozisyonunu değiştirme, terfi alarak yükselme ya da yönetim kademelerine ilerleme gibi kariyer fırsatlarını da özgüven eksikliği ile kaçırmış olabiliyorlar.

Özgüven eksikliği olan bireyler, iş hayatlarında olumsuz koşullar altında çalışıyor olsalar dahi iş değiştirmeye cesaret edemeyebilirler. Yeniden mülakat sürecine tabi olmak, yeni bir ortama adapte olmak, yeni insanlarla tanışmak ve kendini göstermek kaygı verici olabilir. Yeniliğin getireceği zorluklarla başa çıkamamaktan duyduğu endişe mevcut düzene boyun eğmesine neden olabilir.

Özgüven Geliştirmek İçin Hala Geç Değil

Özgüven yaşamın ilk yıllarından itibaren kazanılıyor olsa da özgüven eksikliği ile hayatınızın her döneminde başa çıkabilir, özgüveninizi yeniden inşa edebilirsiniz. Özgüven eksikliği yaşıyor ve hayatınızdaki olumsuz etkisini belirgin şekilde hissediyorsanız kariyer seçimi yapmadan önce profesyonel destek alabilirsiniz. Daha başarılı ilişkiler geliştirebilmek, kendinizi doğru ifade edebilmek, kabuğunuzdan çıkmak ve kariyerinizde doğru seçimler yapabilmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

 

Read More

Öğrenme Stiline Göre Akademik Başarıyı Yükseltecek Ders Çalışma Teknikleri

by Aba Psikoloji in Blog

Öğrenme üzerine yapılan araştırmalar bilgiyi işlemek ve kaydetmek için herkesin farklı öğrenme stili ile öğrenmeye ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Bu doğrultuda her öğrencinin bilgi edinme sürecinde öğrenme stiline uygun eğitim alması gerekmektedir. Eğitim sistemimizde öğretim farklı öğrenme stilleri göz önünde bulundurularak yapılmaya çalışılsa da kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesi için öğrencilerin de öğrenme stillerine göre ders çalışması ve öğrendiklerini pekiştirmesi gerekir.

Öğrencilerin akademik açıdan daha başarılı olabilmesi, öğrenme sürecinden keyif alması, bilgiyi işleyerek günlük hayatta kullanılabilir hale getirmesi için derslerin farklı öğrenme stillerine uygun verilmesi gerekir. Öğrenme stiline göre eğitim alan çocuklar sebep-sonuç ilişkisini kurabilen, daha yaratıcı ve yenilikçi düşünen, okul ortamını ve ders çalışmayı daha çok seven çocuklardır. Ailelerinde çocuklarını doğru yönlendirebilmesi, ihtiyaçlarını tespit edebilmesi ve kaynakları temin edebilmesi için öğrenme stillerini bilmesi gerekir.

Öne Çıkan 3 Farklı Öğrenme Stili Var

Dr. Rita Dunn ve Dr. Kenneth Dunn tarafından geliştirilen Dunn&Dunn öğrenme modeline göre görsel, işitsel-duyusal, ve dokunsal (kinestetik) olmak üzere 3 farklı öğrenme stili bulunmaktadır. Bu öğrenme modeline göre sadece öğrenenin değil öğreten konumundaki öğretmenlerin de öğretme modelleri birbirinden farklıdır. Başarılı bir eğitim ortamı için öğrenenin öğrenme stilleri kadar öğretenin de öğretme stilinin uyumlu olması gerekir. Bu koşulların sağlanabilmesi için öğreticilerin her öğrenme stiline hitap edecek çeşitlilikte öğretimi düzenlemesi gerekmektedir.

Öğretmen ve öğrencinin öğrenme stillerinin birbiriyle uyumu kadar öğrenme ortamının da öğrenme stilleriyle uyumlu olması gerekir. Öğrenme stiline göre ihtiyaç duyulan araç-gereçler öğrenme ortamında bulundurulmalıdır. Eğitimin süresi, molalar ve hatta ödevler de yine öğrenme stillerine göre düzenlenmelidir.

Pek çok insan için tek bir öğrenme stili daha baskındır. Ancak öğrenirken 3 öğrenme stilinden farklı ağırlıklarda faydalanılarak öğrenilir. Bir öğrencinin etkili ve verimli ders çalışma stilini belirleyip uygulayabilmesi için; öncelikle kendi öğrenme stilini iyi tanıması gerekir.

Dunn&Dunn öğrenme modeline göre 3 öğrenme stilini inceleyelim;

1.Görsel Öğrenme Stili

Görsel öğrenme stilinde öğrenmenin en etkili yolu görerek, gözlem yaparak ve okuyarak öğrenmedir. Görsel öğrenme stilinin baskın olduğu kişiler görsel hafızası daha güçlü olan kişilerdir. Öğrendiklerini hatırlarken görsel kareler şeklinde anımsarlar. Öğrenmenin daha etkili hale gelmesi için görsel öğrenme stiline uygun eğitim sunumları, videolar, resimler, tablolar, zihin haritaları gibi görselliğin baskın olduğu eğitim materyalleri kullanılmalıdır.

Görsel öğrenme stiline sahip bireyler kişisel yaşamlarında düzene önem veren, planlı, programlı olmaktan hoşlanan kişilerdir. Bu kişisel çalışma alanlarının derli toplu olmasını isterler. Çalışma alanları temiz, havadar, aydınlık ve düzenlidir. Dikkatlerinin dağılmaması için çalışma konuları dışında araç-gereç, ders notu, kitap vb. bulunmasından hoşlanmazlar. Masaları gibi okul çantalarının da toplu olmasını, çantalarında aradıkları bir şeyi hızlıca bulabilmeyi isterler. Kitaplıkları, masaları, çantaları için düzenleyici aparatlar kullanarak eşyalarını kendi içlerinde ayrıştırırlar. Defter ve kitapları temiz, zarar görmemiştir ve yazıları bilgisayarda yazılmışçasına düzenlidir. Düzen kadar kuralları da severler. Planlı ders çalışır, işlerini kolay kolay ertelemezler. Bu öğrenciler aynı zamanda dil bilgisi kurallarına karşı da hassastır ve yazım dillerine ve konuşma şekillerine önem verirler.

Görsel Öğrenme Stilinde Verimli Ders Çalışma Nasıl Olmalı?

  • İçerik görsel olarak zengin olmalı: akılda kalıcı resim, tablo, semboller, şemalar yer almalı. Yazı okunaklı ve belirgin olmalı, mümkünse içerik slaytlar halinde düzenlenmeli.
  • Renklerle belirginleştirilmeli: tıpkı düzenli bir masada organize olmuş eşyalar gibi, okunan bir metinin içerisindeki yazılarda düzenlenebilir olmalı. Bu nedenle renkli kalemlerle okudukları bölümlerin altını çizebilir, her renge temsil edilecek bir özellik atayabilirler.
  • Renkli post-it kağıtlar üzerine alınacak notlar, yapılacak hatırlatıcı çizimlerle konular belirginleştirilebilir.
  • Not alarak çalışmalıdırlar: Görsel olmadan sadece dinleyerek öğrenmeleri zordur, sadece dinlediklerinde dikkatleri kolayca dağılır. Bu nedenle dinlerken not tutmaları öğrenmelerini kolaylaştıracaktır.
  • Söylenenleri not alamadıklarımda huzursuz olabilirler ve kolay unuturlar. Yazarken söylenenlere yetişemezlerse dikkatlerini kaybedebilir, strese girebilirler.
  • Not tutarken düzenli olabilmesi için derslere göre ayrılmış defterler ya da dosya kağıtları ile düzenlenmiş klasörler tutabilirler.
  • Öğrendiklerini zihin haritaları çıkararak pekiştirebilirler.
  • El kartları hazırlanabilir: hatırlatıcı özet bilgilerin yer aldığı kağıtlar, formül kartları vb. oluşturulabilir. Bu kartlara derslerden, sınavlardan önce göz atarak hatırlamak kolaylaştırılabilir.
  • Günlük, haftalık, aylık planlar çıkartabilir, yapılacaklar listesi hazırlayabilir, derslere ya da diğer görevlere göre üzerindeki işleri sınıflandırabilirler. Böylece hem daha kolay hatırlar hem de zihinlerindeki karmaşayı somutlaştırmış olurlar.
  • İşitsel hafızaları zayıftır, dinledikleri şarkıları, duydukları isimleri hatırlamakta zorlanırlar. Ancak okudukları kitapları, izledikleri filmleri kolay kolay unutmazlar.
  • Dağınık, düzensiz ortamlarda çalışamaz, huzursuz olurlar.
  • Sınıf içerisinde verimli çalışabilmeleri için kendisi gibi düzenli kişilerle oturtulabilirler. Evde çalışma ortamlarındaki düzene müdahale edilmemelidir.
  • Bu öğrencilerin etkili öğrenebilmesi için öğrenme içerikleri sunumlar, videolar, görsellerle zenginleştirilmeli, derste not almasına imkan verilmeli ya da mümkünse derslerde takip edebilecekleri basılı dokümanlar paylaşılmalıdır.

2- İşitsel-Duyusal Öğrenme Stili

Dinleyerek, konuşarak, iletişim kurarak öğrenmenin daha kalıcı olduğu öğrenme stilidir. Bu öğrenme stilindeki bireyler grup çalışmalarına daha yatkındır. Dikkatleri dağılmadan uzun süren sözlü anlatımları dinleyebilirler. Görsel öğrenme stili baskın olan bir birey bir filmi anımsarken zihninde sahneler canlanırken, işitsel öğrenme stili daha belirgin olan bir kişi filmden replikleri anımsar. İşitsel uyaranların eşlik ettiği öğrenme ortamı bu kişiler için daha uygundur. Örneğin; öğretmenin ders anlatımı sırasında yaptığı tonlama ve vurgular bu kişilerin anlatılan konuyu hatırlamasını daha da kolaylaştırır.

İşitsel-Duyusal Öğrenme Stilinde Verimli Ders Çalışma Nasıl Olmalı?

  • Bu gruptaki bireyler, konuşmayı severler ve grup ile çalışırken daha kolay öğrenebilirler.
  • Öğrendiklerini pekiştirmek için kendilerine ve başkalarına sesli olarak öğrendiklerini tekrar anlatabilirler.
  • Anlatacak biri olmadığında ayna karşısında kendilerine anlatabilir ya da kendi seslerini kayıt edip, ses kayıtlarını dinleyerek öğrenebilirler. İzin verilirse derslerde de tekrar dinlemek için kayıt alabilirler.
  • Konuşma üzerine olan mesleklerde daha başarılıdırlar. İyi bir konuşmacı, anlatıcı, spiker, sunucu olabilirler.
  • Okuyarak öğrenmek zorunda kaldıklarında dudaklarını oynatarak ve alçak sesle mırıldanarak daha rahat öğrenebilirler.
  • Görsel içerikler ya da yazılar onlar için sıkıcıdır ve hatırlamaları daha zordur.
  • Vurgu ve tonlamalarla yapılan anlatımları çok daha rahat hatırlarlar.
  • Uzun süren diyalogları sıkılmadan takip edebilir ve hatırlayabilirler.
  • Görsel öğrenme stili baskın olan bireylere göre yazım kurallarında hataya açıktırlar ve yeterince dikkat etmezler. Onlar için doğru telaffuz, doğru yazmaktan daha değerlidir.
  • Öğrendiklerini pekiştirmek ve kolay hatırlamak için işitsel düzenlemeler yapabilirler. Örneğin; öğrenmekte zorlandıkları konuları, tarih, isim, yer bilgisi gibi akılda kalmayan ince detayları bir melodi eşliğinde şarkı sözü mırıldanır gibi sesli olarak söyleyebilir ve bu şekilde tekrar edebilirler.
  • Etkili öğrenmek için kendisi gibi işitsel bir arkadaşı ile grup olabilir birbirlerine sesli anlatım yapabilirler.
  • Bu kişilerin konuşarak ve dinleyerek yabancı dil öğrenmesi çok daha kolaydır.

3. Dokunsal (Kinestetik) Öğrenme Stili

Dokunsal (kinestetik) öğrenme stiline sahip bireylerin ebeveyni ya da öğretmeni olmak çokta kolay değildir. Hatta bu öğrencilerle birlikte ders alan işitsel ve görseller için de beraber çalışmak çok kolay değildir. Çünkü onlar görerek ya da dinleyerek değil en iyi öğreneceği şeyi uygulayarak öğrenirler. Uzun süre hareket etmeden duramazlar. Sınıf içinde bir ders süresi boyunca masa başı oturup tek bir anlatıcıya odaklanmak onlar için çok zordur. Elleri sürekli bir şeylerle meşgul olsun isterler ya da sık sık tahtaya kalkmak, çöp atmaya gitmek, yerinde kımıldanmak gibi fiziksel hareket ihtiyacı duyarlar. Bu da diğerlerinin ve öğretmenin dikkatini dağıtabilir. Aileler ise çocuklarının odaklanamadığını, ders çalışmalarının çok verimsiz olduğunu düşünebilir.

Dokunsal (Kinestetik) Öğrenme Stilinde Verimli Ders Çalışma Nasıl Olmalı?

  • Hareket etmek öğrenebilmeleri için gereklidir. Dikkatlerini hareket halindeyken daha iyi toparlarlar.
  • Öğretmen ve ailelerin çok hoşuna gitmese de öğrencinin daha kalıcı şekilde bilgiyi edinebilmesi için öğrenme sırasında hareket etmesine müsaade edilmelidir.
  • Dikkat süreleri işitsel ve görsellere göre daha kısadır. Bu öğrenciler ders çalışırken daha sık mola vermelidir.
  • Okurken çabuk sıkılır ve sayfaları hızlıca atlayabilirler. Öğrenmek için motive olabilmesi için proje üretmesi istenebilir. Bir şey üretmesi gerektiğinde layığı ile yapabilmek için daha verimli okuma ve araştırma ihtiyacı duyacaktır.
  • Mümkünse öğrendiklerini uygulayabilecekleri fırsatlar tanınmalıdır. Örneğin; matematiği daha iyi öğrenebilmek için market harcamalarına, evin aylık gelir-gider hesaplarına dahil olarak pratik yapabilirler. Tarih derslerini tarihi mekanları dolaşarak öğrenebilir, coğrafya dersleri için bitki yetiştirme, doğa gezilerine katılma, coğrafi araştırmalara katılma, kulüp etkinliklerinde bulunma gibi aktif olarak öğreneceği faaliyetlerde bulunabilir.
  • Bu çocuklar öğrenirken uygular ya da hareket ederlerse daha kolay hatırlarlar. Örneğin spor yaparken dinlediği bir dersi daha kolay hatırlayabilir. Çıkardığı ders notlarını odasında yürüyerek tekrar edebilir. Egzersiz yaparken ses kayıtları dinleyebilir. Ya da öğrendiklerini günlük hayatla birleştirerek pekiştirebilir.
  • Dinlerken konuşulanların kısa ve doğrudan olmasını isterler. Kendileri de uzun cümleler kurmaktan hoşlanmaz.
  • Yazım dili de diksiyonları da onlar için çok öncelikli değildir. Ancak yaptıkları bir uygulamanın hatasız, kusursuz olmasını isterler.
  • Oturarak çalışmaları gerektiğinde ellerine meşgul olabilecekleri oyun hamuru, stres topu gibi materyaller verilebilir.
  • Tiyatral şekilde anlatılan dersler, oyunlaştırılmış dersler, laboratuvar ortamında işlenen konular kinestetik öğrenme stiline sahip bireylerin öğrenmesini kolaylaştırır.

Öğrenme Stilimi Nasıl Bulabilirim?

Yazının sonuna geldiğinizde 3 öğrenme stilinden birine ait özelliğin sizde daha fazla olduğunu fark etmiş olma olasılığınız yüksek. Ancak birden fazla stilin size uyduğunu düşünüyorsanız öğretmenlerinizin ve ailenizin geri bildirimlerini alabilirsiniz. Okul rehberlik servisinizden size öğrenme stili envanteri uygulanmasını isteyebilirsiniz. Daha kapsamlı bilgi almak, öğrenme stilinizi detaylarıyla keşfedip, doğru ders çalışma tekniklerini öğrenmek için profesyonel danışmanlık alabilirsiniz.

Eğitim ortamınızın ve gördüğünüz derslerin öğrenme stilinize hitap ettiğini düşünmüyorsanız bu konudaki ihtiyaçlarınızı öğretmenlerinizle paylaşabilirsiniz.

 

Read More

LGS’ye Hazırlık Sürecinde Kaygı ve Stres ile Mücadele Yöntemleri

by Aba Psikoloji in Blog

Lise eğitimi başarılı bir kariyer hedefleyen tüm LGS’ye hazırlık sürecinde olan öğrenciler için büyük öneme sahip.  Öğrenciler hayal kuruyorlar, araştırmalar yapıyor ve Türkiye’nin en iyi eğitime sahip, üniversite yerleştirme oranları yüksek liselerinde eğitim almak istiyorlar. Hayal ediyor, hedefliyor ve hedeflerine kavuşmak için çok çaba harcıyorlar. Sınavın önemine yönelik bu farkındalıkları ise tarih yaklaştıkça kaygı ve stres duymalarına neden oluyor.

Öğrenciler için bu dönem yeterince yorucu ve temposu yüksek bir maraton iken aileler ve okullarda kaygı ve stres yoğunluğunun artmasına neden olabiliyor. Motive etme çabası ile öğrencilerin üzerindeki baskıyı daha da perçinleyebiliyorlar.

Kaygı ve Stres Aynı Şey mi?

Kaygı ve stres çoğunlukla aynı anlamda ya da birbirinin yerine kullanılıyor olsa da ortaya çıkış nedenleri ve etkileri birbirinden farklıdır. Stres daha çok belirgin dışsal faktörler sonucunda hissedilirken, kaygı çoğunlukla temel inançlarımız, korkularımız sonucu gelişir. Kaygı ve stres sonucu açığa çıkan semptomlar benzerdir ancak kaygı çoğunlukla uzun süre maruz kalınan stresin sonucunda kendini gösterir. Örneğin; bir işi yetiştirmek için sınırlı zamana sahipseniz ve bu işin zamanında teslim edilmesi çok önemli ise zaman daraldıkça terleme, göz bebeklerinizin büyümesi, vücutta gerginlik, huzursuzluk, artan bağırsak hareketleri gibi fiziksel belirtiler yaşanabilir. Stres yoğunlaştığında ve uzun süre devam ettiğinde ise uyku problemleri, iştah kaybı, kas ağrıları, tutukluk, konsantrasyon güçlüğü, hatırlamada zorluk, uyuşma, tırnak yeme – huzursuz bacak sendromu, çarpıntı gibi kişiyi rahatsız eden ve sürekli hale gelen belirtiler görülebilir.

Kaygı ise uzun süren stresin sonunda kişinin stres belirtileri göstermeye başladığında otomatik olarak vardığı yargı ve duyduğu korkudur. “Yeterli zamanım yok, başarısız olacağım”, “sınavdan kalacağım”, “ailemi mahcup edeceğim”, “rezil olacağım” gibi. Kaygı, uzayan stres sonucu olarak açığa çıkabileceği gibi kişinin çocukluktan itibaren getirdiği yanlış inanışlar ve öğrenme sonucu da olabilir. Stres için gerçekten dışsal faktörlerin olması gerekirken, kaygı için gelecekte bir gün olma ihtimali olan bir durumu düşünmek bile yeterlidir.

LGS’ye Hazırlık Sürecinde Kaygı ve Stres Artıkça Başarı Düşüyor

Performans kaygısı belli bir derece kişinin başarısını perçinleyecek güce sahip olsa da kaygının fazlalığı bir noktadan sonra kişinin dikkatini toplayamamasına, telaşlanmasına ve daha kolay hata yapmasına neden oluyor. Üstelik artan kaygı ve stres bir süre sonra uyku ve yeme problemleri, çarpıntı, baş dönmesi gibi fiziksel belirtiler, dikkat dağınıklığı ve hatırlamada güçlük gibi bilişsel belirtiler de göstermeye başlıyor. Anne-balar, öğretmenler ve öğrenciler unutmamalı ki bu sınav ne kadar önemli olursa olsun fiziksel, ruhsal ve zihinsel sağlık tüm sınavlardan daha önemli bir değerde.

Bu yazımızda LGS’ye hazırlık sürecini sağlıklı bir şekilde yürütmek ve daha başarılı sonuçlar almak için stres ve kaygıyı nasıl yönetebileceğinizden bahsedeceğiz.

Stresiniz Artığında 3 Sorunun Cevabını Arayın

LGS’ye hazırlık sürecinde kaygı ve stres ile başa çıkabilmeniz için size çok yardımcı olacak bir etkinlikle başlayalım. Kendinizi stresli ve kaygı uyandıran bir durum içerisinde bulduğunuzda kendinize şu 3 soruyu sorun;

  1. Şu an Ne oluyor? (bu bir olay ya da bir düşünce, duygu, dürtü olabilir)
  2. Bu olan benim için tehlikeli mi?
  3. Peki bununla başa çıkabilir miyim?

Birinci soruda kişi olayı kendi algılayışına göre ele almalıdır. İkinci soruda bu olayın kendisi için tehlikeli olup olmadığını değerlendirmelidir. Üçüncü soruda ise tehlike söz konusu ise başa çıkmak için sahip olduğu kaynakları değerlendirmelidir. Burada sahip olunan fiziksel (bireyin sağlığı, enerjisi ve dayanma gücü vb.), sosyal (somut ve duygusal destek), psikolojik (inançlar, problem çözme becerileri, benlik saygısı, ahlaki değerler vb.) ve maddi (para, aletler vb.) başa çıkma kaynakları değerlendirilmelidir.

Bizim örneğimiz LGS’ye hazırlanan bir öğrenci olmak olsun;

  1. Şu an Ne oluyor?
  2. sınıftayım ve LGS’ye hazırlanıyorum. Az zamanım kaldı ve sanki hiçbir şey bilmiyormuş, sınav günü her şeyi unutabilirmiş gibi hissediyorum. Böyle düşündükçe stresim artıyor, terliyorum, kalbim hızla çarpıyor ve ağlamak istiyorum.
  3. Bu benim için tehlikeli mi?
  4. Bu benim için çok önemli bir sınav. Ona en iyi şekilde hazırlanmak istiyorum. Bugüne kadar çok emek verdim. Hayal ettiğim lisede okuyabilmek istiyorum. Ailemin ve öğretmenlerimin beklentisi yüksek. Onları üzmek istemiyorum.
  5. Bu duygu, düşünce ve kaygılarla başa çıkmak için ne yapabilirim?
  • Önümde hala zaman var. Bugüne kadar çok iyi çalıştım ve çalışmaya devam ediyorum. Eksiklerimi tespit edip üzerine daha fazla çalışabilirim. Ailemle konuşup eksik olduğum derslerle ilgili neler yapabileceğimiz konusunda destek alabilirim. Öğretmenlerimden yardım isteyebilirim. Eksik olduğum konularda benden daha iyi olan arkadaşlarımla grup çalışması yapabilirim.
  • Zamanımı daha iyi organize etmek için zaman yönetimi teknikleri kullanabilirim.
  • Çok yoruldum ve bazen bırakmak istiyorum ama sınava az kaldı, sınavdan sonra dinlenmek için uzun bir yaz tatilim olacak, sabredebilirim.
  • Ailem ve öğretmenlerim benim çok çalıştığımı ve emek verdiğimi görüyor, emeklerimi karşılığını almamı istiyorlar. Bekledikleri yapabileceğimden fazlasını yapmam değil. Onlar bana çabam ve potansiyelim doğrultusunda inanıyorlar. Ben de kendime ve çabama inanmalıyım.
  • Başarısız olursam çalışmadığım için değil, heyecanıma yenildiğim için olacak. Heyecanımı kontrol etmek için nefes egzersizleri çalışabilirim. Gün içerisinde kendime boş zaman ayırıp keyif alacağım etkinliklerle de deşarj olabilirim.
  • İstediğim lise olmazsa gidebileceğim alternatif başka liselerde var, boş zamanlarımda farklı liseleri de araştırabilir, tercih listem için değerlendirebilirim.

Bu tekniği, kaygı duyduğunuz her konu ve koşulda uygulayabilirsiniz. LGS’ye hazırlık sürecinde olan arkadaşlarınıza da bu tekniği önerebilirsiniz.

Nefes Egzersizleri Kaygılarınızla Başa Çıkmanızı Kolaylaştıracak

Düzenli olarak yapılan nefes egzersizleri kaygı ve stres ile başa çıkmada ve dikkati toplamada oldukça etkilidir. Nefes egzersizi yaparken, gözlerinizi kapatıp, kendinizi çok iyi ve güvende hissettiğiniz bir yerde hayal edin. Zihninizi orada tutun, bir süre o sahnede keyifli olduğunuzu düşleyin ve bir yandan da diyafram nefesi alarak 4 saniyede burundan aldığınız nefesi 8 saniyede ağzından yavaşça verin. Bu egzersizi en fazla arka arkaya 5 kez yapın. Gün içerisinde istediğiniz sıklıkla yapabilirsiniz.

LGS’ye hazırlık sürecinde bu nefes ve güvenli yer egzersizini ihtiyaç duydukça yapabilirsiniz. Uykudan önce, sabah kalkınca, ders çalışırken ya da kaygı duyulan herhangi bir zamanda yapılabilir. Böylece sınav anında da benzer bir durumla karşılaştığınızda aynı uygulamayı yapabilir ve önceden pratik kazandığınız için daha kısa sürede odaklanabilirsiniz.

Topraklanma Egzersizi

Kaygı ve stres hissinizin çok yükseldiği, kontrolü kaybettiğinizi düşündüğünüz ya da yoğun fiziksel tepkiler vermeye başladığınız zaman durun ve yukarıda önerdiğimiz nefes egzersizi ile birlikte topraklama egzersizini uygulayın. Bu uygulama size kontrolün sizde olduğunu, şimdi ve burada olduğunuzu hatırlatacaktır.

  • Gözünüzle bir nesneye odaklanın ve onun detaylarını keşfedin,
  • Odadaki bir sesi duymaya ve onu tanımaya çalışın,
  • Bedeninizi duyumsayın ve bedeninize odaklanın, teninize değen kıyafetleri, takılarınızın vücudunuzdaki ağırlığını, saçlarınızın değdiği yerleri hissetmeye çalışın.
  • Etrafınızda var olan bir kokuyu duymaya ve bunun neye ait olduğunu bulmaya çalışın.
  • Mümkünse ağızınızda kalan son tadı bulmaya çalışın ya da sevdiğiniz bir yiyeceğin damağınızda bıraktığı keyifli lezzeti anımsamaya çalışın.

Zaman Hırsızlarından Korunun

Pomodoro ve Eat The Frog teknikleri ile zamanınızı daha verimli kullanabilir ve bir gün öncesinden yapacaklarınızın planını çıkararak gününüzü daha planlı geçirebilirsiniz. Pomodoro Tekniği için yazımızdan faydalanabilirsiniz.

Eat The Frog tekniği güne sizi en çok zorlayan, yapmayı sürekli ertelediğiniz ve yapmaktan keyif almadığınız bir işi yaparak başlamanızı önerir. Böylece yapılana kadar zihninizi meşgul edecek ve hatırladıkça enerjinizi düşürecek olan bu işiniz günün ilk saatlerinde tamamlanmış olacak ve günün geri kalanı sizin için daha keyifli hale gelecek.

Öğrenme Stilinize Göre Ders Çalışın

Kaygı ve stres ile başa çıkabilmenin diğer bir yolu öğrenme stiline göre ders çalışmaktır. Görsel, İşitsel-duyusal ve Dokunsal- kinestetik olmak üzere 3 farklı öğrenme stili vardır. Herkes öğrenebilir ama doğru öğrenme stiline göre çalışıldığında öğrenme daha kalıcı, kolay ve keyifli hale gelecektir. Nasıl daha kolay öğrendiğinizi öğrenme stili testlerine katılarak bulabilir, öğrenme stillerini araştırarak hangisinin size daha yakın olduğunu keşfedebilirsiniz. Öğrenme Stiline Göre Akademik Başarıyı Yükseltecek Ders Çalışma Önerileri yazımıza da bakabilirsiniz.

Egzersiz Yapın, İyi Uyuyun, Dengeli Beslenin!

LGS’ye hazırlık sürecinde düzenli egzersiz, kaliteli uyku ve dengeli beslenmenin önemi büyük. Yapılan araştırmalar zihinsel, bedensel ve ruhsal olarak kendimizi daha iyi hissetmemiz için haftada en az üç kez yaklaşık 21 dakika egzersiz yapmamız gerektiğini belirtiyor. Yani, bunu yapmak için saatler harcamanıza gerek yok ve egzersizinizi risk almamak ve zorlanmamak için yürüyüş olarak da planlayabilirsiniz. Egzersiz yaparken aynı zamanda zihinsel olarak da gevşemek istiyorsanız meditasyon, yoga da yapabilirsiniz. Böylece kaygı ve stres ile başa çıkmak için nefes, beden ve zihin egzersizlerini de bir arada yapmış olacaksınız.

youtube egzersiz videoları ya da telefon uygulamaları ile egzersiz programınızı oluşturabilirsiniz. Azalmış aktivitenin düşük ruh hali, düşük motivasyon ve düşük enerjiye neden olduğunu göz önünde bulundurduğunuzda şu dönemde egzersiz yapmak sizi sınav stresi ve kaygı ile baş etmede çok destekleyecek.

Çok Çalışmak Verimli Çalışmak Değil

LGS’ye hazırlık sürecinde dinlenmeye ve kendinize ders dışı zaman ayırmaya da ihtiyacınız olduğunu unutmayın. Önemli bir sınava hazırlanmanız tek odağınızın ders çalışmak olması anlamına gelmemeli. Kendinize ders çalışma aralarında minik molalar verin. Ne sıklıkta mola vereceğinizi ve kaç dakikalık molalar olması gerektiğini çalıştığınız derse ve konuya göre kararlaştırabilirsiniz. Çalışma sürelerinizi ve molalarınızı düzenlemek için pomodoro tekniğini de kullanabilirsiniz. Mola verdiğiniz sürelerde mutlaka çalışma alanınızdan uzaklaşıp, ders dışı bir uğraşla molanızı değerlendirmelisiniz.

Yardım İstemek Başarısızlık Değildir

Sınava hazırlık dönemleri neredeyse herkes için kaygı ve stres yaratan dönemlerdir. Ancak bu hisler bir öğrenci için kolayca başa çıkılabilir düzeydeyken başka bir öğrenci için çok daha şiddetli olabilir. Akademik başarısı çok yüksek olan, çok iyi liselere, üniversitelere iyi derecelerle yerleşmesi beklenen pek çok öğrenci kaygı ve stres sonucu gerçek performansını sergileyememektedir. Bu sonucun tek nedeni sınava hazırlık sürecinde kendini sıklıkla belli eden kaygı ve stresi kontrol etmek için gereken önlemlerin alınmamasıdır. Oysa LGS’ye hazırlık sürecinde duyulan kaygı ve stres ile başa çıkmak için yardım alındığında sınavlar çok daha başarılı sonuçlanmaktadır. Destek alındığında, kaygı ve stres başarıyı düşüren değil, başarıyı yükselten sağlıklı hale gelmektedir. Çocuğun ve çevresinin sınavlara yüklediği büyük anlamlar sınava “ölüm, kalım savaşı” değeri yüklerken öğrencilerde yoğun kaygıya teslim olurlar. Kaygı ve stresin çözümü olan semptomlar olduğu ve her ikisiyle de başa çıkılabileceği unutulmamalıdır. İhtiyaç duyduğunuzda profesyonel destek almaktan çekinmeyiniz. Aba Psikoloji ailesi olarak LGS’ye hazırlık sürecinde başarılar dileriz.

Read More

Çocuğunuz Ders Çalışmak İstemiyor mu? Altında Yatan Psikolojik Nedenler Olabilir!

by Aba Psikoloji in Blog

Aileler, çocukları ders çalışmak istemediğinde ve onları çalışmak için motive edemediklerinde kendilerini çaresiz hisseder. “Ne yapsak olmuyor, çalışmasını söylüyoruz, ödül koyuyoruz, kızıyoruz, ceza veriyoruz, ama hiçbiri işe yaramıyor” sözleriyle ne kadar zorlandıklarını anlatırlar. Ancak bazen çocukların ders çalışmak istememelerinin altında yatan psikolojik nedenler ders çalışmalarına engel oluyor olabilir.

Bu noktada aileler çocuklarını çok iyi gözlemlemeli, çocuklarıyla alt nedenler üzerine konuşmalı, eğer bu ilişkiyi kuramıyorlarsa psikolojik destek ya da kariyer danışmanlığı alma yönünde çocuklarına alternatifler sunmalıdır.

Bu yazımızda çocukların ders çalışmak istememe davranışlarının potansiyel alt nedenlerine değineceğiz. Anne ve babalara çocuklara nasıl yaklaşılmalı, ders çalışma motivasyonu nasıl sağlanmalı konularında da önerilerde bulunacağız.

Fark Edilmeyen Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Ders Çalışmak İçin Engel Olabilir

 

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik olarak üç farklı şekilde kendini gösterebilir. Ancak bu belirtiler özellikle erken dönemlerde ailelerin ya da öğretmenlerin gözünden kaçabilir.

Dikkat eksikliği olan çocuklar ilgilerini belli bir konuda tutmakta zorluk yaşayabilir. Çevreden gelen basit dikkat dağıtıcılarla kolayca dikkatini kaybedebilirler. Dikkat dağıtıcılar çok daha kolay yorulmalarını ve çabuk pes etmelerini sağlayabilir. Başladıkları işi yarıda bırakabilir, çabuk sıkılabilir, zaman yönetimi ve organize olmada zorluk yaşayabilirler. Hiperaktivite görülen çocuklarda ise sürekli hareket etme ihtiyacı vardır. Otururken dahi ellerini, ayaklarını hareket ettirme, kalkmaya çalışma, hareket edebilmek için bahaneler bulma görülebilir. Düşüncelerini de oldukça hızlı ve değişklendir. Konudan konuya atlayabilir bu nedenle de uzun sürelerle tek bir konu üzerine çalışmakta zorluk yaşayabilirler.

Dürtüsellik görülen çocuklarda ise tepkilerini kontrol edememe, acelecilik ve telaşlı davranışlar görülebilir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda bu üç özellik bir arada da görülebilir, ayrı ayrı da bulunabilir. Bu çocukların okul başarıları ve akademik potansiyellerini ortaya çıkarmak için yardıma ihtiyacı vardır.

Akran Zorbalığı Yaşayan Çocuklar Ders Çalışmak İstemiyor

Akran zorbalığı yaşayan öğrencilerde bilişsel, fiziksel ve duygusal gerilemeler görülebilmektedir. Ayrıca okula gitmekten korkma, devamsızlık yapma, daha sık hasta hissetme, okul değiştirmeyi düşünme gibi yaygın kaçınma belirtileri de görülebilir. Zorbalığa uğrayan öğrencilerin kendilerini okul ortamında güvende hissetmemesi ve aidiyet duygularının gelişmemesi okula yönelik algılarını negatif etkilemektedir.

Akran zorbalığı yaşayan çocuklar akademik olarak da olumsuz etkilenmektedir. Dikkat eksikliği, konsantrasyon güçlüğü, öğrenmede zorluk, yoğun kaygı ve stres zorbalığa maruz kalan çocukların okul başarısını düşüren etkenlerdir. Akran zorbalığı ile mücadele eden çocuklarda ders çalışmak istememe yaygın olarak görülen bir belirtidir.

Geleceğe Yönelik Belirsizlik İle Verimli Ders Çalışmak Mümkün Değil

Hangi okula gideceğini, hangi bölümü seçeceğini bilmeyen çocuklar ya da meslek seçimi konusunda kararsızlık yaşayan ne olmak istediğini bilmeyen çocuklar bu belirsizlik içerisinde motive olamamaktadır. Geleceğine yönelik kariyer planı olmayan çocuklar için ders çalışmak ne yöne gideceklerini bilmedikleri bir suda kürek çekmek gibidir. Bu çocuklara bir amaç vermek ve çabaları sonucunda ulaşacakları yeri göstermek gerekir.

Bu noktada kariyer danışmanlığı almak çocuğun daha farkındalıklı ve verimli şekilde ders çalışmasını sağlayacaktır. Kariyer danışmanlığı almanın faydaları yazımız da sizin için faydalı olabilir.

Mutsuz Ailede Çocuk Olmak Ders Çalışmayı Engelliyor

Aile içi huzur sadece çocuklar için değil tüm aile bireylerinin hayat içerisindeki üretken ve mutlu bir varlık sergileyebilmeleri için gereklidir. Anne babaların, birbirlerini duygusal ve fiziksel olarak incittikleri bir aile ortamında çocukların kendilerini mutlu, güvende ve huzurlu hissetmesi mümkün değildir. Üstelik bu problemler çocuğun önünde yaşanıyor ama barışma, çocuğun şahit olmadığı bir ortamda gerçekleşiyorsa çocuklar için etkisi daha da olumsuz oluyor. Böyle bir aile yapısında çocuğun ders çalışmak için motive olması, buna zaman ve dikkat ayırması çok kolay değil. Mutlaka aile içi sorunlarınızı profesyonel destek alarak çözmeli ve tüm aile bireyleri için huzurlu bir aile ortamını yeniden inşa etmelisiniz.

Ergenlik Sorunları Engel Olabilir

11-21 yaşları arasına denk gelen ergenlik dönemi çocukların fiziksel, hormonol, zihinsel ve duygusal olarak değişim yaşadığı önemli bir dönemdir. Bu dönemde gençler kendilerine yabancılaşabilir, değişimden hoşlanmayabilir. Beden algıları bozulabilir, görünümleriyle ilgili mutsuzluk yaşayabilirler. Sesteki değişim, ciltteki bozulmalar, vücudun değişmesi, karşı cinse duyulan ilginin artması bu dönemdeki çocukların odak noktalarını değiştirebilmektedir. Ergenlik döneminde gençler ailelerinden daha çok arkadaşlarıyla zaman geçirmek istemektedir. Bu isteğin altında yatan ihtiyaç kendini akranlarını gözlemleyerek şekillendirme, çağın beklentilerine adapte olabilme gereksinimidir.

Bu dönem kimi gençler için oldukça rahat geçebilirken pek çok genç içinde ömür boyu etkisini hissettirecek hayal kırıklıklarının yaşandığı, zorlu bir dönem olarak yaşanabilmektedir. Ergenliğin rahat atlatılmasında aileye düşen görevler oldukça büyüktür. Çocuğunuz sizden uzaklaşabilir, sizinle paylaşımları azalabilir, riskli davranışlara ve deneyimlere yönelebilir. İlginizi, hoşgörünüzü bu dönemde eksik etmemeli, çocuğunuzla çatışmak yerine uzlaşmayı tercih etmelisiniz. Ergenlik döneminde ailesinin kendisini anlamayacağını düşünen çocuklar arkadaşlarına daha fazla yönelmekte ya da yalnızlığı tercih etmektedir. Ebeveyn. çocuğunu ne kadar tanır ve bu dönem özelliklerine vakıf olursa çatışmalar da o kadar az olur.

Ergenlik dönemi ne kadar çatışmalı ve zorlu geçerse çocuğun ders çalışmak için duyduğu istekte o kadar düşük olacaktır. Nasihat vermek yerine hoşgörü ile dinlemek gerekmektedir. Yaşadığı sorunların üstesinden gelebilmek için çözüm odaklı önerilerde bulunmak ve koşulsuz sevgi göstermek ergenlik dönemindeki bu çocukların temel ihtiyacıdır.

Ebeveyn Tutumları

9 farklı ebeveyn tutumu olsa da bir çocuğun anne ve babasından görmeye ihtiyaç duyduğu temel tutum Hoşgörülü ve Demokratik ebeveyn tutumudur. Bu tutumun egemen olduğu aile yapılarında çocuğun erken yaşlarından itibaren evde söz hakkı vardır. Aileyi ilgilendiren her konuyla ilgili karar alınırken çocuğunda fikri sorulur. Kendisiyle ilgili yapacağı seçimlerde çocukluktan itibaren karar vermeye teşvik edilir. Yapılan hatalar cezalandırılmak yerine sonuçları değerlendirilir ve telafi etmek için neler yapılabileceği konusunda rehberlik edilir.

Bu tür bir ailede yetişen bireyler, “birey” olmanın farkında olarak yetiştirilirler ve kendi hayatları vardır. Bu tür çocukların özgüvenleri tamdır ve sosyal ilişki kurarken sorun yaşamazlar. Küçük yaşlardan itibaren sorumluluk alma, sebep-sonuç ilişkisini kurma becerileri geliştiği için bu çocuklar ders çalışmak konusunda kendi iç motivasyonlarını sağlayabilir.

Bu ebeveyn tutumuyla uyuşmayan bir ana baba davranışınız var ise ebeveyn tutumlarınızı araştırabilir, neleri düzeltmeniz gerektiği noktasında bilgi edinebilirsiniz. Aile danışmanlığı hizmetinden faydalanmakta siz ve çocuğunuz için olumlu sonuçlar getirecektir.

Yüksek Beklenti Çocukları Psikolojik Olarak Yoruyor

Ailenin çocuklarına yönelik yüksek beklentiler içerisinde olması ve çocuğun potansiyelinin bu beklentileri karşılamaya yetmemesi çocukların pes etmelerine neden oluyor. “Zaten benden istenileni gerçekleştirmem mümkün değil” diye düşünen çocuklar; ders çalışmak istemiyor, ne kadar çabalarsa çabalasın beklentiyi karşılayamayacağına inanıyor. Bu noktada ailenin çocuktan beklentisinin ne derece gerçekçi olduğunu değerlendirmesi gerekir. Çocuğunuzun potansiyeli ile uyumlu beklentileriniz olduğunda hem siz hayal kırıklığı yaşamayacaksınız hem de çocuğunuz beklentiyi karşılamak ve başarılı olmak noktasında daha istekli olacak.

Read More

Akademik Başarı ve Ailenin Etkisi

by Aba Psikoloji in Blog

Aileler okul ve akademik yaşamlarında daha iyi yerlere gelebilmesi için tüm olanaklarını kullanarak çocuklarına destek vermeye çalışırlar. Ancak çocukların akademik başarı gösterebilmek için ailelerinden beklentileri çok daha basittir; çocuklar koşulsuz sevilmek, saygı görmek, kendi kararlarını verebilmek ve anlaşılmak isterler.

Aileler çocukları için en iyisini isterken farkında olmadan çocuklarını mutsuz ve başarısız olacakları bir geleceğe hazırlıyor olabilirler.

Çocukların Arzu ve İsteklerine Saygı Duymak Akademik Başarıyı Artırıyor

Çocukların akademik başarısında ailenin rolü çocuğun arzu ve istekleri karşısında gösterdiği tutuma göre şekillenmektedir. Aile içerisinde akademik hayata dair planlarını, geleceğe yönelik isteklerini paylaşabilen çocukların akademik başarı elde etmeleri daha kolay oluyor. Eğer aile çocuğun hedef ve hayallerini gerçekçi bulmuyor ya da yeterli görmüyorsa çocuklar aile içerisinde arzu ve isteklerini dile getirmemeye başlıyor. Üstelik ailenin bu yaklaşımı çocukların başarısızlık algısı geliştirmesine ya da performans kaygısı duymasına da neden oluyor.

Geleceğin Başarılı Bireyleri Bugünün Sorumluluk Alabilen Çocuklarıdır

Ailelerin akademik başarıdaki rolü çocuklarına verdikleri sorumluluk alma fırsatı ile doğru orantılıdır. Küçük yaşlardan itibaren sorumluluk almayı öğrenen çocuklar, yaptıklarının sonuçlarına katlanmayı öğrenmekte ve koşullarını iyileştirmek için daha büyük istek duymaktadırlar. Sorumluluk alabilen çocuklar başarı ve başarısızlıklarının getirilerini daha kolay idrak etmekte ve ailelerinin söylemesine gerek kalmadan ders çalışmaktadır. Gençlerde sorumluluk bilinci oluşturabilmek için; yaş dönemine ve gelişim düzeyine uygun sorumluluklar vermek, kendi kararlarını verebilme konusunda desteklemek, aldıkları kararların sonuçlarını düşündürmek gerekmektedir.

Çocuğunuzun İlgi ve Yetenek Alanlarını Bilin

Çocuğunun ilgi ve yetenek alanlarını bilen ailelerin çocuklarında akademik başarı daha yüksek. Çocuğunun İlgi ve yetenekleri üzerine bilgi sahibi olan aileler, kariyer yolculuğunda çocuklarına çok daha bilinçli rehberlik etmekte, ilgi, yetenek ve gelişim alanlarıyla uyumlu meslekler seçmelerinde çocuklarını doğru yönlendirebilmektedir.

Akademik hayatında İlgi alanları ve yetenekleri ile uyumlu şekilde ilerleyen çocuklar kendilerini çok daha iyi ifade edebilmekte ve daha başarılı olmaktadırlar. Bu farkındalık ile yönlendirilen çocuklar okul ve kariyer hayatlarında çok daha mutlu ve verimli çalışmaktadırlar.

Aileler çocuklarının ilgi ve yetenek alanlarını yeterince iyi bilmiyorlarsa ya da çocuklar aileye ilgilerini çok fazla gösteremiyorsa mutlaka kariyer danışmanlığı alınmasını öneririz.

Gerçekçi Beklentiler Edinin

Ailelerin gerçekçi beklentiler içerisinde olmaması çocuklarda akademik başarısızlığa, sınav kaygısına, düşük benlik algısına ve daha pek çok olumsuz etkiye neden olabilmektedir. Çocuğun potansiyeli ile uyumlu olmayan aile beklentileri çocuklarda düşük başarı ve kaygının yanı sıra yanlış tercihler yapmalarına da neden olabilmektedir. Çocuklar ailelerini üzmemek için onların beklentilerini karşılayacak seçimlere yönelirken ömür boyu başarısızlık ve tatminsizlik içerisinde debelenecekleri bir seçime de yöneliyorlar.

Çocuklarınız sizin için çok kıymetli ve tüm çabanız onların daha iyi koşullarda yaşayabilmesi. Ancak sizin hayal ettiğiniz daha iyi koşullar için çocuğunuza yaptığınız yönlendirme onu çok daha zor koşullar içerisine sokuyor olabilir.

Ona Zaman Ayırın, İlgilenin

Çocuklarda akademik başarı ailelerin çocuklarıyla ne kadar verimli zaman geçirdiğiyle de paraleldir. Çocuklarınızla keyifli zaman geçirmek, onlarla oyun oynamak, aktivitelere katılmak, dışarı çıkmak, sohbet etmek bağlarınızı kuvvetlendirecektir. Ailesiyle beraber zaman geçiren, birlikte eğlenen, ortak paylaşımlarda bulunan çocuklar çok daha mutlu ve başarılı çocuklardır.

Çocuklarınızın bakımıyla, beslenme ve uyku düzenleriyle ilgilenin. Elinizin hala üzerlerinde olduğunu, ihtiyaç duyduklarında istedikleri sürece yardımcı olacağınızı çocuğunuza hissettirin. Ailelerinin yanında olduğunu hisseden çocuklar kendilerini çok daha değerli ve güçlü hissetmektedir.

İhtiyaçlarını Fark Edin Onları Dinleyin

Akademik başarı aile ile sağlıklı iletişim kurabilmeyi de gerektirir. Ne kadar güçlü bağlarınız olursa olsun çocuğunuz kendisini konuşarak ifade etmekten çok hoşlanmıyor olabilir ya da fark edilmeyi bekliyor olabilir. Çocuklarınızı yeterince iyi gözlemliyorsanız size ihtiyaç duydukları anları fark etmeniz çok zor olmayacaktır. Kaygılı, stresli ya da düşünceli olduklarında onlara mutlaka konuşma fırsatı verin. İşinizi bırakıp zaman ayırmak, orada onun için olduğunuzu hissettirmek çok önemli. Yine günlük sohbetler etmek, keyif aldığı şeyler üzerine konuşmakta iletişiminizi geliştirecek ve konuşma ihtiyacının bir alışkanlık haline dönüşmesine yardımcı olacaktır. Siz çocuğunuza konuşmak için fırsat ayırdıkça o artık adım beklemeden sizinle konuşabilir hale gelecektir.

Evdeki Huzuru Koruyun Demokratik ve Hoşgörülü Bir Ebeveyn Tutumu Sergileyin

Bu tutumun egemen olduğu aile yapılarında çocuğun erken yaşlarından itibaren evde söz hakkı vardır. Aileyi ilgilendiren her konuyla ilgili karar alınırken çocuğunda fikri sorulur. Kendisiyle ilgili yapacağı seçimlerde çocukluktan itibaren karar vermeye teşvik edilir. Yapılan hatalar cezalandırılmak yerine sonuçları değerlendirilir ve telafi etmek için neler yapılabileceği konusunda rehberlik edilir.

Bu tür bir ailede yetişen çocukta akademik başarı daha yüksektir. Çocukların özgüvenleri tamdır ve sosyal ilişki kurarken sorun yaşamazlar. Küçük yaşlardan itibaren sorumluluk alma, sebep-sonuç ilişkisini kurma becerileri geliştiği için bu çocuklar ders çalışmak konusunda kendi iç motivasyonlarını sağlayabilir. Dolayısıyla bu çocukların yüksek akademik başarı olasılığı da daha fazladır.

Bu ebeveyn tutumuyla uyuşmayan bir ana baba davranışınız var ise ebeveyn tutumlarınızı araştırabilir, neleri düzeltmeniz gerektiği noktasında bilgi edinebilirsiniz. Aile danışmanlığı hizmetinden faydalanmakta siz ve çocuğunuz için olumlu sonuçlar getirecektir.

Yaşam Kalitenizi Artırın

Akademik başarıda ailenin rolü düşünüldüğünde beslenme, uyku, fiziksel egzersiz gibi kişinin yaşam kalitesini artıran alışkanlıkların ne derece sağlıklı ve düzenli olduğu da önemlidir. Çocuklar ailelerini rol model alırlar ve dolayısıyla sağlıksız beslenen bir ailede çocuğun da iyi beslenmesi çok mümkün olmayacaktır. Çocuğunuza iyi bir rol model olabilmek için beslenme şeklinizde düzenleme yapmanız, uyku düzeninize, egzersiz sıklığınıza önem vermeniz çocuklarınız için faydalı olacaktır. Yine alkol, madde, sigara kullanımı da çocukların aile içinde ya da arkadaş gruplarında edindikleri alışkanlıklardır.

Alışkanlıklarınızı Gözden Geçirin

Televizyon karşısında geçen zaman, internet kullanımının sıklığı ve içerik kalitesi, telefon kullanımı gibi zamanımızı yönetmemizi zorlaştıran araçları kullanım sıklığınızı da gözden geçirmelisiniz. Sizin alışkanlıklarınız çocuklarınızın da alışkanlığı haline gelecektir. Özellikle gelişim ve öğrenme sürecindeki çocukların ekran karşısında geçirdiği zaman kısıtlı tutulmalıdır. Akademik başarı elde edebilmek için ailelerin de zamanı etkili kullanması ve dikkat dağıtıcı unsurlara ayırdıkları zamanı iyi yönetebilmesi gerekir.

Koşulsuz Sevin, Ödülle Cezalandırmayın

Anne babalar bazen çocuklarını motive etmek için sevgilerini ödül olarak sunabilirler. Bu ilişki bir süre sonra “Ne kadar başarı, o kadar sevgi” haline gelebilir ve çocuklar başarılı olmazsam ailem tarafından sevilmem korkusu duyabilirler. Ailenin koşulsuz sevgisini kaybettiğini hisseden çocuk kırıklığa uğrar. Üstelik koşulsuz sevildiği tek ortamı da kaybetmiş olur. Çocuğun özgüvenini ve kendine saygısını en çok zedeleyen nedenlerden biri bu tür koşula bağlı aile ilişkileridir. Çocuk başarı düzeyi ne olursa olsun, anne babası tarafından sevildiğini hissetmek ister.

Akademik başarı karşısında çocuğa verilen ödüllerde de bir süre sonra çocuğun başarmaktan mutlu olmamasına neden olacaktır. Çocuğu motive edebilmek için her seferinde daha değerli ödüller sunmak gerekir ve bunun sonu yoktur. Çocuğun ödüllendirilmeye ihtiyaç duymaksızın başarılı olmaktan mutluluk duyması sağlıklı olandır. Çocuklar başarı için kendi iç motivasyonlarını sağlayabilmeli “Derslerime çalışıyor, öğrenmek için emek harcıyor ve emeğimin karşılığını alıyorum. Başarılı olmak beni düzenli çalışmam için motive ediyor” diyebilmelidir.

Başarısızlıkları Başarıya Giden Yolda Araç Olarak Gösterin

Çocuklarımızın her zaman başarılı olmasını beklemek çok gerçekçi bir hedef değil. Başarısız oldukları zamanlarda olacak. Önemli olan verdiğimiz tepkilerde çocuklarınızın başarısızlıklarından ders alarak kendilerini geliştirmelerinde motive edebilmek olmalı. Başarısız olmak her çocuğu belli düzeyde üzer, ailenin verdiği büyük ve negatif tepkiler ise bu üzüntüyü perçinler.

Çocuklarınız size başarısız bir sonuç ile geldiğinde kullanabileceğiniz yapıcı bir yaklaşım örneği verelim; “Başarılı olmayı istediğini ve bu sonuç için şu an üzüldüğünü biliyorum. Ancak bazen başarılı olabilmek için başarısız olmayı da bilmek gerekir. Nerelerde hata yaptığına bakıp eksiklerini tamamlarsan bir sonraki sınava daha iyi hazır olacaksın.” denilebilir. Burada anne baba kendi üzüntüsünden değil çocuğun neler hissettiğini anlayabildiğinden bahsetmiş ve ona çözüm önerileri sunmuştur. Bir çocuğun ihtiyaç duyduğu da ailesini üzmek değil, başa çıkamadığı bir zorluğun nasıl üzerinden gelebileceğini öğrenmektir.

Akademik başarı söz konusu olduğunda ailenin rolünün ne derece büyük olduğu klinik gözlemlerimizde ve yapılan alan araştırmalarında görülmektedir. Çocuklarınızla iletişim kurmakta zorlanıyor, akademik başarılarında iletişim ve yaklaşım modellerinizle olumsuz etkide bulunduğunuzu düşünüyorsanız psikolojik destek ve aile danışmanlığı için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Read More

Pandemi Sürecinde LGS’ye Psikolojik Hazırlık Nasıl Yapılmalı?

by Aba Psikoloji in Blog

Pandeminin getirdiği yeni yaşam koşulları içerisinde sınavlara hazırlık yapmak kolay değil. İçinde bulunduğumuz koşullar başarılı olabilmek için LGS’ye psikolojik hazırlık yapılmasını da önemli hale getiriyor. Okulda akranlarıyla beraber ders alması, ders aralarında arkadaşlarıyla sosyalleşmesi gereken çocuklar uzun süredir sadece evdeler. Üstelik artan önlemler nedeniyle günün belli saatleri dışında sokağa çıkmaları da yasak. Enerjilerini atamıyor, sosyalleşemiyor, fiziksel olarak yorulmuyor ve en önemlisi zamanlarını yönetemiyorlar.

Bu süreçte pek çok ebeveynde evde ve evden çalışıyor. Küçük bir evde herkesin bir arada çalışması gerekebiliyor. İhtiyaç duyulan çalışma koşulları, ideal sessizlik bazen sağlanamayabiliyor. Hele evde daha küçük kardeşler varsa sınava hazırlık sürecindeki bu çocukların odaklanması, organize olması ve programlı çalışması daha da zorlaşıyor.

Pandemi sürecinde çocuk olmak, öğrenci olmak ve birde sınava hazırlık yapmak gerçekten çok zor. Fakat tüm zorluğuna rağmen önümüzde kariyerimizi şekillendirecek önemli bir sınav var ve bu sınava bugünün koşullarıyla en iyi şekilde hazırlanmamız gerekiyor. Bu da LGS’ye psikolojik hazırlık yapmayı gerektiriyor. Peki neler yapmalıyız?

İyi Bir Psikolojik Hazırlık İçin Bilgi Kirliliğinden Uzak Durun

LGS’ye psikolojik hazırlık yapmak için ilk dikkat edilmesi gereken konu bilgi kirliliğinden uzak durmak. Televizyon ve sosyal medya aracılığı ile maruz kaldığımız haber kaynakları her zaman kaliteli ve doğru içerikler sunmuyor. İzlenme oranı kaygısı ile sıradan bir haber dahi kaygı verici şekilde servis edilebiliyor. Medya aracılığı ile edindiğimiz bu bilgiler kaygımızı besleyip, enerjimizi düşürebiliyor. Bu dönemde moral ve motivasyonunuzun yüksek olması çok değerli. Moralinizi yüksek tutmak ve motivasyonunuzu düşürmemek için haber kaynaklarınızı yeniden gözden geçirmelisiniz. Vaktinizi alan, enerjinizi düşüren ve güvenilirliğine emin olmadığınız bilgi kaynaklarını listenizden çıkarın.

Doğru, net ve dolaysız bilgi edinmek için Sağlık Bakanlığı ve Türk Tabibler Birliği internet kaynaklarından bilgi edinebilirsiniz. Endişeyi azaltmak için güvenilir haber kaynağınızı günde bir kez kontrol etmenizi öneririz. Ayrıca, aldığınız haberler sizi olumsuz etkiliyorsa mutlaka size moral verici haber kaynakları ile ruh halinizi dengelemenizi öneririz.

Stresiniz Artığında 3 Sorunun Cevabını Arayın

LGS’ye psikolojik hazırlık yaparken size yardımcı olacak bir etkinlikle devam edelim. Kendinizi stresli ve kaygı uyandıran bir durum içerisinde bulduğunuzda kendinize şu 3 soruyu sorun;

  1. Şu an Ne oluyor? (bu bir olay ya da bir düşünce, duygu, dürtü olabilir)
  2. Bu olan benim için tehlikeli mi?
  3. Peki bununla başa çıkabilir miyim?

Birinci soruda kişi olayı kendi algılayışına göre ele almalıdır. İkinci soruda bu olayın kendisi için tehlikeli olup olmadığını değerlendirmelidir. Üçüncü soruda ise tehlike söz konusu ise başa çıkmak için sahip olduğu kaynakları değerlendirmelidir. Burada sahip olunan fiziksel (bireyin sağlığı, enerjisi ve dayanma gücü vb.), sosyal (somut ve duygusal destek), psikolojik (inançlar, problem çözme becerileri, benlik saygısı, ahlaki değerler vb.) ve maddi (para, aletler vb.) başa çıkma kaynakları değerlendirilmelidir.

Bizim örneğimiz pandemi sürecinde LGS’ye hazırlanan bir öğrenci olmak olsun;

  1. Şu an Ne oluyor?
  • Pandemi koşullarında önemli bir sınava hazırlık yapıyorum.
  1. Bu benim için tehlikeli mi?
  • Bu benim için çok önemli bir sınav. Ona en iyi şekilde hazırlanmak istiyorum ve içinde bulunduğum koşulların bunu zorlaştırmasından endişe duyuyorum. Ayrıca sağlığım ve sevdiklerimin sağlığı için kaygılanıyorum.
  1. Bu duygu, düşünce ve kaygılarla başa çıkmak için ne yapabilirim?
  • Eğitim imkanım devam ediyor, online eğitim alıyorum. Okulum ve öğretmenlerim eğitimimde geride kalmamam için tüm imkanları kullanıyor. Okula gidip gelirken harcadığım zaman ve fiziksel yorgunluk ev ortamında yok. Dolayısıyla enerjim daha yüksek ve daha çok zamanım var. Bu enerjiyi ve zamanı daha verimli ders çalışmak için kullanabilirim. Yalnız değilim, şu an içinde bulunduğum koşul tüm arkadaşlarım ve akranlarım için geçerli. Sahip olduğum koşullarla kimsenin gerisinde değilim.
    Evdeyim, ailem yanımda ve güvendeyiz. Virüsten korunmak için gerekli önlemlere uyuyorum. Uyku düzenime, beslenmeme dikkat ediyorum.

Bu tekniği, kaygı duyduğunuz her koşulda uygulayabilirsiniz. LGS’ye psikolojik hazırlık yapmaya çalışan arkadaşlarınıza da bu tekniği önerebilirsiniz.

Nefes Egzersizleri Kaygılarınızla Başa Çıkmanızı Kolaylaştıracak

Düzenli olarak yapılan nefes egzersizleri kaygı ile başa çıkmada ve dikkati toplamada oldukça etkili olmaktadır. Nefes egzersizi yaparken, gözlerinizi kapatıp, kendinizi çok iyi ve güvende hissettiğiniz bir yerde hayal edin. Zihninizi orada tutun, bir süre o sahnede keyifli olduğunuzu düşleyin ve bir yandan da diyafram nefesi alarak 4 saniyede burundan aldığınız nefesi 8 saniyede ağzından yavaşça verin. Bu egzersizi en fazla arka arkaya 5 kez yapın. Gün içerisinde istediğiniz sıklıkla yapabilirsiniz.

LGS’ye psikolojik hazırlık sürecinde bu nefes ve güvenli yer egzersizini ihtiyaç duydukça yapabilirsiniz. Uykudan önce, sabah kalkınca, ders çalışırken ya da kaygı duyulan herhangi bir zamanda yapılabilir. Böylece sınav anında da benzer bir durumla karşılaştığınızda aynı uygulamayı yapabilir ve önceden pratik kazandığınız için daha kısa sürede odaklanabilirsiniz.

Zaman Hırsızlarından Korunun

Pomodoro ve Eat The Frog teknikleri ile zamanınızı daha verimli kullanabilir ve bir gün öncesinden yapacaklarınızın planını çıkararak gününüzü daha planlı geçirebilirsiniz. Pomodoro Tekniği için yazımızdan faydalanabilirsiniz.

Eat The Frog tekniği güne sizi en çok zorlayan, yapmayı sürekli ertelediğiniz ve yapmaktan keyif almadığınız bir işi yaparak başlamanızı öneriyor. Böylece yapılana kadar zihninizi meşgul edecek ve hatırladıkça enerjinizi düşürecek olan bu işiniz günün ilk saatlerinde tamamlanmış olacak ve günün geri kalanı sizin için daha keyifli hale gelecek.

İster Evde İster Sokakta Mutlaka Egzersiz Yapın

LGS’ye psikolojik hazırlık sürecinde egzersizin önemi büyük. Yapılan araştırmalar zihinsel, bedensel ve ruhsal olarak kendimizi daha iyi hissetmemiz için haftada en az üç kez yaklaşık 21 dakika egzersiz yapmamız gerektiğini belirtiyor. Yani, bunu yapmak için saatler harcamanıza gerek yok ve egzersizinizi risk almamak ve zorlanmamak için yürüyüş olarak da planlayabilirsiniz.

Sokağa çıkma yasağınızın olması ya da virüs kapma endişeniz size engel olmasın; youtube egzersiz videoları, telefon uygulamaları ya da sosyal medya üzerinden antrenörlerin yaptırdığı canlı yayın egzersizleri ile antrenman programınızı oluşturabilirsiniz. Azalmış aktivitenin düşük ruh hali, düşük motivasyon ve düşük enerjiye neden olduğunu göz önünde bulundurduğunuzda şu dönemde egzersiz yapmak size sınava hazırlık sürecinde çok destek olacak. Ayrıca enerjinizi yükseltmek için düzenli uyku uyumaya ve dengeli beslenmeye de özen gösterin.

Mola Vermeyi İhmal Etmeyin

LGS’ye Psikolojik hazırlık sürecinde dinlenmeye ve kendinize ders dışı zaman ayırmaya da ihtiyacınız olduğunu unutmayın. Bütün bir günü evde geçirmeniz tek odağınızın ders çalışmak olması anlamına gelmemeli. Kendinize ders çalışma aralarında minik molalar verin. Ne sıklıkta mola vereceğinizi ve kaç dakikalık molalar olması gerektiğini çalıştığınız derse ve konuya göre kararlaştırabilirsiniz. Çalışma sürelerinizi ve molalarınızı düzenlemek için pomodoro tekniğini de kullanabilirsiniz. Mola verdiğiniz sürelerde mutlaka çalışma alanınızdan uzaklaşıp, ders dışı bir uğraşla molanızı değerlendirmelisiniz.

Kendinizi Ödüllendirin

Bu zorlu dönemde azminizden ve hedeflerinizden vazgeçmeden çalışıyor, başarılı olmak için emek veriyorsunuz. Üstelik LGS’ye psikolojik hazırlık yapabilmek için sahip olduğunuz tüm kaynakları da en verimli şekilde kullanmaya çalışıyorsunuz. Yeni koşullara adapte olmaya çalıştığınız, pes etmediğiniz, elinizden gelenin en iyisini yaptığınız için kendinize sık sık teşekkür etmelisiniz. Sizi motive edecek ufak ödüllerle kendinizi mutlu etmeyi de ihmal etmeyin.

Tarihteki Her Salgın Gibi Bununda Biteceğini Ve Hayatın Normalleşeceğini Unutmayın

Belirsizliklerle karşı karşıya olmak doğamız gereği bizi kaygılandırır ve belirsiz koşullar içerisinde devam etmekte daha fazla zorluk yaşarız. Ancak bugün pandemide geldiğimiz koşullar çok daha iyimser ve önümüz biraz daha net. Her şeyden önce bugüne kadar dünya genelinde başka büyük salgınlarda yaşandı ve geçmiş yüzyılların koşulları daha yetersiz olduğu halde salgınların sonu geldi. Şu an teknoloji, tıp ve bilim alanlarındaki hızlı ilerlemelerle salgında aşının bulunduğu ve uygulamaya geçildiği bir noktadayız. Normalleşen ülkeler var ve bizim için de olası normalleşme tarihleri paylaşılıyor. Bu yüzden olumlu düşünmeli ve bu döneminde bitip eski yaşam koşullarınıza geri döneceğinizi kendinize karamsarlığa kapıldıkça hatırlatmalısınız.

Çalışma Alanı Belirleyin

Evde size ait bir odanız var ise odanızda yoksa evin sizin için çalışmaya uygun olan bir ortamında kendinize çalışma alanı oluşturun. Bu alana dikkat dağıtıcı eşyalarınızı getirmeyin, sadece çalıştığınız derse yönelik materyallerinizi ve sizi motive eden birkaç kişisel eşyayı bulundurun. Çalışma ortamınızın ev halkı tarafından işgal edilmemesi ve konsantrasyonunuzun bölünmemesi için çalışma saatlerinizde evdeki diğer bireyleri bilgilendirin. Çalışma alanınızın ısı, ışık ve oksijeninin de verimli çalışmanız için önemli detayları olduğunu göz önünde bulundurun.

Avantajları İyi Değerlendirin

Okulunuzdan, arkadaşlarınızdan ve alıştığınız öğrenme şeklinden uzaktasınız. Bunlar kabul etmekte ve uyum sağlamakta zorlandığınız, LGS’ye psikolojik hazırlık sürecinde motivasyonunuzu olumsuz etkileyen koşullar olabilir. Ancak başarılı olabilmek için bu dönemin avantajlarına odaklanabilmemiz gerekiyor. Evde olmanız, okula gidiş geliş süreleriniz hesap edildiğinde size zaman kazandırıyor. Okul sıralarında geçen bir günün sonunda duyulan fiziksel yorgunluk ev konforunda bir nebze daha azalıyor. Evdeyken daha sağlıklı beslenebiliyor ve okula geç kalma telaşı olmadan daha kaliteli uyuyabiliyorsunuz. Artan zaman ve enerjiyi derslerinize ya da keyif aldığınız ilgi alanlarınızla ilgili uğraşlara ayırabilirsiniz. Boş zaman yaratabilmek hepimizin arzusu, bu fırsatı iyi değerlendirmek gerekiyor.

“Yardım istemekten utanmayın. Tıpkı savaştaki bir asker gibi yerine getirmeniz gereken bir göreviniz var. Peki ya yaralıysanız ve başka bir askerin yardımı olmadan tırmanamayacaksanız?” – Marcus Aurelius

Ergenlik dönemindesiniz, fiziksel, duygusal ve hormonal pek çok değişiklik yaşıyorsunuz, önemli bir sınava hazırlanıyorsunuz ve tüm bunları pandemi koşulları içerisinde yapıyorsunuz. Bu zorlu koşullar altında psikolojik sağlığınızı korumaya, akademik başarınızı artırmaya ve iyi hissetmeye çalışıyorsunuz. Bu süreci yönetmekte bugüne kadar olağanüstü bir performans sergilediniz ve performansınızı devam ettirmek istiyorsunuz. Ancak yavaşlama ihtiyacı durabilir, yorulduğunuzu ya da devam etmek için desteğe ihtiyacınız olduğunu fark edebilirsiniz. Pandemi sürecinde LGS’ye psikolojik hazırlık yapmak sizin için zorlaşmaya başlarsa aileniz, öğretmenleriniz ve biz yardım istediğiniz sürece destek olmak için yanınızdayız.

 

Read More

Sınav Kaygısı İle Baş Etmek İçin Anne ve Babalara Öneriler

by Aba Psikoloji in Blog

Çocuklarımızın eğitim hayatları adeta bir sınav maratonu. Ders başarısını belirleyen okul sınavları, dil yeterlilik, deneme sınavları, Liseye geçiş, üniversite ve daha fazlası kariyerlerini şekillendirirken başarılı olması gereken sınavlar zinciri. Sorumlu oldukları her sınav ise yükledikleri anlama göre ayrı bir kaygı nedeni. Kaygının başarı için harekete geçirici gücü olsa da fazlası akademik başarısızlıktan, psikolojik rahatsızlıklara kadar giden olumsuz etkilere neden olabilir. Sınav Kaygısı yaşayan öğrencilerle yapılan görüşmelerden kaygılarının altında yatan nedenlerinin pek çoğunun ailenin beklentileri, ailenin sınava yüklediği anlam ve ebeveyn tutumları olduğu görülmektedir. Bu yazımızda sınav kaygısı ile baş etmek için anne ve babaların çocukları için neler yapabileceğine değineceğiz.

Anne ve Babalar Kaygılı ise Çocukların Sınav Kaygısı Daha Yüksek

Çocuğunun sınav kaygısı ile ilgili destek almak için gelen ailelerin ciddi bir bölümünde anne babaların da bu sınava yönelik yoğun kaygısının olduğu görülüyor. Ailenin sınava hazırlık sürecinde aşırı stresli olması, sözleri, davranışları ve motivasyon şekli ile çocukların kaygı düzeylerini daha da artırdığı görülüyor. Ailesi kaygılı olan çocuklar sınavı “ölüm kalım” meselesi haline getiriyor ve kaybetmenin büyük bir yıkım olacağına inanıyorlar.

Çocukların sınav kaygısından önce anne babaların sınav kaygısı üzerine çalışıldığında doğrudan çocuğun da sınav kaygısı düşmeye başlıyor. Öyleyse aileler kendi kaygılarını fark etmeli ve mutlaka başa çıkmak için profesyonel destek talep etmeliler.

Verdiğiniz Mesajlar Tutarsızsa Çocuklar Daha Çok Kaygı Duyuyor

Özellikle çocukların kaygıları sözlü, davranışsal ve duygusal olarak kendini belli etmeye başladığında aileler hemen kendine çeki düzen verirler. Çocuklarıyla konuşur, “Hiçbir şey senin sağlığından daha önemli değil, bu sadece bir sınav. Sen elinden geleni yapıyorsun.” gibi rahatlatıcı konuşmalar yaparlar. Ancak çocukların farkındalıkları çok yüksektir ve tutarsızlıkları hemen fark ederler.

Çevrenizdekilerle konuştuklarınız, telefon görüşmeleriniz, çocuğunuzun hayallerinden bahsederken ki heyecanınız çocuklara bu sınavın çok ama çok önemli olduğu mesajını verir. Örneğin; “o ders çalışsın diye evde TV bile açmıyoruz.”, “Özel ders alsın diye tatil bütçemizi kullandık. Yeter ki başarılı olsun.” gibi örtük mesajlar çocuklar tarafından hemen fark edilir ve çok daha güçlü sınav kaygısı duymalarına neden olur.

Çabasını Övün Sınav Koçluğu Yapmayın

Çocuğunuzun sınava yönelik çabalarını takdir edin. Ona “sen zaten çok akıllısın, zekisin” demek yerine “ne kadar çok çalıştığını görüyorum, çabanın sonucunu alacağına inanıyorum” gibi yapıcı, destekleyici sözlerle onu teşvik edin.

Ancak yaptıklarınızla çocuğunuzun “sınav koçu” haline gelmeyin.  Sizin böyle bir rol üstlenmeniz hem sizi hem de çocuğunuzu daha çok strese sokacaktır. Üzerinize anne baba rolleriniz dışında alacağınız bu sorumluluk çocuğunuzun başarı ya da başarısızlığından kendinize daha fazla pay çıkarmanıza ve ikinizi de başarılı kılabilmek için daha fazla mücadele etmenize neden olacaktır. Böyle bir görevi ebeveynlik rolünüzün yanı sıra üstlendiğinizde çocuğunuzla olan ilişkiniz zayıflayacak, çocuğunuz sizi artık güvenli, huzurlu bir liman olarak göremeyecektir. Sizin en değerli rolünüz ebeveynliğiniz. Çocuğunuzdan koşulsuz sevginizi eksik etmeyin.

Çözüm Odaklı Problem Çözme Becerileri Geliştirin

Odak noktanız sorunun ne olduğundan ziyade sorunu nasıl çözebileceğiniz olmalı. Çocuğunuz sizden yardım istiyor ya da zorlandığı konu ile başa çıkamıyorsa isteyeceği son şey sorunun üzerine konuşarak daha fazla zaman harcamaktır. Beklediği ve ihtiyaç duyduğu bu sorunla nasıl başa çıkabileceğini öğrenmektir. Örneğin; “yeterince verimli ders çalışamıyorum” diyen bir çocuğa “evet, yeteri kadar çalışmıyorsun, çalıştığın zamanlarda da notlarında artış olmuyor, ben de farkındayım.” gibi sorunu tekrar tekrar yineleyen bir cevap verilmemelidir. “Bunu fark etmiş olman çok güzel. Nasıl daha verimli çalışabileceğini birlikte araştıralım. Neler yapabileceğinle ilgili bir fikrin var mı? Bizim sana yardımcı olabileceğimiz bir konu var mı? Bu konuda öğretmenine danışmamız faydalı olur mu?” gibi çözüm odaklı bir diyalog kurulmalıdır.

Böyle bir konuşma sonrasında ihtiyaçlarını belirleyip, çözüme yönelik adımlar atmaya başlayabilirsiniz. Örneğin; birlikte çalışma ortamını düzenlemek ve dikkat dağıtıcıları kaldırmak, çalışma saatlerini düzenlemek, mola sıklığını artırmak, zorlandığı dersler için özel ders planlamak, çalışmasını teşvik edecek arkadaş bulmak, rehberlik birimiyle görüşmesini sağlamak gibi. Tüm bunlar “hadi çalış artık, hiç çalışmıyorsun, böyle giderse başarısız olacaksın” demekten çok daha yapıcı ve çözüm odaklı öneriler olacaktır. Yönteminiz bu olduğunda çocuğunuzun sınav kaygısı ile başa çıkması daha kolay olacak.

Çocuğunuzun Potansiyelini Kabul Edin!

“Boynuz kulağı geçsin”, çocuğumuz bizden daha iyi olsun isteriz ve tüm imkanlarımızı da bu uğurda feda ederiz. Oysa bu bakış açımız bile çocuklarımızın üzerine ne büyük sorumluluk yüklüyor. Her çocuğun kapasitesi ile uyumlu bir potansiyeli var. Bu potansiyel yeterli çalışma ile daha iyi ortaya çıkartılabilir ya da yetersiz çalışma ile potansiyelinin altında da kalabilir. Öyleyse çocuğunuzla ilgili beklentilerinizi onun kapasitesi, potansiyeli, içinde bulunduğu koşullar, okulunun eğitim kalitesi, aile içi ilişkileriniz gibi başarısını etkileyecek faktörleri de göz önünde bulundurarak değerlendirmelisiniz. Potansiyelinin üzerinde bir beklentiye girmeniz çocuğunuzun sınav kaygısı yaşama olasılığını artıracaktır.

Kıyaslama Yapmayın

Çocuğunuzu bebeklik yıllarından başlayarak, hayatının hiçbir evresinde başkalarıyla kıyaslamayın. Akranlarıyla ya da kardeşleriyle kıyaslanmak çocukların ciddi performans kaygısı duymasına neden olabilmekte ve ailenin sevgisini kazanmak için başkaları gibi başarılı olmak zorunluluğu hissettirmektedir. Kıyaslanan çocuklarda zamanla özsaygı düşmekte ve kaygı düzeyleri yükselerek anksiyete bozukluğuna kadar gidebilmektedir. Sınav kaygısı yaşatmamak için kıyaslamalardan uzak durulmalıdır.

Dengeli Beslenme, Uyku Düzeni ve Fiziksel Egzersiz Çok Önemli

Sınav kaygısı ile baş etmede yeterli uyku uyuma ve dengeli beslenmenin oldukça önemli olduğu araştırmalarca tespit edilmiştir. Sınav son bir gün kala bile çocuğunuzun alışık olduğu saatte uyuması, uyku öncesi rutini varsa bunu yerine getirmesi ve yeme düzenini değiştirmemesi çok önemlidir. Çocukların masa başında oturma süreleri uzun ve bu da kaslarının zayıflamasına, çabuk yorulmalarına neden olabilmekte. Düzenli spor yapıldığında kasları güçlenecek ve daha az fiziksel ağrı yaşayacaklardır. Ayrıca spor aracılığı ile vücutlarında biriken negatif ve fazla enerjiyi de sağlıklı şekilde atmış olacaklardır. Çocukların beslenme şekillerinde kafein, kakao, şeker gibi huzursuzluklarını artıracak ve uyku düzenlerini bozacak yiyeceklere de mümkün olduğunca az yer verilmelidir.

Sınav Sonuçları Övgü ya da Utanç Nedeni Olmamalı

Çocuğunuz bir sınavdan başarısız olduğunda bunu büyük övgüler ve kutlamalarla taçlandırıp, başarısız olduğunda büyük üzüntü duyuyor ya da sitem ediyorsanız çocuklarınız için size sınav sonuçlarını getirmek çok daha zor hale gelebilir ve sınav kaygısı da körüklenir. Mümkün olabildiğince çocuklarınızın başarılarında övgüyü dozunda, üzüntüyü de hissettirmeden yaşayın. Örneğin başarılı olduğunda “bu ders için çok çalıştın, emeğinin karşılığını almana çok sevindim. Tebrik ederim güzel kızım/oğlum” deyip bir kucaklaşma, öpme oldukça kararında bir tepkidir.

Başarısızlığı Kayıp Değil Gelişim Unsuru Olarak Gösterin

Yukarıda başarılı olduğunda verilebilecek yerinde bir tepki örneği paylaştık şimdi de başarısız olduğunda ne yapabileceğinize bakalım. “Başarılı olmayı istediğini ve bu sonuç için şu an üzüldüğünü biliyorum. Ancak bazen başarılı olabilmek için başarısız olmayı da bilmek gerekir. Nerelerde hata yaptığına bakıp eksiklerini tamamlarsan bir sonraki sınava daha iyi hazır olacaksın.” denilebilir. Burada anne baba kendi üzüntüsünden değil çocuğun neler hissettiğini anlayabildiğinden bahsetmiş ve ona çözüm önerileri sunmuştur. Bir çocuğun ihtiyaç duyduğu da ailesini üzmek değil, başa çıkamadığı bir zorluğun nasıl üzerinden gelebileceğini öğrenmektir.

Yanlış Ebeveyn Tutumları Kaygılı Çocuklar Yetiştiriyor

Ailenin küçük yaştan başlayarak, çocuktan yüksek başarı beklemesi, çocuğu eleştirmesi, yargı ifadesi taşıyan sıfatlarla nitelemesi ve cezalandırması çocuğun kendine olan güvenini sarsar ve kaygı düzeyini yükseltir. Kaygı düzeyi yüksek çocukların geçmişlerinde mutlaka yanlış ebeveyn tutumları olduğu görülmektedir. Otoriter- baskıcı ebeveyn tutumları ya da Reddedici-ilgisiz ebeveyn tutumları çocukların sınav kaygısı yaşamalarını beslemektedir.

Çocukların ihtiyacı olan ise tüm yaşamları boyunca onları daha sağlıklı bir birey olabilmek yolunda destekleyen Hoşgörülü-Demokratik ebeveyn tutumudur. Çocuklarınıza küçük yaşlardan itibaren evde söz hakkı verir, başarıları ile mutlu olup başarısızlıklarında rehberlik ederseniz mutlu, özgüvenli, başarılı çocuklar yetiştirebilirsiniz.

Sınav Başarısızlığını Ceza Haline Getirmeyin

Bu yolun sonunda başarılı olmak kadar başarısız olmakta var. Unutulmamalı ki ülkemiz sınav sistemi içerisinde çok başarılı öğrencilerde hayal kırıklığına uğrayabiliyor. Çocuğunuza sınavda başarısız olursa gideceği liseyi ya da üniversiteyi bir ceza gibi sunmayın. “Başarısız olursan arkadaşların X Lisesine giderken sen Y Lisesine gidersin” demeyin. Çocuğunuz Y Lisesine gitmek durumunda kalırsa, Lise eğitimi boyunca okuduğu okulu ceza gibi görecek ve kendini oraya ait hissetmeyecek, utanç duyacaktır.

Mola Vermesine Müsaade Edin

Aralıksız ders çalışarak başarı elde etmek, çalıştığından verim almak mümkün değildir. Bir süre sonra çocuğunuzun dikkati dağılır, sabit durmaktan vücudu yorulur. Mola vermesine mutlaka müsaade edin. Mola sürelerinde çalışma alanından uzaklaşıp farklı bir şeyle ilgilenmesi ya da sadece oturup dinlenmesi için ona zaman verin. Çocuğunuz çalışma ve mola sürelerini nasıl ayarlayacağını bilmiyorsa ona Pomodoro tekniğini önerebiliriz.

Bu tekniğe göre dikkatinizi vererek çalışabileceğiniz süre ortalama 25 dakika. Bu nedenle bir çalışma seansını 25 dakika olarak planlamanızı ve ardından 5 dakikalık mini bir mola vermenizi öneriyor. Bu sürenin toplamına yani 30 dakikaya 1 pomodoro deniliyor.

Bu teknik toplamda 4 pomodoroyu tamamladığınızda 25 dakikalık uzun bir mola vermenizi öneriyor. Günde 8-16 arası pomodoro tamamlamak ideal sayılıyor, yani molalar dahil 4-8 saatlik bir çalışmanın ideal olduğunu öneriyor. Bu süre size oldukça uzun gibi gelebilir ancak bu süreye molalarda dahil olduğu için yorulmadan ve verimli şekilde çalışmış olacaksınız. Hiç mola vermeksizin yaptığınız uzun soluklu çalışmalara kıyasla çok daha fazla verim almış olacaksınız.

Nefes Egzersizleri Yapın

Sınav kaygısı ile başa çıkmak için çocuğunuza nefes egzersizleri yapmasını önerebilir hatta bu egzersizler sırasında ona siz de eşlik edebilirsiniz.

Nefes egzersizi yaparken, gözlerinizi kapatıp, kendinizi çok iyi ve güvende hissettiğiniz bir yerde hayal edin. Zihninizi orada tutun, bir süre o sahnede keyifli olduğunuzu düşleyin ve bir yandan da diyafram nefesi alarak 4 saniyede burundan aldığınız nefesi 8 saniyede ağzından yavaşça verin. Bu egzersizi en fazla arka arkaya 5 kez yapın. Gün içerisinde istediğiniz sıklıkla yapabilirsiniz.

Bu nefes ve güvenli yer egzersizini uykudan önce, sabah kalkınca, ders çalışırken ya da kaygı duyulan herhangi bir zamanda yapılabilir. Böylece sınav anında da benzer bir durumla karşılaştıklarında aynı uygulamayı yapabilir ve önceden pratik kazandıkları için daha kısa sürede odaklanabilirler.

Birlikte Keyifli Zaman Geçirin

Çocuğunuzun Sınav kaygısı sınavı tamamladığında bitecek ama çocuğunuzla paylaştığınız iyi ya da kötü her tecrübenin ikinizde de anıları kalacak. Sonuç her ne olursa olsun geçen günlerin geri gelmeyeceğini ve keşkeleri telafi etmenin de çok kolay olmadığını bilerek çocuklarınızla geçirdiğiniz her anın keyifli olmasına özen gösterin. Sizin sevginiz, desteğiniz ve ilginiz olduğu sürece çocuğunuz başarılı olmak için potansiyelini aşmaya ve kendini gerçekleştirmeye çalışacaktır.

Nasıl ki ilk adımlarını atarken düşmeyi de öğrendi ve siz düşe kalka büyüyeceğini, düştükçe ayakta durmayı daha iyi öğreneceğini anlattınız. Başarısızlıklarında da hala aynı çocuğun karşınızda olduğunu ve sizin sevginize desteğinize ihtiyacı olduğunu hatırlayın. Sınav kaygısı ile başa çıkmada bu önerilerimiz ile sonuç alamıyorsanız mutlaka profesyonel destek almanızı öneririz.

Read More

Kariyer Seçimi Yapmak İçin Doğru Zaman Ne Zaman?

by Aba Psikoloji in Blog

İçinde bulunduğumuz 21. Yüzyılın yaşam koşullarını değerlendirdiğimizde rekabetin ön planda olduğu, öne çıkabilmek için çok çalışmanın, yenilikçi olmanın ve fark yaratmanın gerekli olduğu bir sistemde yaşıyoruz. İşsizlik oranları çok yüksek. İş bulmak zor, hele ki sevdiğin işi yapabilmek daha da zor. İş hayatına adım atmış olup da “işimi aşkla yapıyorum” diyebilen çalışana rastlamak da kolay değil. Oysa günümüzün hatta ömrümüzün büyük bölümü çalışarak geçiyor. Peki neden sevdiğimiz işleri yapmıyor ya da yaptığımız işleri sevemiyoruz? İşte bu noktada önemi hala yeterince fark edilemeyen kariyer seçimi öne çıkıyor.

Mutlu çalışanlara baktığımızda eğitim hayatının ilk yıllarından itibaren ilgilerine, yeteneklerine göre ilerlemiş, seçimlerini bu doğrultuda yapmış kişiler görüyoruz. Doğru kariyer seçimi yaparak başarılı olmakla kalmamış, çalışırken mutlu da olmuş insanlar çıkıyor karşımıza.

Yaşamın İlk Yıllarında Kariyer Seçiminin Yeri Var mı?

Yapılan araştırmalar çocukların karakter gelişimleri ile kişilik gelişimleri arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Karakter gelişimi çocukların çevrelerini fark etmeye ve çevreleriyle etkileşime geçmeye başladıkları yaşamın ilk ayları itibariyle başlamaktadır. Dolayısıyla kariyer gelişimi için yaşamın ilk yılları itibariyle ailelerin çocuklarını bilinçli bir biçimde yönlendiriyor olması gerekir.

Konuşmaya başlayan 1-2 yaş çocuğunun merak duygusu fazladır bolca soru sorarak neden-sonuç ilişkisi kurmaya başlar. Yine 2 yaş çocuğu artık aileden kademe kademe bağımsızlaşarak benliğini sergiler ve kendi kararlarını vermeye, seçimlerini yapmaya başlar. 2-3 yaşlarında çocuklar daha sosyal ve aileleri dışındaki insanlarla etkileşim kurar hale gelirler. Yaşları ilerledikçe çevrelerindeki iş kollarını daha iyi fark etmeye başlarlar. Örneğin; hastanedeki doktor ve hemşireleri, otobüsteki şoförü, marketteki kasiyeri öğrenirler. Oyunlarına meslek rollerini de eklerler; öğretmen, doktor, aşçı, kuaför olurlar. Girdikleri rollerle mesleklerin ufak provalarını yaparlar.

İlköğretim Sürecinde Kariyer Gelişimi Nasıl Olmalı?

Çocuklar İlkokula başladıklarında yaşamlarının ilk 5 yılında ailelerinin karakteristik gelişimlerine verdikleri tepkiye göre bir karakter şekillendirmiş olurlar. Kimisi çok girişken, kimisi içe kapanık ve kimisi temkinli olabilir. Bu noktada ailenin çocuk üzerindeki etkisine artık öğretmenler ve okulun eğitim felsefesi de dahil olur. Öğrencilere ilköğretim itibariyle kariyer testleri yapılabilir, meslekleri tanıma amaçlı oyunlar oynatılabilir ve mesleki roller verilebilir. Mesleklerle ilgili filmler izletilebilir, bilgilendirme sunumları yapılabilir. Mesleklerle ilgili araştırmalar yapılıp sınıf içerisinde tanıtmaları istenebilir. Tüm bunların sonucunda öğrenciler daha ilkokul yıllarından itibaren “gelecekte ben ne olmak istiyorum?” sorusunun cevabını aramaya başlayabilir.

Lise’den Önce Kariyer Seçimini Belirlemeye Gerek Var mı?

Ülkemizde uygulanan Liseye Geçiş Sınavı (LGS) nedeniyle aslında kariyer seçimine lise tercihini yapmadan önce başlamak gerekiyor. Liseler eğitim modellerine göre kendi içlerinde farklılaşıyor; Fen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Anadolu Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam-Hatip Lisesi gibi kendi içlerinde liseler ayrışıyor. Bu ayrışma verilen eğitimin de farklılaşmasına neden oluyor. Dolayısıyla öğrenciler ilgilerine, yeteneklerine, bilgilerine göre beklentileriyle ve hedefleriyle uyuşan bir lise seçimi yapabilmeli. Doğru seçimi yapabilmek için Lise sınavına girmeden önce kariyer seçimi rotasını belirlemeye başlamakta fayda var.

Kariyer Seçimi Yapmak İçin Üniversiteyi Beklemek Geç Kalmaya Neden Olabilir

Ülkemiz eğitim sisteminde Lise’nin ikinci yılına denk gelen 10. sınıfın ikinci yılında bilgi, beceri, ve ilgi alanına göre alan seçimi yapılıyor. Bunlar sözel, sayısal, eşit ağırlık ve yabancı dil olmak üzere birbirinden farklı 4 alan. Okul başarısı yüksek olan öğrenciler çoğunlukla ilgilerine bakılmaksızın sayısal veya eşit ağırlık alanına yönlendirilirken, notları daha düşük olanlar sözel ve yabancı dil alanına yönlendiriliyor. İşte tüm hatada bu yönlendirme sırasında yapılmış oluyor. Bilinçli okullar ve aileler doğru kariyer seçimi yapabilmek için alan seçiminde mesleki ilgi envanterlerine, kişilik testlerine ve öğretmen değerlendirmelerine başvuruyor. Ama bu her okulda ne yazık ki aynı özende yapılamıyor.

Çocuk Başarılı İse En İyi Alana Yönlendirilmesi Doğru Değil Mi?

Bir diğer yanlışta bu düşünce ile karşımıza çıkıyor. İyi ya da kötü alan gibi bir ayrım olmamalı. Her alan çok değerli, her alanın yetiştirdiği meslekler var ve bu mesleklerin varlığı sayesinde hayatlarımızı kaliteli şekilde sürdürüyoruz. Aksi halde herkesin en popüler alan hangisi ise onu seçmesi ve en iyi meslekler hangisi ise onu yapması gerekir. Ancak çoğunluğa hitap eden bizim ilgi ve becerilerimizle uyumlu olmayabilir. Bazen ailemizin olmamızı uygun gördüğü ya da bize yakıştırdığı meslek bile bize uymayabilir. Nasıl ki moda herkesin giydiğini giymek değil kendine yakışanı giymektir. Doğru kariyeri seçmekte herkesin seçtiği değil sizin için en uygun olanı seçmektir.

Kariyer Seçimi Yaparken Neye Dikkat Etmeliyiz?

Bütün derslerde başarılı olan bir öğrenci düşünelim. Bu öğrenci size hangi alanı seçmesi gerektiğini sorsa ne önerirsiniz? Öğrencilerin ders başarısı da başarısızlığı kadar hatalı seçime neden olabiliyor. Her ne kadar lisede derslerin zorluk derecesi artmış olsa da başarılı olmayı seven öğrenciler yüksek performans göstererek tüm derslerde kendini kanıtlamaya çalışabilir. Ancak alan seçilip de ileri alan dersleri görülmeye başlandığında öğrenci zorlanmaya başlayabilir. İşte bu noktada devreye girmesi gereken zeka, kişilik ve mesleki ilgi testleridir. Okul başarısı ile istediği alanı seçebilecek bir öğrenci ilgisi, yeteneği, karakteri göz önünde bulundurulduğunda notlarından bağımsız tek bir alana yönlendirilmeye uygun olabilir.

Örneğin; Puan ortalaması ne olursa olsun bir öğrenci değerlendirmeler sonucunda sayısala değil de eşit ağırlığa uygun bulunabilir. lise eğitiminin ilk yılını başarısız geçirmiş başka bir öğrenci kariyer danışmanlığı sonrası aileye yapılacak ders takviyesi önerisi ile sayısal bölüme yönlendirilebilir.

Kariyerinizi Şansa Bırakmayın

Kariyer gelişimi yaşamın ilk yıllarından itibaren şekillenmeye başlasa da profesyonel anlamda bir seçim yapabilmek için LGS Hazırlık sürecinde kariyer danışmanlığı alınması gerekir. LGS sürecinde kariyer seçimi yapılmadan bir tercih yapıldıysa ilerleyen yıllarda hayal kırıklığı yaşamamak için üniversite sınavına hazırlık sürecinde kariyer seçimi yapılmalıdır. Öğrencilerin, ailelerin ve okulların Lise eğitiminin ilk yılı itibariyle kariyer seçimi konusunda çalışmalara başlaması gerekir. Bu seçimi Lise, üniversite ve hatta iş yaşamına başlarken alınacak danışmanlık desteğiyle de beslemek çok daha sağlıklı sonuçlar verecektir.

Read More

LGS’ye Hazırlık Sürecinde Akran Zorbalığı Akademik Başarıyı Düşürüyor: Aileler Ne Yapmalı?

by Aba Psikoloji in Blog

LGS’ye hazırlık sürecinde akran zorbalığı yaşayan öğrencilerde bilişsel, fiziksel ve duygusal gerilemeler görülebilmektedir. Ayrıca okula gitmekten korkma, devamsızlık yapma, daha sık hasta hissetme, okul değiştirmeyi düşünme gibi yaygın kaçınma belirtileri de görülebilir. Zorbalığa uğrayan öğrencilerin kendilerini okul ortamında güvende hissetmemesi ve aidiyet duygularının gelişmemesi okula yönelik algılarını negatif etkilemektedir.

LGS’ye hazırlık sürecinde akran zorbalığı yaşayan çocuklar, eğitim hayatlarının bu önemli döneminde akademik olarak da olumsuz etkilenmektedir. Dikkat eksikliği, konsantrasyon güçlüğü, öğrenmede zorluk, yoğun kaygı ve stres zorbalığa maruz kalan çocukların okul başarısını düşüren etkenlerdir.

Bu zor koşullar içerisinde zorbalığa maruz kalan çocuklar aile desteğine, rehberlik hizmetine, okulun önleyici önlemler almasına ihtiyaç duyar. LGS’ye hazırlık sürecinde akran zorbalığı yaşayan öğrenciler kalıcı ruhsal yaralar almamak için psikolojik destek almaya da yönlendirilmelidir.

Okullarda Akran zorbalığı 3 farklı şekilde karşımıza çıkıyor

  1. Fiziksel zorbalık: vurma, itme gibi kişinin canını yakmaya yönelik fiziksel temas yoluyla zarar veren davranışların olduğu zorbalık.
  2. Sözel zorbalık: Sözel olarak rahatsız etme, lakap takma, hakaret etme, alay etme gibi rahatsızlık verici sözlü saldırıları içeren zorbalık.
  3. İlişkisel zorbalık: hedef alınan kişinin arkadaşlık ilişkilerini bozma, kişiyi gruptan dışlama ve hakkında dedikodu çıkarma, görmezlikten gelme gibi kişinin sosyal konumuna, ilişkilerine ve ait olma duygusuna zarar verme amacıyla gerçekleştirilen zorbalık.

Akran zorbalığı kimi zaman bireysel, kimi zamanda sosyal bir grup içinde ortaya çıkabiliyor. Gruptaki öğrenciler doğrudan ya da dolaylı olarak zorbalığa katılıyor ya da zorbalıktan etkileniyor.

Z Kuşağı Cinsel ve Sanal Zorbalığa Daha çok Maruz Kalıyor!

Teknolojinin hızla ilerlemesi ve sosyal medyanın en sık kullanılan iletişim aracı haline gelmesi Z kuşağını oluşturan günümüz gençlerinin farklı zorbalık türlerine maruz kalmasına neden oluyor. Fiziksel, sözel ve ilişkisel zorbalığın dışında sanal zorbalık akranlar arasında yaygın olarak görülüyor. Özellikle günümüz pandemi koşullarında çocukların sosyal medyayı daha yoğun kullanması sanal zorbalığın bir eğlence aracı haline dönüştürülmesine neden oluyor.

Cinsel zorbalık ise etek kaldırma, eteğin altından fotoğraf çekme, pantolon indirme gibi kişinin mahremiyetini hiçe sayan zorbalık türü olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca cinsel zorbalıkta elde edilen görüntüler sanal zorbalığa taşınarak öğrencinin mahremi sosyal medya üzerinden de izni olmaksızın paylaşılabiliyor.

Bu Yaşlara Dikkat, Akran Zorbalığı En Çok 11-13 Yaş Aralığında Görülüyor!

Yapılan araştırmalar LGS’ye hazırlık sürecindeki 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin daha fazla zorbalık yaptığını göstermektedir. Ergenlik dönemi belirtilerinin yoğunlaştığı bu dönemde bireyin karakter geliştirme, benliğini keşfetme, hayatına yön verme, duygularını tanıma ve özerkleşme çabası içerisinde olduğu görülmektedir. Bu dönemde çocukluktan genç yetişkinliğe geçerken duygusal, bilişsel ve fizyolojik olarak önemli değişiklikler yaşanır. Çocuklar bu bireyleşme süreci içerisinde kendilerini daha iyi keşfedebilmek ve akranlarıyla benzer gelişim gösterebilmek için ailelerinden uzaklaşarak arkadaşlık ilişkilerine yönelme eğilimindedir.

Bu dönemde gençler ana-baba ve çevresine sıklıkla ters düşer, sınırları genişletebilmek kuralları zorlar ve toplumsal normlara sık sık baş kaldırır. Aile ilişkilerinin yapısına, sosyal çevrelerine ve karakteristik özelliklerine göre gençler kabul edilme ve toplumda saygın bir yer edinme ihtiyacıyla zorbalığa yönelebilirler.

Mağdurlar Akran Zorbalığına Neden Karşı Çıkmıyor

Akran zorbalığına maruz kalan çocukların kaygı, içe dönük öfke, çaresizlik, değersizlik, yalnızlık gibi olumsuz duyguları daha yoğun yaşadıkları görülmektedir. Zorbalık sonucu depresyon, anksiyete, düşük benlik saygısı görülen bu çocuklarda okula gitmek istememe ve düşük akademik başarı gibi sorunlar görülmektedir. Zamanla tekrar eden mağduriyet, bu duyguların şiddetlenmesine ve çocukların çaresizlik duygusu ile zorbalığa boyun eğmelerine neden olmaktadır.

Öğrencilerle yeterince ilgilenilemeyen kalabalık okullar, yetersiz rehberlik hizmetleri zorbalığın fark edilmemesine neden olmaktadır. Kalabalık ailede çocuk olmak, hatalı ebeveyn tutumu, aile için problemler ve ekonomik yetersizlikler de zorbalığa maruz kalma ihtimalini artırmaktadır. Bu koşullar içerisinde öğrenciler gerek okul içerisinde gerek ailede yardım arayışına girmemekte ve mağdur rolünü üstlenmektedir.

Cinsiyete Göre Zorbalık Türleri Değişiklik Gösteriyor!

Zorbalık davranışı kız ve erkek öğrencilerde ve her sınıf seviyesinde ortaya çıkabiliyor. Ancak görülen zorbalık davranışının türü cinsiyete ve sınıf seviyesine göre fark gösteriyor. Erkek öğrenciler fiziksel zorbalığı kız öğrencilere göre daha çok uygularken, kızlar sözel ve ilişkisel zorbalığı daha çok kullanıyor.

Akran Zorbalığının Temelleri Ev’de Atılıyor

Zorbalık eden çocukların ev yaşamlarında zorbalığa uğradığı ve benzer davranışları okul yaşamında da kendilerinden daha güçsüz olanlara uygulayarak boşalım yaşadıkları görülmektedir. Aile içinde şiddete tanık olan ve maruz kalan çocuklar hem daha faza akran zorbalığı yapıyor hem de daha fazla akran zorbalığına maruz kalıyor. Ebeveynlerin birbirlerine uyguladığı ya da evdeki diğer kişilere uygulanan zorbalık çocukların zorbalığa karşı çıkmamayı öğrenmelerine neden oluyor.

Ebeveyn Tutumu da Zorbalığı Nedeni Olabiliyor

Akran zorbalığı üzerine yapılan çalışmalar ebeveyn tutumlarının zorbalığı besleyen etkisi olduğunu gösteriyor. Bu doğrultuda çocuklarına sevgi göstermeyen, reddedici, katı, otoriter ve cezalandırıcı anne baba davranışlarının zorbalık olaylarına katılımda etkili olduğu söylenebilir.

Yapılan araştırmalar zorba çocukların otoriter anne babalarla yetişmiş olma olasılığının yüksek olduğunu ve babalarını annelerinden daha güçlü algıladıklarını göstermektedir. Yine zorba çocukların müsamahakâr, hoşgörülü annelere ve sert cezalar veren otoriter babalara sahip oldukları da araştırmalar sonucu görülmektedir. Zorba çocukların yetiştiği aile modellerinde yetiştirme tarzı olarak baskıcı otoriter tutumun egemen olduğu veya İlgisiz, ihmalkar, reddeden ya da aşırı kontrolcü ebeveyn tutumlarının yer aldığı görülmektedir.

Mağdurların Aileleri de Tutumlarını Gözden Geçirmeli

LGS’ye hazırlık sürecinde akran zorbalığına maruz kalan öğrencilerin de yetiştirildiği ebeveyn tutumları mağdur rolünü üstlenmelerine zemin hazırlayabiliyor. Mağdurlara baktığımızda özellikle erkek kurbanların anneleriyle olan ilişkilerinin daha yoğun olduğu ve anneleri tarafından aşırı koruyup kollandıkları görülüyor. Akran zorbalığına maruz kalan erkek çocukların daha baskıcı otoriter ebeveyn tutumları ile yetiştirilip, özgüvensiz, kendini ifade edemeyen, kaygılı, korkulu ve içe kapanık bir karakter geliştirmiş çocuklar oldukları da yapılan çalışmalarda görülmektedir.

Yine zorbalığa maruz kalanların da ev ortamında zorbalık gördüğü ve ses çıkaramadığı için okul ortamındaki zorbalığı normalleştirdiği görülmektedir. Ayrıca mağdur ebeveynlerinin, aşırı kontrolcü olması da çocukların sosyal ortamlarda pasif roller üstlenmelerine, girişken olmamalarına ve özerklik geliştirememelerine neden olmaktadır.

Doğru Ebeveyn Tutumu Çocukları Zarar Görmekten Koruyor

Demokratik – hoşgörülü ebeveyn tutumu ile yetişen çocukların akran zorbalığına maruz kalma olasılıkları daha düşüktür. Sevgi gören, ihtiyaçları karşılanan, söz hakkı olan, bireyliğine saygı gösterilen çocuklar zorbalığa karşı sessiz kalmıyor ve ailelerinden ya da okuldaki resmi makamlardan destek talep ediyorlar. Öyleyse aileye düşen en önemli görev çocuklarını hangi ebeveyn tutumuyla yetiştirdiklerini dürüstçe kabul etmek ve değiştirmeleri gereken ebeveyn davranışları var ise değiştirmek.

Aile İçinde Problem Çözme Becerileri Geliştirilmeli

Çocuklar bu dönemde ev içinde gördükleri rolleri sosyal yaşamda taklit ederek varlık gösterirler. Davranış ve tutumları, en önemlisi de problem çözme becerileri noktasında aile yapılarındaki gibi hareket ederler. Aile içinde şiddete tanık olan çocukların problemleri çözmek için şiddeti çözüm kabul etmesi zorbalığı doğurmaktadır. Ailelerin problem çözme becerilerini değiştirmesi ve çocuklarına doğru rol model olabilmeleri gerekir. Çatışmaların sağlıklı yollarla çözüldüğü bir ortamda büyüyen çocuğun karşılaştığı problemleri çözerken şiddete daha az başvurması beklenmektedir.

Akran Zorbalığı İle Mücadelede Aile, Öğretmen, Okul Yönetimi ve Rehberlik Biriminin İşbirliği Gerekir

İster zorba ister kurban olsun, akran zorbalığındaki roller çoğunlukla aile içerisinde öğrenilir. Öyleyse bu süreçte büyük pay aileye düşüyor. Ancak akran zorbalığı ile mücadelede okul yönetiminin, rehberlik biriminin ve öğretmenlerin de rolü büyük. Okullarda daha fazla farkındalık çalışmaları yapılmalı, öğrenciler akran zorbalığının olumsuz sonuçları üzerine bilgilendirilmeli, mağdurların kendilerini nasıl koruyabileceği öğretilmelidir. Öğrencilerin rehberlik birimi ile bir araya gelme sıklığı artmalıdır. Akran zorbalığı uygulayan öğrencilere de psikolojik destek verilmeli, zorbalık davranışının altında yatan nedenler araştırılarak iyileştirici çalışmalar yapılmalıdır.

Okullar kültür, sanat, bilim alanlarında daha faal olmalı, öğrenciler boş vakitlerini verimli geçirerek enerjilerini atabilecekleri pozitif etkileşim alanları bulabilmelidir.

LGS Başarısından Önce Psikolojik Sağlamlılık Hedeflenmeli

LGS’ye hazırlık sürecinde akran zorbalığı gören öğrencilerden sınav başarısı beklenilmemelidir. Aile tutumlarını değiştirmeli, çocuğunu daha çok dinlemeli ve çocuğundaki duygusal, davranışsal değişiklikleri takip etmelidir. Aileler pozitif etkileşimin ve paylaşımın daha fazla olduğu bir aile ortamı inşa etmelidir. Sınav başarısının elde edilebilmesi için önce zorbalık üzerine gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Öğrencilerin ihtiyaç duyduğu psikolojik destek ve kariyer danışmanlığı zaman kaybedilmeden karşılanmalıdır.

 

 

Read More