Category Blog

Kreş, çocuklar için akademik yaşama adım attıkları önemli bir süreç… Çocuklar bu dönemde sosyalleşir, yeni ilişkiler deneyimler, öğretmen, sınıf gibi kavramları tanır. Ailesinden öğrendiklerinin dışında bazı kural ve düzenlemelere uyum sağlar ve bir gruba dahil olmaya çalışır. Çocuklar kreş ortamında “Ben ve diğerleri” gibi birçok kavramda kendilerini geliştirdikleri önemli bir sürece dahil olurlar. Kreş dönemi, çocukların daha sistemli ve kavramsal anlamda öğrenme sürecine başladığı bir dönem. Aynı zamanda, matematik, türkçe, yabancı dil gibi akademik konular ve okulda alacakları eğitim için bir ön hazırlık niteliğinde…

İdeal Kreş Yaşı Kaç Olmalı?

Kreş, çocuklar için çok önemli bir başlangıç noktası. Peki; ideal kreş yaşı kaç olmalı?

Çocukların gelişim süreçlerinde farklılıklar olabilir. Bu farklılıklar; kişisel-sosyal alandaki becerileri, dil becerileri, sözlü ve sözsüz iletişim becerileri, ince motor – kaba motor kabiliyetleri ve aynı zamanda duygusal gelişim alanlarında gözlenebilir. Bunlar; çocuğu kreşe başlatmama unsuru olabileceği gibi, kreşe başlatma nedenleri içerisinde de yer alabilir. Bu noktada; çocuğun yaşına uygun gelişim sürecinin nasıl olduğuna bakmak gerekir.

Çocukların Gelişim Süreçleri

İlk iki yaşta özbakım veren ile birlikte olan çocuklar, yürümeye başladıklarında kendi kendine var olmayı deneyimler. Özbakım vereninden başka birisi olduklarının, o kişinin bir parçası olmadıklarının farkına varırlar. Özellikle gelişen taklit becerisi, anne babalar için heyecan verici olduğu gibi; uzmanların da gelişim için önemsediği ve gözlemlediği bir yetidir.

Daha sonra “2 yaş sendromu” olarak anılan daha çalkantılı bir döneme girilir. Çocuklar bu dönemde “ben” farkındalığı ile hareket etmeye başlıyor ve birçok işi kendi başlarına yapmak ister. 2-3 yaş döneminde, “paralel oyun evresi” yani çocukların bir arada farklı oyunlar oynamasından çok; birbirleriyle etkileşime girip grup halinde oyunlar oynadıkları dönem başlar.

3 yaş dönemi, şart olmamakla birlikte; ebeveynin gözlem ve fikrine bağlı olarak kreşe başlanabilecek bir dönem… 4 yaşından sonra ise pek çok çocuğun bu konuda uyum sağlayabilmesi söz konusudur. 4 yaş öncesinde tam gün kreş fazla gelebilir. Bu yüzden iyi bir gözlem ve psiko-sosyal gelişim çerçevesinde değerlendirme yapılması gerekir.

Gelişim Farklılıkları

Çocuklar gelişim sürecinde her yeni ayda farklı alanlarda gelişim gösterebilirler. Bazı çocuklarda birtakım gelişim gerilikleri söz konusu olabilir. Peki; böyle durumlarda kreşe başlama kriterleri neler olmalı?

Eğer çocuklar henüz sosyal gelişim göstermemişse ya da tuvalet gibi temel ihtiyaçlarını tek başlarına karşılayamıyorsa, bu süreçleri evde tamamlayıp daha sonra kreşe başlamaları uygun olacaktır. Henüz konuşmaya başlamayan ya da kendi gelişim dönemine uygun kelime haznesine sahip olmayan çocukların; kreş gibi, sosyalleşmesinin mümkün olduğu ve eğitim aldığı bir ortamda bulunmasının dil gelişimi olumlu etkilediği söylenebilir.

Karar Sürecini Etkileyen Diğer Unsurlar

Az önce sözünü ettiklerimiz çocuğun gelişim aşamasına uygun olarak karar sürecinde etkili olabilecek noktalardı. Bunlara ek olarak; özbakım veren kişi, çocuğun okula başlaması ile birlikte kendi yaşamında birtakım değişiklikler planlıyor olabilir. Çalışma hayatına dönmek bu değişiklerden bir tanesi… Böyle bir durumda çocuğun kreşe başlaması ile çalışma hayatına dönme zamanının aynı olmaması gerekir. Çocuğun kreşe daha önce başlaması ve alışma sürecini tamamlaması daha doğru olacaktır. Çocuk kreşe başlarken zorluk yaşadığında yanında olabilmek uygun bir geçiş süreci yaşanmasına olanak verir.

Çocukların akademik yaşama adım attıkları bu süreç büyük önem taşıyor. Kreşe başlanacak döneme doğru karar vermek ve gelişim süreçlerini doğru gözlemlemek gerekiyor. Gelişim dönemleri, kreş, eğitim süreçleri gibi konularda detaylı bilgi almak için aba Psikoloji YouTube kanalına abone olabilir, bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Öğrenme psikolojisi üzerine yapılan araştırmalar öğrenmenin birçok farklı biçimi olduğunu göstermektedir. Eğitim sistemi genellikle bizi tek yönlülüğe doğru götürmektedir. Örneğin siz yapı olarak daha çok dokunarak ve hareketler yoluyla öğrenmeye yatkın bir bireyseniz geleneksel eğitim hayatı sizi zorlayabilir. Bunun sebebi okulların eğitim sisteminde duyusal ve görsel materyalleri öğrenme yöntemi olarak kullanmalarıdır. Eğitim sürecinde yetkinlik konusu da oldukça önemlidir.

Ne yazık ki kendi öğrenme biçimlerine uygun bir yol izlenmediği için öğrenciler kendilerini başarısız olarak görebiliyorlar.  Okulun yapınıza uygun olmayan yollarla bilgiyi aktarması sizi caydırmamalı. Kısacası bu blog yazımızla öğrenme çeşitlerinin üzerinde duracağız. Aba Psikoloji ekibi olarak kendi öğrenme biçiminizi keşfetmenizi sağlayarak sizi başarıya bir adım daha yaklaştırmak istiyoruz.

Öğrenme Psikolojisi: Öğrenme Stilleri

Öğrenmenin birden farklı yönden incelenmesi mümkün. Birçok farklı öge öğrenme psikolojisini etkiyebilir. Biz öğrenme stillerini 4 farklı alt başlık yoluyla inceleyeceğiz. Bu alt başlıklar yoluyla size uygun öğrenme metotlarını kullanarak çalışmalarınızı zenginleştirebilirsiniz.

Algısal Öğrenme Çeşitleri

·         İşitsel

Duyarak öğrenmeye yatkın olan insanların dersi dinlemeleri yeterli olabilir. İlla yazmaları gerekmez. İşitsel yönü güçlü olanların derslere düzenli gitmeleri öğrenmelerine katkı sağlayacaktır. Ses kayıtlarını tekrar dinleyerek ya da sesli okuyarak çalışmak çalışmalarını etkili hale getirecektir.

·         Görsel

Görselliği güçlü olanların öğrenme psikolojisinin önerdiği gibi video ve grafik çizerek, resimlendirerek öğrenmelerini kolaylaştırmak mümkün. Bu kişilerin not alırken de grafiksel ve renkli kalemlerle not almaları çok daha faydalı olacaktır.

·         Dokunsal (Kinestetik)

Dokunsal bireyler fiziksel temas yoluyla becerilerini kullanarak öğrenmeye daha yatkınlardır. Okumalarında parmakla takip etmeleri, örneğin biyoloji çalışırken maketler yoluyla öğrenerek maketlere temas etmeleri öğrenmeleri için pozitif yönde etkili olacaktır.

Çevresel Faktörler

Çevresel faktörler kişinin öğrenmesi üzerine etkili olabilir. Ses, ısı ve ışık oranı öğrenmenizi etkileyecek çevresel etkenlerdendir. Kimisi yüksek sesli ortamlarda daha rahat çalışırken diğer bir kişi sessizlikte daha rahat odaklanabiliyor olabilir. Işık ve ısı oranları da ses gibi kişiye göre değişiklik gösterir. Öğrenme psikolojisi çevresel faktörler konusunda da kişiye özel bir plan çizilmesini önerir. Her bireyin kendini öğrenmeye açık hissettiği ortamlar birbirinden farklıdır. Kendinizi gözlemleyerek hangi çevresel faktörlerle daha rahat çalışabildiğinizi tespit etmeniz tavsiyemizdir.

Öğrenme Psikolojisi: Fizyolojinin Etkisi

Fizyolojik koşullar da öğrenmeniz üzerinde değişimlere yol açacaktır. Genelde sabah çalışılması önerilir. Zihin daha dinç ve açık olduğu için. Fakat burada da aslında esneklik gösterilmesi gerekir. Bireylerin kendini daha öğrenmeye açık hissettiği zamanlar farklılık gösterebilir. Günün hangi saatleri zihninizin öğrenmeye açık olduğunu tespit etmek çalışma saatlerinizi o zamana göre ayarlamak öğrenmenizi etkili hale getirecektir.

Sosyolojinin Etkisi

Öğrenme psikolojisinin bir diğer önerisi ise sosyolojik faktörlerin etkileri üzerine. Hangi sosyal ortamlarda çalışmalarınızın daha verimli olduğunu bilerek o ortamları çalışmak için seçmeniz öğrenme sürecinizde faydalı olacaktır. Kendiniz üzerinde düşünün: Yalnız mı çalışmaktan hoşlanıyorsunuz yoksa eşli mi? Küçük gruplar mı daha verimli oluyor sizin için yoksa büyük gruplar mı?

Aba Psikoloji olarak verdiğimiz hizmetler arasında çeşitli testler yoluyla size uygun olan öğrenme biçimlerinizi araştırarak  özel çalışma planı ayarlamak da var. Randevu alarak başarınızı arttırmak ve çalışma düzeni sağlamak için hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Öğrenme Psikolojisi üzerine yaptığımız çalışmaları daha iyi anlamak için kurucumuz Doç. Dr. Gamze Sart ve Psikoloğumuz Merve Nural’ın “Öğrenciler İçin En İyi Öğrenme Yöntemi Nedir? Hangi Testler Yapılmalı?” adlı Youtube videosunu aşağıdan izleyebilirsiniz.

Tükenmişlik sendromu; gün içerisinde yaşadığımız yoğunluk, kişinin sorumluluklarının kişiyi yıpratması ve bu durumun kişiyi rahatsız etmesi gibi durumlarla ortaya çıkmaktadır. Kişi, sahip olduğu iş yoğunluğu sonucunda artık isyan etme noktasına bile ulaşabilmektedir. Kişinin karşı karşıya kaldığı sorunlar kişinin sahip olduğu enerjisini tüketmeye başlamıştır. Bu sendrom, kısa olmayan bir süre boyunca süregelen yüksek seviyedeki stres durumuna yönelik olarak ortaya çıkan; fiziksel, zihinsel ve duygusal bitmişlik tepkisi olarak ifade edilebilmektedir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere; kişi, bütün yönlerden kuşatılmış durumdadır. Kişi bu durumdayken, gittikçe yaşamına ait olan sorumlulukları yerine getiremez ve verilmesi gereken tepkileri veremez hale gelmektedir. Bu durumdaki bir kişinin yaşama dair işlevselliği de yok olmaya başlamıştır.

Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Tükenmişlik sendromu fiziksel belirtileri şunlardır:

• Kişinin kendisini aşırı yorgun ve enerjisiz hissetmesi,
• Kişide mide şişkinliğinin olması ve kalp çarpıntılarının görülmesi,
• Kişide çok sık bir şekilde kabızlık durumlarının gözlemlenmesi ve hastalanmaların oluşması,
• Kişinin uyku problemleri yaşaması, uyumakta zorluk çekmesi,
• Kişide zaman zaman solunum güçlüklerinin yaşanması,
• Kişinin vücudunun farklı bölgelerinde ağrıların ortaya çıkması.

Sendromun zihinsel belirtileri de şu şekildedir:

• Kişinin eskiden keyif aldığı faaliyetlerden artık keyif almaması,
• Kişide unutkanlık ve zihin dağınıklığı durumlarının yaşanması,
• Dikkat dağınıklığı durumlarının gözlemlenmesi,
• Kişide karar verme güçlüklerinin yaşanması,
• Karar verme güçlüklerinin yanı sıra kişinin kararlarını erteleme eğilimine de sahip olması.

Sendromun duygusal belirtileri şunlardan oluşmaktadır:

• Kişide yaygın bir şekilde görülen ümitsizlik durumu,
• Kişide özgüven eksikliğinin yaşanması,
• Hayal kırıklığı gibi duyguların ağır olarak görülmesi.

Dr. Ballard’a göre tükenmişlik sendromu için 10 belirti göze çarpmaktadır:

• Kişinin kendisini aşırı derece yorgun hissetmesi,
• Kişide motivasyon eksikliğinin olması,
• Kişide negatif duyguların sıklıkla görülmesi,
• Zihinsel süreçlerde bazı olumsuz durumların ortaya çıkması,
• Kişinin çalışma performansında azalmaların görülmesi,
• Sosyal ilişkilerde olumsuz tavırların sergilenmesi,
• Kötü alışkanlıkların bu dönemde edinilmesi,
• İş yerinde değilken bile işle ilgili olayların zihinde yer edinmesi,
• İş ve hayat tatmininin genel olarak düşmesi,
• Önemli rahatsızlıkları görülmesi.

Tükenmiş Sendromu Tedavisi Nelerdir?

Tükenmiş sendromu belirtileri kişide görülüyorsa kişiye bu konuda bazı öneriler verilebilmektedir. Öncelikle kişinin kendisini rahatlatmaya zaman tanıması gerekmektedir. Bunun için; meditasyon yapma, müzik dinleme, kitap okuma, yürüyüşe çıkma ya da dostlarla görüşme gibi eylemler, bu süreçte faydalı olmaktadır. Kişinin kendisine gerçekten iyi gelen aktiviteleri bularak, bunlarla vakit geçirmeye dikkat etmesi gerekmektedir. Buradaki amaç, zihnin işle ilgili düşüncelerden arındırılmasıdır. Uykunun yeterli miktarda alınması da bu süreçte olumlu sonuçlar vermektedir. Tüm bunlara rağmen kişinin bulunduğu olumsuz durumun içinden çıkılması sağlanamıyorsa, kişinin profesyonel destek alması kişiye yardımcı olacaktır.

Çocuklarda tuvalet eğitimi önemli konular arasında yer almaktadır. Çocukların ilk bireysel eylemi yürüme becerisi ile gerçekleşmektedir. Bu süreci tuvalet alışkanlığı ve konuşma eylemleri izlemektedir. Bu süreci desteklemek ebeveynin görevlidir Çocuğunuzu bağımsız bir birey olarak düşünmeniz ve kazanması beklenen becerilerin doğal bir süreç olduğunu ve bizler için küçük ama çocuğumuzun gelişimi için büyük bir adım olarak kabul etmeliyiz. Çocuklarda pek çok eğitimin önemine dikkat edilmelidir.

Tuvalet eğitimi belirli bir fiziksel ve ruhsal olgunluk gerektirmektedir. Çocukların bezden kurtulabilmesi için öncelikle tuvaletlerini tutabilmesi, kas mesane kontörüne sahip olması daha sonra tuvaletini altına yapma yerine tuvalete yapmanın anlamını fark edebilecek psikolojik olgunluğa erişmesi gerekir. Olgunluk hem iç kasların kontrol edilmesi yeteneğini hem de merkezi sinir sisteminin olgunlaşmasını gerektirir. Bu da genellikle 2 yaşından önce gerçekleşemez. Psikolojik olgunlaşmak, tuvalet eğitiminde en az fiziksel olgunluk kadar önemlidir. Çocuğun bedenini tam olarak tanıması, benlik algısını geliştirmesi, çevre ile etkileşimi tam olarak fark etmesi 2-3 yaş civarında gerçekleşir. Büyüme, ebeveynden bağımsızlaşma, dış dünya ile daha fazla iletişim içinde olma, kendi kendine ihtiyaçlarını karşılama gelişimi ve bir yetenek kazanmış olma arzusu bu dönem belirginleşir.

Çocuklarda Tuvalet Eğitimi: Çocuğun Tuvalet Alışkanlığı Kazanmasını Neler Etkiler?

Çocuğumuzun tuvalet alışkanlığı kazanımında çocuğun bedensel ruhsal olarak tuvalet alışkanlığı hazır olmasın yanı sıra çocuğunuza karşı olan yaklaşım da çocuğun tuvalet alışkanlığını etkilemektedir. Çocukların, 18-36 aylık dönemde gelişimsel tüm ilgi, çocuğunuzun anal bölgesindedir. Bebeklik döneminden itibaren bebeğin altı kirlendiğinde onu kirli bekletmemek, hızlı bir şekilde altını temizlemek tuvalet eğitiminin en önemli ilk adımıdır. Çünkü altının temiz kalmasına alışan çocukların, bezden kurtulmaya da hevesli olduğu görülmektedir. Çocukların sözel olarak ya da davranışı ile tuvaletinin geldiğini belli edebiliyorsa altının ıslak olmasından rahatsız olduğunu ifade ediyorsa 2-3 saat gibi bir süre altını ıslatmamaya, 2-3 saatlik uykusundan kuru uyanabilmeyi başarıyorsa, altı ıslandığında da kirlendiğinde utanıyor ve bunu belli ediyorsa tuvalet eğitimi almak için hazır demektir.

Tuvalet Eğitimi İçin Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bu aşamada ailedeki diğer kişilerin tuvaleti kullandığını çocuğa göstermek, tuvalet fonksiyonunu anlatabilmek önemlidir. Başından beri çiş, kaka, bez ilişkisini bilen çocuğun başlangıçta bu bağlantıyı kurması zor olabilir. Bunun için de belirli bir süreye ihtiyaç duyar. Özellikle 2 yaşından önce verilmeye çalışılan tuvalet eğitimi bazı sakıncalar doğurabilmektedir. Bu sürece yeterince hazır olmayan bir çocuğa bu eğitimin verilmeye çalışılması, anne baba için zaman ve enerji kaybına yol açabilmektedir. Bu durum aynı zamanda çocuğun da başarısızlık ve yetersizlik duygusu yaşamasına neden olmaktadır. Erken verilmeye çalışılan tuvalet eğitimi çocuğun kendi bağırsak hareketlerini gizlemeyi öğrenmesini ve bu nedenle de kabızlık problemlerinin yaşanmasına neden olabilmektedir.

Otizm spektrum bozukluğu farkındalığının giderek arttığı son dönemlerde, en çok merak edilen Otizm Nedir? Sorusunun aslında tam tanımı çok uzun olmakla birlikte, doğuştan gelen nörobiyolojik rahatsızlık çeşidi denilebilir. Tam açılımı otizm spektrum bozukluğu olan bu kavram kısaca otizm olarak anılmaktadır. Bu yazımızda Otizm hakkında bilinmesi gerekenler nelerdir? sorusunu inceleyeceğiz.

Otizm Spektrum Bozukluğu Kalıtsal Mıdır?

Bu konuda yapılan çok sayıda araştırma neticesinde kesinliği kanıtlanmış olan bir konu olan kalıtsallık, hala genetik bilimciler tarafından araştırılmaya devam edilmektedir. Ebeveynlerin soy ağacında karşılaşılması durumunda, çocukların gelişim süreci çok daha sıkı takip edilmeli ve bu seçenek göz ardı edilmemelidir. İlk 18 ayda tanı konulabilse de özellikle üç yaş döneminde çok daha net bir sonuç almak mümkündür.

Otizmin Erkek Çocuklarda Daha Sıklıkla Görüldüğü Doğru Mudur?

Yapılan araştırmalar sonucu erkek çocuklarında kızlara oranla daha sık karşılaşıldığı kanıtlanmış olan bu rahatsızlık, kız çocuklarına oranla 5 kat daha fazla karşılaşılmaktadır. Dünya nüfusunda yoğunluğu %1 oranında olan ve tam olarak nedeni bilinmeyen bu rahatsızlık hakkında, nörolojik ve psikolojik araştırmalar devam etmektedir. X genini daha çok zeka ve davranışları etkilemektedir.  Kadın beyninde çift x kromozomu olduğu halde erkek beyninde tek x kromozomu olması, dolayısıyla bir tanesinin bozuk olması halinde sistemin çökmesi durumu bunun bilimsel açıklamasıdır.

Otizm Spektrum Bozukluğunda Tanı Neden Çok Önemlidir?

Bir önceki yazımızda kısmen de olsa açıkladığımız belirtileri fark ettiğinizde, ne kadar erken tanı konulursa, tedavi süreci o kadar erken başlar. Bu hastalığa eşlik eden zihinsel engellilik sıklıkla karşılaşıldığı için, eğitimin yanı sıra ilaç kullanılması da gerektirmektedir. Bu sebeple her hastalıkta olduğu gibi bu rahatsızlık için de erken tanı oldukça büyük önem arz etmektedir. Ayrıca verilecek eğitimde otizmin derecesi ve hangi çeşidi olduğu da farklılıklar göstereceği için, doğru tanı doğru tedavi için önemli bir yol gösterici olacaktır.

Otizm Spektrum Bozukluğu: Otizm Çeşitleri Nelerdir?

Genel olarak üç kısımda incelenen otizm spektrum bozukluğu klasik otizm, asperger sendromu ve atipik otizm olarak adlandırılmaktadır. Klasik otizmde yaygın olarak zihinsel engellilik görülmektedir. Asperger sendromunda ise; zeka sorunları değil, daha çok davranış bozuklukları görülmekteyken, atipik otizmde iki türden de belirtiler görülebilmekte fakat her iki tipe de tam olarak uymamaktadır. Son yıllarda ismini daha sıklıkla duymaya başladığımız Asperger sendromu tanısı konmuş kişilerin, normal gelişim gösteren bireylerle aralarında çok büyük farklar olmadığını da belirtmek isteriz.

Aba psikoloji olarak otizmle ilgili ailelere ve bireylere destek sağlamaktayız. Otizmle ilgili daha detaylı bilgiye sahip olmak için Prof Dr. Barış Korkmaz’ın “Ah Şu Otizm” kitabını incelemek faydalı olacaktır.